envelope redakcja@polskiinstalator.com.pl home ul. Wąski Jar 9
02-786 Warszawa

Advertisement











81W postępowaniu egzekucyjnym funkcjonują w sposób niezależny od siebie różne środki ochrony prawnej, z których można swobodnie korzystać. Ważne jest tylko umiejętne korzystanie z tych środków, adekwatne do zaistniałej sytuacji.

Postępowanie egzekucyjne prowadzi komornik sądowy (funkcjonariusz publiczny) działający przy sądzie rejonowym, zgodnie z przepisami Kodeksu postępowania cywilnego oraz Ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 roku o komornikach sądowych i egzekucji. Podstawą prowadzenia egzekucji jest tytuł wykonawczy, tj. tytuł egzekucyjny opatrzony klauzulą wykonalności, z którego wynika roszczenie wierzyciela.

82Celem tego postępowania jest zaspokojenie roszczenia wierzyciela w drodze przymusowej z majątku dłużnika, niezależnie od jego woli (więcej o egzekucji w PI 3/2016). W toku postępowania egzekucyjnego może dojść do naruszenia praw dłużnika lub osoby trzeciej (np. małżonka dłużnika).
Na każdym etapie egzekucji dłużnik może skorzystać z różnych prawnych form obrony przed komornikiem, tak aby postępowanie przebiegało zgodnie z prawem, a dłużnik nie poniósł nadmiernej lub nieuzasadnionej szkody.
W postępowaniu egzekucyjnym funkcjonują w sposób niezależny od siebie różne środki ochrony prawnej, a osoba uprawniona może z nich swobodnie korzystać. Na tym tle powstaje problem umiejętnego korzystania z tych środków, adekwatnego do zaistniałej sytuacji. Nie ma natomiast hierarchii środków prawnych (wniosku, skargi, powództwa, zarzutów...), ponieważ uruchomienie każdego z nich uzależnione jest od ustawowych przesłanek (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 27 marca 2003 roku, V CKN 18/01). Po pierwsze, obrona dłużnika może mieć charakter merytoryczny, służący do zwalczenia merytoryczności lub zasadności egzekucji (kiedy kwestionowany jest tytuł wykonawczy i objęte nim roszczenie wierzyciela). Po drugie, obrona dłużnika może być obroną formalną, mającą zapewnić prowadzenie egzekucji zgodnie z przepisami prawa. Nadto, nad przebiegiem postępowania egzekucyjnego czuwa sąd, który może wydawać wiążące polecenia komornikowi.

83Jak powinna przebiegać egzekucja?
Dla każdego komornika tytuł wykonawczy stanowi podstawę do prowadzenia egzekucji o objęte nim roszczenie, ze wszystkich składników majątku dłużnika, chyba że z treści tytułu wynika co innego. Złożony przez wierzyciela wniosek o wszczęcie egzekucji umożliwia jej prowadzenie według wszystkich dopuszczalnych sposobów, z wyjątkiem egzekucji z nieruchomości (tu wierzyciel musi złożyć odrębny wniosek). Komornik jest związany domniemaniem, że przedłożony mu do wykonania tytuł wykonawczy jest zgodny z prawem. Oznacza to, że nie jest uprawniony do badania zasadności i wymagalności obowiązku dłużnika objętego tytułem wykonawczym – art. 804 k.p.c. Zadaniem komornika jest wykonanie tytułu wykonawczego, nie zaś badanie czy roszczenie wierzycielowi przysługuje lub czy sąd rozpoznający sprawę wydał prawidłowe rozstrzygnięcie. Komornik może natomiast badać, czy tytuł jest prawidłowy pod względem formalnym – na przykład, czy jest nadana klauzula, czy jest podpis sędziego itp.
Jeżeli po wydaniu tytułu egzekucyjnego zaistniały pewne zdarzenia przewidziane w przepisach, obowiązek stwierdzony w tym tytule i objęty klauzulą jego wykonalności przestał istnieć, skutki prawne stąd wynikające mogą być stwierdzone tylko w drodze odrębnego procesu. Dłużnik tym samym podejmuje obronę merytoryczną, skierowaną przeciwko tytułowi wykonawczemu w nowym procesie.

Powództwo przeciwegzekucyjne
Jest to rodzaj powództwa przysługującego w toku postępowania egzekucyjnego jako jeden ze środków obrony dłużnika lub osoby trzeciej przed prowadzoną przeciwko nim egzekucją, gdy postępowanie takie narusza ich prawa. Wyróżnia się dwa rodzaje powództwa przeciwegzekucyjnego: powództwo opozycyjne i ekscydencyjne. 
Powództwo opozycyjne jest skierowane przeciwko tytułowi wykonawczemu. Wytoczyć je może co do zasady tylko dłużnik, ale także jego małżonek oraz spadkobiercy czy następcy prawni dłużnika. Pozwanym w procesie jest wierzyciel. Dłużnik może wytoczyć powództwo od momentu nadania wyrokowi klauzuli wykonalności aż do całkowitego wyegzekwowania roszczenia. Wszczęcie egzekucji nie jest warunkiem do złożenia pozwu przez dłużnika. Sądem właściwym do rozpoznania sprawy jest sąd, w okręgu którego prowadzona jest egzekucja, tzn. w którego okręgu ma siedzibę komornik prowadzący egzekucję. Jeżeli egzekucji jeszcze nie wszczęto, powództwo o pozbawienie tytułu wykonawczego wykonalności wytacza się według przepisów o właściwości ogólnej. Ustawodawca dla dłużnika wprowadza prekluzję dowodową – w pozwie powód powinien przytoczyć wszystkie zarzuty, jakie w tym czasie mógł zgłosić. Podstawę do uwzględnienia powództwa o pozbawienie wykonalności tytułu wykonawczego mogą stanowić jedynie zarzuty wskazane w pozwie. Zarzuty zgłoszone w dalszym toku postępowania są podnoszone bezskutecznie i sąd rozpoznający sprawę jest obowiązany je pominąć. Wyjątkiem jest sytuacja, gdy powód wykaże, iż z przyczyn od siebie niezależnych nie mógł ich zgłosić w pozwie. W przeciwnym razie sąd może rozpoznawać tylko te zarzuty, które zostały zgłoszone w pozwie. Jeśli wierzyciel w trakcie egzekucji ściągnie od dłużnika całe roszczenie (które dłużnik chce zakwestionować), nie może wytoczyć przeciwko niemu powództwa opozycyjnego, ale może żądać naprawienia szkody wynikłej z egzekucji lub przywrócenia stanu poprzedniego.
Powództwo opozycyjne dłużnik może oprzeć na trzech podstawach:

  1. Gdy przeczy zdarzeniom, na których oparto wydanie klauzuli wykonalności, a w szczególności gdy kwestionuje istnienie obowiązku stwierdzonego tytułem egzekucyjnym niebędącym orzeczeniem sądu albo gdy kwestionuje przejście obowiązku mimo istnienia formalnego dokumentu stwierdzającego to przejście. Sformułowanie „przeczy zdarzeniom, na których oparto wydanie klauzuli wykonalności" powinno być rozumiane jako odnoszące się do samego tytułu egzekucyjnego, a więc wszystkich jego elementów formalnych i merytorycznych, w tym treści określających zobowiązanie w dacie wydania tego tytułu. Dłużnik może podnieść wszelkie zarzuty dotyczące wierzytelności objętej tytułem egzekucyjnym, powstałe zarówno przed jak i po wystawieniu tego tytułu, przed nadaniem klauzuli i po jej nadaniu. Ważne jest, że dłużnik zaprzeczyć i podważyć tytuł egzekucyjny może tylko wówczas, gdy klauzulę wydano na podstawie innej niż orzeczenie sądu (np. akt notarialny). Prawomocny wyrok korzysta z powagi rzeczy osądzonej i nie może zostać podważony w kolejnym procesie.
  2. Gdy po powstaniu tytułu egzekucyjnego nastąpiło zdarzenie, wskutek którego zobowiązanie wygasło albo nie może być egzekwowane; gdy tytułem jest orzeczenie sądowe, dłużnik może oprzeć powództwo także na zdarzeniach, które nastąpiły po zamknięciu rozprawy, a także na zarzucie spełnienia świadczenia, jeżeli zgłoszenie tego zarzutu w sprawie było z mocy ustawy niedopuszczalne. Art. 840 § 1 pkt 2 k.p.c. stwarza podstawę do zwalczania tytułu wykonawczego w przypadku, gdy już po powstaniu tytułu egzekucyjnego zaszły zdarzenia powodujące wygaśnięcie należności zasądzonej orzeczeniem sądowym, które nastąpiło po zamknięciurozprawy (jeśli ten zarzut nie był przedmiotem rozpoznania w sprawie.) Zdarzenia te określają wyłącznie przepisy prawa materialnego. Do zdarzeń, wskutek których zobowiązanie wygasa zalicza się: wykonanie zobowiązania (art. 450 k.c.), potrącenie (art. 498 k.c.), odnowienie (art. 506 k.c.) oraz zwolnienie z długu przez wierzyciela (art. 508 k.c.).
  3. Gdy małżonek dłużnika, przeciwko któremu sąd nadał klauzulę wykonalności na podstawie art. 787 k.p.c. (egzekucja z majątku objętego wspólnością majątkową), wykaże, że egzekwowane świadczenie wierzycielowi nie należy się, przy czym małżonkowi temu przysługują zarzuty nie tylko z własnego prawa, lecz także zarzuty, których jego małżonek wcześniej nie mógł podnieść.

Konsekwencją wygrania sprawy z powództwa opozycyjnego nie jest automatyczne zakończenie postępowania egzekucyjnego. Dłużnik zyskując prawomocny wyrok, aby uzyskać pozytywne dla siebie skutki powinien złożyć wniosek do komornika o umorzenie postępowania egzekucyjnego na podstawie art. 825 pkt. 2 k.p.c. W ten sposób egzekucja może zostać zakończona.

84Powództwo ekscydencyjne (interwencyjne)
Zdarzyć się może, że egzekucja bezpośrednio dotyka również inne osoby, które nie są powiązane z długami dłużnika, ale są z nim w inny sposób związane, na przykład mieszkają wspólnie z dłużnikiem, użyczyli jakiegoś przedmiotu dłużnikowi. Jeśli podczas egzekucji komornik dokonał zajęcia przedmiotów, które nie są własnością dłużnika, a znajdują się tylko w jego posiadaniu i stanowią własność innej osoby, może ona złożyć do sądu powództwo interwencyjne. Osoba trzecia może w drodze powództwa żądać zwolnienia zajętego przedmiotu od egzekucji, jeśli skierowanie do niego egzekucji narusza jej prawa. Powództwo to stanowi środek obrony dla osoby trzeciej, roszczącej sobie prawa do przedmiotów zajętych w tym postępowaniu – dana rzecz jest własnością
tej osoby. Powodem w sprawie jest osoba, której prawo zostało naruszone (właściciel rzeczy), pozwanym jest wierzyciel egzekwujący. Jeśli dłużnik zaprzecza, że osobie trzeciej (powodowi) przysługuje prawo do zajętego przedmiotu, pozwanym w sprawie, obok wierzyciela, musi być również dłużnik. Powództwo osoba trzecia może wnieść w terminie miesiąca od dnia dowiedzenia się o naruszeniu prawa (chyba, że inaczej stanowią przepisy szczególne). Ważne jest, aby ten termin nie został przekroczony, bowiem nie podlega on przywróceniu. W pozwie powód również powinien przytoczyć wszystkie możliwe zarzuty, pod rygorem ich utraty w dalszym postępowaniu. Elementem dodatkowym pozwu powinien być także wniosek powoda o zabezpieczenie powództwa poprzez zawieszenie egzekucji w części dotyczącej kwestionowanego przedmiotu do czasu rozstrzygnięcia sprawy przez sąd (sprzedaż rzeczy w drodze egzekucji pozbawi osobę trzecią jej prawa). Sprawę rozpozna sąd, w okręgu którego prowadzona jest egzekucja. Kolejnym sposobem obrony dłużnika przed prowadzoną egzekucją jest obrona o charakterze formalnym, której celem jest naprawa uchybień, które zaistniały podczas prowadzenia egzekucji przez komornika (dłużnik nie kwestionuje zasadności egzekucji, ale sposób jej prowadzenia). Celem działań dłużnika jest dążenie do naprawienia uchybień, które naruszyły przepisy postępowania i zapewnienia prowadzenia egzekucji zgodnie z prawem.

Zażalenie na postanowienie sądu o nadaniu klauzuli wykonalności
Pierwszym etapem do realizacji uzyskanego przez wierzyciela wyroku (aktu notarialnego) jest nadanie tytułowi egzekucyjnemu klauzuli wykonalności. Postępowanie klauzulowe stanowi łącznik pomiędzy zakończonym już prawomocnie postępowaniem rozpoznawczym a postępowaniem egzekucyjnym. W toku postępowania o nadanie klauzuli wykonalności sąd ogranicza się jedynie do badania czy dokument, któremu ma nadać klauzulę odpowiada warunkom formalnym tytułu egzekucyjnego oraz czy ewentualnie zachodzą okoliczności faktyczne pozwalające
na ujawnienie w klauzuli wzmianek przewidzianych w art. 788-794 k.p.c. (np. przejście uprawnień na inną osobę po powstaniu tytułu egzekucyjnego, wydanie drugiego tytułu w miejsce utraconego). W postępowaniu tym sąd nie może wnikać w treść tytułu egzekucyjnego ani też kwestionować istnienia uprawnienia wierzyciela czy też obowiązków dłużnika, których dalsze istnienie, po powstaniu tytułu, może być podważane ewentualnie w postępowaniu wywołanym powództwem opozycyjnym (art. 840 k.p.c.). Środkiem obrony dłużnika na tym etapie postępowania jest zażalenie na postanowienie sądu o nadaniu klauzuli wykonalności.
Dłużnik w zażaleniu może podnosić tylko zarzuty przeciwko  formalnym warunkom nadania klauzuli wykonalności, wydaniu dalszego tytułu wykonawczego lub tytułu wykonawczego w miejsce utraconego. Przykładem podstawy zażalenia może być na przykład nadanie klauzuli wyrokowi, który jest nieprawomocny, uchylenie nakazu zapłaty (tytuł egzekucyjny nie istnieje), wierzyciel nie wykazał prawidłowo cesji wierzytelności po wydaniu tytułu egzekucyjnego. Zażalenie wnosi się w terminie tygodniowym za pośrednictwem sądu, który wydał zaskarżone postanowienie. Termin tygodniowy biegnie inaczej dla wierzyciela oraz dla dłużnika. W przypadku wierzyciela jest to 7 dni od daty wydania mu tytułu wykonawczego. Dla dłużnika termin ten biegnie od dnia doręczenia mu zawiadomienia o wszczęciu egzekucji. Jeżeli klauzula wykonalności została nadana na posiedzeniu niejawnym, postanowienie doręcza się tylko wierzycielowi. Zatem o nadaniu klauzuli wykonalności dłużnik dowiaduje się od komornika z chwilą wszczęcia przeciwko niemu egzekucji. Rozwiązanie przyjęte przez ustawodawcę ma na celu nieuprzedzanie dłużnika o działaniach wierzyciela podjętych w celu wyegzekwowania świadczenia.

Skarga na czynności komornika
Skarga na czynności komornika przysługuje wtedy, gdy komornik dokonując czynności naruszył przepisy procesowe. Służy co do zasady na wszelkie czynności komornika oraz zaniechania dokonania przez niego czynności, mających wpływ na przebieg egzekucji. Nie przysługuje na zarządzenie komornika o wezwaniu do usunięcia braków pisma, na zawiadomienie o terminie czynności oraz na uiszczenie przez komornika podatku od towarów i usług. Zaniechanie dokonania czynności polega na tym, że komornik nie dokonuje konkretnej czynności, którą na niego nakłada przepis prawa (np. nie zawiadamia dłużnika o wszczęciu egzekucji). Skargę może złożyć dłużnik oraz osoba, której prawo zostało przez egzekucję naruszone lub zagrożone. Osoba trzecia składając skargę na czynności komornika musi wykazać, w jaki sposób egzekucja narusza jej prawa. Skarga powinna spełniać odpowiednie wymogi formalne – zawierać elementy pisma procesowego (oznaczenia stron, adresy, zawierać załączniki, odpisy itp.), dokładnie określać czynność komornika, którą dłużnik skarży lub której komornik zaniechał, a także określać to, czego dłużnik się domaga tj. wniosek o zmianę, uchylenie lub dokonanie czynności. Skarga powinna także zawierać uzasadnienie. Nadto, skarżący musi spełnić warunek fiskalny – skarga podlega opłacie sądowej w wysokości 100 zł.


Podstawą zarzutów podnoszonych przez dłużnika mogą być tylko kwestie proceduralne, bowiem skarga przysługuje, gdy komornik, dokonując czynności, naruszył przepisy procesowe.

85Zarzuty materialnoprawne mogą być podstawą merytorycznych środków obrony dłużnika lub osoby trzeciej. Od 8 września 2016 roku obowiązuje ważna zmiana – skargę wnosi się do komornika, który dokonał zaskarżonej czynności lub zaniechał jej dokonania. Poprzednio skargę kierowało się wprost do sądu. Kluczowe w tym było, aby skargę skierować do właściwego sądu – sądem właściwym do rozpoznania skargi jest sąd, przy którym działa komornik. Jeżeli do prowadzenia egzekucji został wybrany komornik poza właściwością ogólną (określoną sposobem egzekucji), właściwy do rozpoznania skargi jest sąd, który byłby właściwy według zasad ogólnych. Wynika to z faktu, że wierzycielowi przysługuje prawo wyboru komornika do prowadzenia egzekucji (za wyjątkiem jest egzekucji z nieruchomości, którą prowadzi obligatoryjnie komornik w okręgu którego znajduje się nieruchomość). Zatem sąd, przy którym działa komornik, jest właściwy do rozpoznania skargi wówczas, gdy prowadzący egzekucję komornik jest właściwy zgodnie z przepisami kodeksu postępowania cywilnego. Jeśli skarga była złożona do sądu niewłaściwego, dopiero sąd przez skarżącego wskazany przesyłał ją do sądu właściwego. W tej sytuacji datą wniesienia skarg była data nadania jej przez sąd niewłaściwy do sądu właściwego. W praktyce zatem skarżący nie zachował wymaganego terminu do złożenia skargi (7 dni), która w efekcie podlegała odrzuceniu. Zasada ta działa w stosunki do egzekucji wszczętych przed datą 8 września 2016 r. Do egzekucji wszczętych po nowelizacji stosujemy nowe zasady – skargę wnosimy za pośrednictwem komornika, który dalej kieruje skargę do sądu właściwego. Skargę rozpoznaje sąd rejonowy, przy którym działa komornik. Wyjątkowo jeżeli do prowadzenia egzekucji został wybrany komornik poza właściwością ogólną, skargę rozpoznaje sąd, który byłby właściwy według ogólnych zasad (tj. do sądu, przy którym działa komornik, który zgodnie byłby właściwy miejscowo w danej sprawie). Komornik w terminie trzech dni od dnia otrzymania skargi sporządza uzasadnienie zaskarżonej czynności, o ile nie zostało ono sporządzone wcześniej, albo przyczyn jej zaniechania i przekazuje je wraz ze skargą i aktami sprawy do właściwego sądu. Komornik może także skargę w całości uwzględnić. O uwzględnieniu skargi komornik zawiadamia skarżącego oraz zainteresowanych, których uwzględnienie skargi dotyczy. Skargę wnosi się w terminie tygodniowym od dnia dokonania czynności, gdy strona lub osoba, której prawo zostało przez czynność komornika naruszone bądź zagrożone, była przy czynności obecna lub była o jej terminie zawiadomiona. W innych przypadkach – od dnia zawiadomienia o dokonaniu czynności strony lub osoby, której prawo zostało przez czynność komornika naruszone bądź zagrożone, a w braku zawiadomienia – od dnia powzięcia wiadomości przez skarżącego o dokonanej czynności. Skargę na zaniechanie przez komornika dokonania czynności wnosi się w terminie tygodniowym od dnia, w którym skarżący dowiedział się, że czynność miała być dokonana. Sąd rozpoznaje skargę w terminie tygodniowym od dnia jej wpływu do sądu. Jest to termin instrukcyjny i niewiążący dla sądu. Skargę rozpoznaje się na posiedzeniu niejawnym. Co do zasady wniesienie skargi nie wstrzymuje postępowania egzekucyjnego ani wykonania zaskarżonej czynności, ale skarżący może wnosić o zawieszenie egzekucji w ogóle lub co do określonego składnika, z którego jest prowadzona.
Sąd rozpoznający skargę na czynności komornika wydaje postanowienie oddalające skargę lub uwzględniające ją (np. uchylające czynność zajęcia ruchomości). Do rozważenia pozostaje kwestia zaskarżalności takiego postanowienia. W tej sytuacji możemy rozważyć dwa zagadnienia – czy postanowienie sądu kończy postępowanie w sprawie, czy też nie zmierza do zakończenia sprawy. W postanowieniu z 15 kwietnia 1986 r. (III CRN 40/86, OSNC 1987, Nr 7, poz. 102) Sąd Najwyższy uznał, że na postanowienie sądu rejonowego uchylające czynność komornika w wyniku rozpoznania skargi na czynności komornika przysługuje zażalenie wówczas, gdy zaskarżone postanowienie zmierza do zakończenia postępowania. W uzasadnieniu tego orzeczenia zwrócono też uwagę, że uchylenie czynności komornika, mocą postanowienia sądu rejonowego, może prowadzić do różnych konsekwencji dla postępowania egzekucyjnego jako pewnej całości, w szczególności może korygować działania komornika i umożliwić prawidłowe podejmowanie przez niego dalszych czynności (w razie uchylenia przez sąd czynności komornika i nakazania mu podjęcia
prawidłowej czynności) albo też zmierzać w swej istocie do zakończenia postępowania egzekucyjnego (w razie uchylenia w całości czynności komornika, w sytuacji gdy to uchylenie czynności zmierza do zakończenia postępowania egzekucyjnego). Postanowienie sądu rejonowego
oddalające skargę na czynność komornika, polegającą na zajęciu ruchomości, nie kończy postępowania egzekucyjnego. W takim bowiem wypadku prawidłowy bieg postępowania egzekucyjnego wymaga podejmowania dalszych czynności egzekucyjnych w egzekucji z ruchomości. Nie jest więc dopuszczalne zażalenie na takie postanowienie sądu rejonowego (zob. uchwała Sądu Najwyższego z 15 września 1995 r., III CZP 110/95, OSNC 1995, Nr 12, poz. 177). Postanowienie sądu rejonowego kończy wtedy jedynie postępowanie wywołane wniesieniem skargi na czynność komornika. Jeżeli postanowienie sądu rejonowego oddalające skargę na czynności
komornika kończy zarazem postępowanie egzekucyjne, przysługuje na nie zażalenie (uchwała Sądu Najwyższego z 28 listopada 1969 r., III CZP 83/69, OSNC 1970, Nr 6, poz. 105). Kodeks nie definiuje postanowień kończących postępowanie w sprawie. Przyjąć można, że postanowienia te odnoszą się do postępowania jako całości i kończąc je, zamykają drogę do wydania wyroku (lub innego orzeczenia co do istoty sprawy). Zażalenie przysługuje skarżącemu natomiast na postanowienie sądu o odrzuceniu skargi. Sąd odrzuci skargę wniesioną po terminie, nieopłaconą lub z innych przyczyn niedopuszczalną jak również skargę, której braków nie uzupełniono w terminie.

86Ważne dla dłużnika
Często ma miejsce sytuacja, w której dłużnik dowiaduje się o tym, że toczyło się przeciwko niemu postępowanie o zapłatę od komornika, który wszczyna egzekucję i dokonuje zajęcia jego majątku. W tej sytuacji ważne jest sprawne działania dłużnika, który niezwłocznie powinien podjąć obronę przed egzekucją. W pierwszej kolejności powinien złożyć do sądu, który wydał wyrok wniosek o przywrócenie terminu do złożenia środka zaskarżenia (apelacji, skargi, zarzutów). Składając środek zaskarżenia powinien złożyć wniosek o zabezpieczenie tj. zawieszenie egzekucji do czasu rozpoznania przez sąd wniosku. Podstawę prawną niniejszego wniosku stanowi art. 168 § 1 k.p.c., w myśl którego strona, która uchybiła dokonania w terminie czynności procesowej bez swojej winy, może żądać przywrócenia terminu. Pismo z wnioskiem o przywrócenie terminu wnosi się do sądu, w którym czynność miała być dokonana, w ciągu tygodnia od czasu ustania przyczyny uchybienia terminu. Jednocześnie należy dokonać czynności, która została uchybiona, na przykład złożyć sprzeciw od nakazu zapłaty. Jeśli sąd uwzględni wniosek i przyjmie do rozpoznania sprzeciw od nakazu zapłaty, taki nakaz traci swą moc.


Jak wskazał Sąd Najwyższy w uchwale z dnia 8 marca 2013 roku sygn. akt III CZP 109/12, prawidłowe wniesienie sprzeciwu od wydanego nakazu zapłaty winno skutkować wydaniem przez komornika sądowego postanowienia o umorzeniu postępowania egzekucyjnego prowadzonego w oparciu o nakaz zapłaty, który utracił moc.

Skoro nakaz zapłaty będący podstawą egzekucji (art. 776 KPC) utracił moc wskutek wniesienia sprzeciwu przez skarżącego, to nie można prowadzić postępowania egzekucyjnego w oparciu o nieistniejący prawnie tytuł egzekucyjny. Nadto, jeśli orzeczenie utraciło moc, to tym samym należy uznać, że i klauzula nie istnieje. W konsekwencji dłużnik skutecznie jest w stanie obronić się przed egzekucją komorniczą (doprowadzić do jej zawieszenia, a nawet umorzenia) i wrócić na etap postępowania sądowego. 

Odpowiedzialność karna dłużnika
Broniąc się przed egzekucją komorniczą, dłużnik zawsze musi działać zgodnie z prawem. Kiedy dłużnik ucieka z majątkiem, wierzyciel może skorzystać z instytucji skargi paulińskiej, ale także złożyć zawiadomienie o podejrzeniu popełnienia przez dłużnika przestępstwa. Przepis art. 300 k.k. określa dwa typy przestępstw, których może dopuścić się dłużnik wobec wierzyciela. Po pierwsze, dłużnik podlega odpowiedzialności karnej, gdy w razie grożącej mu niewypłacalności lub upadłości, udaremnia lub uszczupla zaspokojenie swojego wierzyciela przez to, że usuwa, ukrywa, zbywa, darowuje, niszczy, rzeczywiście lub pozornie obciąża albo uszkadza składniki swojego majątku. Przestępstwo to obejmuje wszelkie sytuacje, w których istnieje obiektywnie konkretne, realne niebezpieczeństwo nadejścia upadłości niewypłacalności lub upadłości dłużnika, niebezpieczeństwo, z którym należy się liczyć. Ściganie przestępstwa następuje na wniosek pokrzywdzonego, a dłużnikowi grozi kara do 3 lat pozbawienia wolności. Jeśli sprawca swoim przestępczym działaniem wyrządził szkodę wielu wierzycielom, podlega surowszej odpowiedzialności – od 6 miesięcy do 8 lat pozbawienia wolności. Po drugie, dłużnik ponosi odpowiedzialność karną, kiedy w celu udaremnienia wykonania w drodze egzekucji tytułu wykonawczego udaremnia lub uszczupla zaspokojenie swojego wierzyciela przez to, że usuwa, ukrywa, zbywa, darowuje, niszczy, rzeczywiście lub pozornie obciąża albo uszkadza składniki swojego majątku zajęte lub zagrożone zajęciem, bądź usuwa znaki zajęcia komorniczego. Działania dłużnika nie muszą być skierowane do majątku sprawcy w ogólności, lecz do tych tylko jego składników, które są zajęte lub zagrożone zajęciem komorniczym (egzekucją). Przestępstwo to ścigane est z urzędu i zagrożone karą od 3 miesięcy do 5 lat pozbawienia wolności.

Autor: adwokat Małgorzata Stępień

Odpowiedzialność karna dłużnika
Broniąc się przed egzekucją komorniczą, dłużnik zawsze
musi działać zgodnie z prawem. Kiedy dłużnik ucieka
z majątkiem, wierzyciel może skorzystać z instytucji skargi
paulińskiej, ale także złożyć zawiadomienie o podejrzeniu
popełnienia przez dłużnika przestępstwa. Przepis
art. 300 k.k. określa dwa typy przestępstw, których może
dopuścić się dłużnik wobec wierzyciela. Po pierwsze,
dłużnik podlega odpowiedzialności karnej, gdy w razie
grożącej mu niewypłacalności lub upadłości, udaremnia
lub uszczupla zaspokojenie swojego wierzyciela przez to,
że usuwa, ukrywa, zbywa, darowuje, niszczy, rzeczywiście
lub pozornie obciąża albo uszkadza składniki swojego
majątku. Przestępstwo to obejmuje wszelkie sytuacje,
w których istnieje obiektywnie konkretne, realne niebezpieczeństwo
nadejścia upadłości niewypłacalności lub
upadłości dłużnika, niebezpieczeństwo, z którym należy
się liczyć. Ściganie przestępstwa następuje na wniosek
pokrzywdzonego, a dłużnikowi grozi kara do 3 lat pozbawienia
wolności. Jeśli sprawca swoim przestępczym działaniem
wyrządził szkodę wielu wierzycielom, podlega
surowszej odpowiedzialności – od 6 miesięcy do 8 lat
pozbawienia wolności. Po drugie, dłużnik ponosi odpowiedzialność
karną, kiedy w celu udaremnienia wykonania
w drodze egzekucji tytułu wykonawczego udaremnia
lub uszczupla zaspokojenie swojego wierzyciela przez to,
że usuwa, ukrywa, zbywa, darowuje, niszczy, rzeczywiście
lub pozornie obciąża albo uszkadza składniki swojego
majątku zajęte lub zagrożone zajęciem, bądź usuwa znaki
zajęcia komorniczego. Działania dłużnika nie muszą być
skierowane do majątku sprawcy w ogólności, lecz do tych
tylko jego składników, które są zajęte lub zagrożone zajęciem
komorniczym (egzekucją). Przestępstwo to ścigane
jest z urzędu i zagrożone karą od 3 miesięcy do 5 lat
pozbawienia wolności.

 

pi