Drukuj
Nadrzędna kategoria: Artykuły tematyczne

fot pKażdy chce, aby współpraca z kontrahentem układała się wzorowo – daje to satysfakcję i korzyści z dobrze wykonanej umowy. W większości realizowanych inwestycji nie ma większych problemów z zapłatą należnego wynagrodzenia, ale zdarzają się i takie, gdy inwestor z różnych przyczyn odmawia wypłaty. Dlatego zawsze trzeba zabezpieczać swoje interesy.

Dla wykonawców robót budowlanych czy instalacyjnych niezwykle ważne jest zabezpieczenie płatności za wykonaną pracę, bowiem często wartość ich usług przekracza nawet kilkadziesiąt tysięcy złotych. Nie bez powodu w chwili zawierania umowy z inwestorem większość profesjonalnych wykonawców stara się zabezpieczyć zapłatę należnego im wynagrodzenia.

Przede wszystkim umowa!

Dochodzenie płatności za wykonane usługi w znacznym stopniu ułatwia sporządzona między inwestorem a wykonawcą pisemna umowa, która określa wysokość wynagrodzenia, termin płatności, a także możliwość rozłożenia wynagrodzenia na raty, odstąpienia od umowy w przypadku braku wpłaty zaliczki lub zadatku etc. Pamiętajmy, że treść umowy strony mogą modyfikować dowolnie, zaś w przypadkach nieuregulowanych w umowie zastosowanie mają odpowiednie przepisy Kodeksu Cywilnego (kc). Spisanie umowy chroni interesy obu stron, a w razie sporu ułatwia dochodzenie roszczeń. Umowa to najważniejszy dowód przed sądem. W razie jakichkolwiek wątpliwości dobrze sporządzona umowa zapewni także jasność warunków. Umawiając się ustnie, łatwo bowiem o niezrozumienie czy też pominięcie aspektów współpracy, które w danej chwili nie wydawały się istotne.

Jak przekonać kontrahenta do spisania umowy ?
Co zrobić, gdy nasz kontrahent odmawia sporządzenia z nami umowy? – Warto mu przedstawić obustronne korzyści płynące z uregulowania zobowiązań na piśmie. Umowa o wykonanie danej inwestycji jest przecież umową wzajemną, co oznacza że reguluje ona prawa i obowiązki obu stron, a więc zabezpiecza nie tylko sposób i termin zapłaty wynagrodzenia, ale również prawa inwestora, np. termin wykonania zlecenia, ustanowienie kary umownej za opóźnienia w realizacji prac etc. Zalety sporządzenia umowy rozkładają się po obu stronach kontraktu.

Jak określić należne wynagrodzenie

Poza umową warto rozważyć skorzystanie z dodatkowych, cywilnych zabezpieczeń płatności, których celem jest przyspieszenie zapłaty majątkowego lub nowego dłużnika, od którego w razie braku zapłaty instalator może uzyskać należne mu wynagrodzenie z pominięciem osoby niewypłacalnego dłużnika.
Dodatkowe, cywilne zabezpieczenia płatności. 
Może być ono ustalone jako wynagrodzenie ryczałtowe lub kosztorysowe, jak również może przybrać postać mieszaną. W każdej z tych sytuacji umówione wynagrodzenie powinno być szczegółowo opisane w umowie.

Wynagrodzenie kosztorysowe. Strony ustalają je na podstawie zestawienia planowanych prac i przewidywanych kosztów. Kosztorys powinien być sporządzony przed lub przy zawarciu umowy, nie zaś po jej wykonaniu. Ustalony kosztorys nie ma charakteru ostatecznego, jednak jeżeli zestawienie prac sporządził wykonawca (profesjonalista), może on żądać podwyższenia wynagrodzenia tylko wtedy, gdy mimo zachowania należytej staranności nie mógł przewidzieć konieczności wykonania prac dodatkowych lub prac w większym zakresie. Jeżeli wykonawca tego nie wykaże, umówione wynagrodzenie ma charakter ostateczny.

Ryczałt. Polega na ustaleniu z góry wysokości wynagrodzenia w kwocie ostatecznej. Innymi słowy, przez ryczałt strony umawiają się na to, że wykonawca nie będzie się domagać zapłaty wynagrodzenia wyższego. Warto wiedzieć, że w przypadku wynagrodzenia ryczałtowego strony w umowie mogą zastrzec możliwość jego modyfikacji w razie konieczności wykonania robót dodatkowych lub zmniejszenia zakresu robót podstawowych. Jeżeli za wykonane dzieło strony uzgodniły wynagrodzenie ryczałtowe, dołączenie przez wykonawcę do umowy kosztorysu stanowi tylko merytoryczne uzasadnienie oferowanej przez niego wartości usługi, nie oznacza zaś przejścia na wynagrodzenie kosztorysowe. W praktyce strony często ustalają wynagrodzenie mieszane, kosztorysowe z elementami ryczałtu, w oparciu o które ustalony zostaje zakres planowanych prac i przewidywanych kosztów ich wykonania, przy jednoczesnym zastrzeżeniu, że ostatecznie wynagrodzenie nie może przekroczyć ustalonej w umowie kwoty.

Poręczenie majątkowe. Zdarza się, że w chwili zawarcia umowy o wykonanie instalacji inwestor znajduje się w bardzo dobrej kondycji finansowej, a na etapie wykonania umowy sytuacja ta ulega zmianie z powodu różnych, zazwyczaj niemożliwych do przewidzenia okoliczności. Warto wtedy dysponować poręczeniem osoby trzeciej za cudzy dług. Przez umowę poręczenia uregulowaną w kc, poręczyciel zobowiązuje się względem wierzyciela wykonać zobowiązanie na wypadek, gdyby dłużnik zobowiązania nie wykonał. Innymi słowy: przez oświadczenie poręczyciela wierzyciel zyskuje nowego dłużnika. Jeżeli strony nie umówią się inaczej, poręczyciel staje się współdłużnikiem solidarnym, co oznacza, iż w przypadku braku zapłaty przez inwestora, wykonawca może żądać zapłaty całej kwoty wprost od poręczyciela, a następnie skierować egzekucję do jego majątku. Oświadczenie poręczyciela musi zostać sporządzone na piśmie pod rygorem nieważności. O zakresie jego zobowiązania rozstrzyga zakres zobowiązania dłużnika, przy czym poręczyciel nie może zapłacić więcej, aniżeli zapłaciłby dłużnik.

Weksel. Najważniejszą zaletą dla posiadacza weksla jest możliwość szybkiego uzyskania przed sądem nakazu zapłaty (bez przeprowadzenia rozprawy i w oparciu o dokumenty załączone do pozwu), a następnie wszczęcia egzekucji przeciwko nierzetelnemu kontrahentowi. Weksel jest to papier wartościowy, przez który osoba, która złożyła na nim podpis, zobowiązuje się bezwarunkowo do zapłaty oznaczonej w nim sumy pieniężnej. Bezwarunkowość oznacza, iż zapłata weksla nie może być uzależniona od jakichkolwiek czynności prawnych, czynników zewnętrznych, np. wykonania instalacji czy ziszczenia się ustalonego w umowie warunku. W obrocie funkcjonuje najczęściej weksel in blanco, który upoważnia wierzyciela do wypełnienia go zgodnie z ustaloną przez strony deklaracją wekslową. Deklaracja wekslowa jest odrębnym dokumentem, w którym obie strony ustalają, kiedy i w jaki sposób wierzyciel może wypełnić weksel, czyli o jaką kwotę może go uzupełnić (np. suma główna powiększona o odsetki, koszty dodatkowe), jak wybrać miejsce i datę płatności weksla, ewentualnie klauzulę bez protestu. W oparciu o prawidłowo wypełniony weksel wierzyciel kieruje swoje roszczenie do sądu. Dodatkowo weksel może zostać poręczony przez osobę trzecią. Poręczenie wekslowe jest inną instytucją aniżeli poręczenie, o którym była mowa powyżej. Poręczenie wekslowe winno zostać umieszczone na samym wekslu lub na tzw. przedłużku.

Aby poręczenie nie budziło wątpliwości, obok podpisu poręczyciela na wekslu należy dodać słowo „poręczam” (lub inny równoważny zwrot). W polskim prawie przyjmuje się, że podpis osoby na odwrocie weksla stanowi poręczenie.

Weksel wyposażony w poręczenie wekslowe dodatkowo wzmocni pozycję wierzyciela, bowiem roszczenie o zapłatę kieruje wobec dwóch osób – wystawcy weksla i poręczyciela, którzy z mocy prawa są dłużnikami solidarnymi. Oznacza to, że wierzyciel, posiadając nakaz zapłaty z weksla, egzekucję może skierować do majątku obu dłużników.

Obciążenie nieruchomości inwestora hipoteką. Jedną z form zabezpieczenia zapłaty za wykonane roboty może być także obciążenie nieruchomości inwestora, na której wykonano prace, hipoteką. Do powstania hipoteki na nieruchomości niezbędny jest wpis w księdze wieczystej. Podstawą wpisu może być natomiast umowa stron, z której wynika określona wierzytelność, zawierająca postanowienie o ustanowieniu hipoteki na nieruchomości dłużnika. Oświadczenie właściciela nieruchomości o ustanowieniu hipoteki musi zostać sporządzone w formie aktu notarialnego. Po uzyskaniu wpisu hipoteki w księdze wieczystej wykonawca może dochodzić zaspokojenia z nieruchomości, bez względu na to, czyją stała się własnością i z pierwszeństwem przed wierzycielami osobistymi właściciela nieruchomości, do wysokości świadczenia pieniężnego przysługującego wykonawcy robót.

Gwarancja bankowa. Umowa gwarancji bankowej jest pisemnym zobowiązaniem banku do zapłacenia określonej sumy pieniężnej wskazanej w gwarancji (sumy gwarancyjnej) w sytuacji, gdy zleceniodawca gwarancji (inwestor), na którego została wystawiona, nie spełni zobowiązania określonego w umowie gwarancyjnej. Z treści gwarancji wynika rodzaj, zakres zobowiązania oraz warunki, które muszą być spełnione, aby mogła nastąpić wypłata z gwarancji. Wówczas wykonawca robót otrzymuje od banku – gwaranta zapłatę za wykonaną usługę. Gwarancja bankowa jest umową nienazwaną, regulowaną przez art. 81 ust. 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Prawo bankowe stanowiący, iż: Gwarancją bankową jest jednostronne zobowiązanie banku – gwaranta, że po spełnieniu przez podmiot uprawniony (beneficjenta gwarancji) określonych warunków zapłaty, które mogą być stwierdzone określonymi w tym zapewnieniu dokumentami, jakie beneficjent załączy do sporządzonego we wskazanej formie żądania zapłaty, bank ten wykona świadczenie pieniężne na rzecz beneficjenta gwarancji – bezpośrednio albo za pośrednictwem innego banku.

Gwarancja ubezpieczeniowa. W przypadku gwarancji ubezpieczeniowej ubezpieczyciel wypełnia zobowiązanie polegające na wypłacie konkretnej sumy pieniężnej (sumy gwarancyjnej), jeżeli zajdzie zdarzenie objęte ochroną ubezpieczeniową – np. brak płatności przez inwestora na rzecz wykonawcy robót instalacyjnych. Gwarancja ubezpieczeniowa jest podobnym sposobem zabezpieczenia płatności do gwarancji bankowej. Umowa gwarancyjna zawierana jest między gwarantem (ubezpieczycielem) a zleceniodawcą (inwestorem). Treść gwarancji ubezpieczeniowych kształtowana jest na zasadzie swobody umów, wynikającej z art. 353 (1) kc. Oznacza to, że strony mogą same według swojej woli ukształtować treść łączącego je stosunku prawnego. Treść ta nie może być jednak sprzeczna z obowiązującym prawem, właściwością stosunku prawnego i zasadami współżycia społecznego. Gwarancje ubezpieczeniowe stają się coraz bardziej popularną formą zabezpieczenia zobowiązań, zwłaszcza w relacjach między podmiotami gospodarczymi.

Autor: Małgorzata Stępień