envelope redakcja@polskiinstalator.com.pl home ul. Wąski Jar 9
02-786 Warszawa

Advertisement











ubezPracownicy budowlani, którzy są oddelegowani do pracy w innym kraju Unii Europejskiej przez swojego pracodawcę, wciąż są zatrudnieni w Polsce, a jedynie tymczasowo świadczą usługi w innym kraju. Bardzo często jednak pojawiają się wątpliwości związane z kwestią ubezpieczenia. W jakim kraju powinien być ubezpieczony oddelegowany pracownik i gdzie odprowadzane będą jego składki?

Oddelegowany – co to znaczy?

Należy zacząć od wyjaśnienia, kim jest pracownik oddelegowany, ponieważ pojęcie to często mylone jest z pracownikiem znajdującym się w podróży służbowej. Różnica istnieje przede wszystkim w zakresie uprawnień i obowiązków pracowniczych. Jeżeli więc firma deleguje pracownika i formalnie nie zmienia mu miejsca wykonywania pracy, wówczas ma wynikające z Kodeksu Pracy obowiązki związane z rozliczeniem należności z tytułu podróży służbowej (diety, zwrot kosztów podróży, zwrot kosztów noclegu). Inaczej sytuacja wygląda z obowiązkami pracodawcy wobec pracownika „oddelegowanego”, czyli tymczasowo skierowanego do wykonywania pracy w miejscu innym niż dotychczasowe. Wówczas należy podpisać z nim aneks do umowy o pracę, który zawierał będzie informację o zmianie miejsca wykonywania obowiązków. Pracownikowi oddelegowanemu nie przysługują diety, podlega jednak przepisom prawa pracy państwa, do którego został oddelegowany (m.in. w zakresie minimalnego wynagrodzenia, urlopów, czasu pracy).   
Należy też pamiętać, że delegacja traktowana jest zazwyczaj incydentalnie, ma charakter krótkotrwały. Natomiast oddelegowanie trwa nawet kilka miesięcy.

Przykład

Pan Jan pracuje w firmie budowlanej X od 5 lat. Jego pracodawca często realizuje zlecenia za granicą (Francja, Belgia). Kiedy pan Jan zostaje oddelegowany do świadczenia usług na terenie jednego z państw Unii Europejskiej, wciąż ma umowę o pracę w Polsce, tymczasowo jednak wykonuje swoje obowiązki za granicą. W tym czasie obowiązuje go prawo pracy państwa przyjmującego: zarabia według stawek zagranicznych, pracuje tyle godzin, ile przewiduje prawo państwa przyjmującego itp. Podlega jednak przepisom prawa ubezpieczeniowego w Polsce.

Czy każda firma może delegować?

Warto wiedzieć, że składki ubezpieczeniowe pracowników oddelegowanych mogą być opłacane w Polsce pod warunkiem, że pracodawca prowadzi znaczącą część działalności gospodarczej w kraju. Aby ustalić, czy świadczenie usług za granicą w oparciu o delegowanie pracowników jest możliwe, sprawdza się szereg istotnych czynników:

  • miejsce, w którym dane przedsiębiorstwo ma swoją siedzibę i zarząd (miejscem tym powinna być Polska);
  • liczbę pracowników, którzy nie są oddelegowani do pracy za granicę (obecność wyłącznie personelu administracyjnego w państwie delegującym wyklucza możliwość zastosowania do tego przedsiębiorstwa przepisów dotyczących oddelegowania);
  • miejsce, w którym zawiera się większość umów z klientami oraz prawo, któremu podlegają te umowy (firma powinna zawierać umowy również z klientami polskimi, a jej działalność nie może opierać się wyłącznie na delegowaniu za granicę);
  • liczbę umów wykonanych w państwie delegującym i w państwie zatrudnienia.

Pod uwagę brany jest także obrót osiągnięty w odpowiednim przedziale czasu przez przedsiębiorstwo w państwie, w którym ma siedzibę, i w którym pracownik normalnie wykonuje swoje obowiązki. Przyjmuje się, że wystarczającym wskaźnikiem jest obrót wynoszący około 25% całkowitych dochodów.

Koordynacja systemów zabezpieczenia społecznego

Rozporządzenie nr 883/2004 z dnia 29 kwietnia 2004 roku w sprawie koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego stanowi, że pracownicy podlegają ubezpieczeniom społecznym w tym kraju, w którym faktycznie pracują. Jest to tzw. zasada miejsca pracy (terytorialności). Decydujące znaczenie ma więc miejsce, gdzie pracownicy faktycznie świadczą pracę, niezależnie od ich miejsca zamieszkania oraz siedziby pracodawcy, który ich zatrudnia.
W prawie wspólnotowym przewidziano jednak wyjątek od tej zasady dla pracowników oddelegowanych (unormowania zawarte w Tytule II rozporządzenia, art. 11-16). Pozwala on pracownikowi oddelegowanemu tymczasowo do pracy w innym kraju na pozostanie w systemie ubezpieczeń społecznych państwa, z którego został oddelegowany. Aby przepis ten znalazł zastosowanie, muszą zostać spełnione pewne warunki:

  • wynagrodzenie jest wypłacane przez pracodawcę, który nie ma miejsca zamieszkania lub siedziby w drugim państwie;
  • wynagrodzenie nie jest wypłacane przez zakład, który pracodawca posiada w drugim państwie;
  • przewidywany okres wykonywania pracy nie może przekraczać 24 miesięcy, a pracownik nie może  zostać skierowany w miejsce innej osoby, której okres skierowania upłynął.  

Dokumentem potwierdzającym fakt, że wobec oddelegowanego pracownika zastosowanie mają przepisy ubezpieczeniowe kraju wysyłającego, jest formularz A1.

Przykład
Dlaczego warto opłacać składki w Polsce?

Przede wszystkim składki ubezpieczeniowe opłacane w Polsce są zdecydowanie niższe od tych, które polskie przedsiębiorstwo budowlane musiałaby zapłacić za granicą. Wynika to m.in. z tego, iż niektóre rodzaje przychodów są wyłączone z podstawy wymiaru składek. Wymienia je rozporządzenie MPiPS w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe. Jedno z tych wyłączeń odnosi się tylko do pracowników oddelegowanych i obejmuje równowartość diet za każdy dzień pobytu za granicą. Jednak przepis ten zawiera jednocześnie zastrzeżenie, że podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne za cały miesiąc podlegania tym ubezpieczeniom z tytułu pracy wykonywanej za granicą nie może być niższa niż kwota prognozowanego na dany rok przeciętnego wynagrodzenia.
Opłacanie składek ZUS dla pracowników oddelegowanych za granicę w Polsce niesie ze sobą przede wszystkim korzyści w postaci zyskania przewagi konkurencyjnej firmy na europejskim rynku. Może ona bowiem oferować korzystniejsze ceny za realizację usług budowlanych, wciąż zyskując atrakcyjny przychód.

Pracownik zostaje oddelegowany przez swojego pracodawcę (firmę budowlaną mającą siedzibę w Polsce) do pracy za granicę w ramach kontraktu na budowę osiedla mieszkaniowego we Francji na okres od 1 stycznia 2013 r. do 1 września 2013 r. W okresie wykonywania kontraktu pracownik będzie podlegać polskim ubezpieczeniom.
Pracownik zostaje wysłany przez swojego polskiego pracodawcę do pracy w Belgii na okres od 1 listopada 2012 r. do 1 grudnia 2014 r. W tym przypadku pracownik będzie podlegać ubezpieczeniu w Belgii, ponieważ nie spełnia warunku, iż oddelegowanie nie może być dłuższe niż 24 miesiące.

Po upływie pierwotnego okresu oddelegowania pracodawca nie może ubiegać się o potwierdzenie kolejnego, które dotyczy tego samego pracownika, tych samych przedsiębiorstw i tego samego państwa członkowskiego. Wnioskowanie o kolejne oddelegowanie jest możliwe po upływie co najmniej 2 miesięcy od daty zakończenia poprzedniego okresu. Odstępstwo od tej zasady dopuszcza się tylko w szczególnych okolicznościach.

Potwierdzenie ubezpieczenia – formularz A1 i EKUZ

Formularz A1 (dawniej E 101) zaświadcza, że dany pracownik przez okres oddelegowania objęty jest polskim systemem zabezpieczenia społecznego, mimo że faktycznie świadczy pracę w innym kraju UE. Posiadanie tego dokumentu zwalnia z opłacania składek na ubezpieczenie społeczne w kraju, do którego pracownik jest oddelegowany. Oznacza również to, że czas, który pracownik spędził realizując zlecenia za granicą, liczy się w rozliczeniu emerytalnym, a pracownik ma prawo do wszystkich świadczeń ZUS.
Aby otrzymać formularz A1 dla każdego z pracowników delegowanych za granicę, pracodawca powinien zwrócić się do ZUS z prośbą o jego wydanie. Wymagane jest jednak, by pracownicy, których oddelegowanie dotyczy, podlegali polskiemu ustawodawstwu nie mniej niż 1 miesiąc bezpośrednio przed rozpoczęciem pracy za granicą. Do prawidłowego wypełnienia formularza potrzebne są dane osobowe pracownika oraz dane firmy, w której jest zatrudniony. Przewidziany czas oczekiwania na wydanie formularza to ustawowe 7 dni.
Posiadanie formularza A1 jest wymagane, kiedy pracownik stara się o wydanie EKUZ, czyli Europejskiej Karty Ubezpieczenia Zdrowotnego. Wniosek składa się w wojewódzkim oddziale NFZ właściwym ze względu na miejsce zamieszkania pracownika. EKUZ pozwala na korzystanie ze świadczeń publicznej opieki medycznej w kraju oddelegowania, tj. świadczenia niezbędnego i podstawowego, którego udzielenie jest konieczne z uwagi na stan zdrowia pracownika oddelegowanego do pracy. Koszt pomocy medycznej zostanie pokryty przez NFZ, który nie pokrywa jednak kosztów płatnej pomocy medycznej.
Warto pamiętać, że EKUZ nie daje żadnych uprawnień, gdy celem podróży jest uzyskanie leczenia, a więc skorzystanie z zaplanowanych świadczeń w innym państwie członkowskim. Pozwala jedynie korzystać z usług medycznych w zakresie podstawowym, w sytuacjach nagłych i koniecznych, jak wypadek, niespodziewane pogorszenie stanu zdrowia pracownika przebywającego za granicą.

Przykład

Pan Jan zostaje oddelegowany przez swojego pracodawcę do realizacji zlecenia budowlanego na terenie Niemiec. Ma kartę EKUZ, więc planuje w tamtejszym szpitalu poddać się zabiegowi prostowania przegrody nosowej. Karta ta nie upoważnia go do tego, ponieważ jest to zabieg planowany, a konieczność jego wykonania nie jest następstwem wypadku na terenie Niemiec. EKUZ może być akceptowana tylko w nagłych wypadkach.

Tekst powstał przy współpracy z firmą KomFort Polska, która od 2006 r. wspiera polskie firmy budowlane zainteresowane realizacją kontraktów na terenie krajów UE. Dział prawny firmy specjalizuje się w organizowaniu formalności niezbędnych w każdym kraju oddelegowania, co gwarantuje legalność zleceń. Dzięki biurom lokalnym w Niemczech, Francji oraz Belgii ma dostęp do bieżących ofert i przetargów, a także zna tamtejsze procedury związane z eksportem usług.

 

Autor: Dominika Dynia


 

pi