envelope redakcja@polskiinstalator.com.pl home ul. Wąski Jar 9
02-786 Warszawa

Advertisement











31Szacuje się, że zmiany klimatyczne na naszym globie związane z wodą opadową powodują w światowej gospodarce szkody o wartości około 1,2 tryliona USD rocznie. Problem dotyka w znacznym stopniu także Polski. Doraźne straty właścicieli powstałe na skutek zalania obiektów w wyniku „cofki” w kanalizacji często sięgają ogromnych kwot. Wielu takim awariom można jednak zapobiec, instalując odpowiednie urządzenia przeciwzalewowe.

Na całym świecie, w tym także w Polsce, coraz częściej okresowo dochodzi do krótkich i bardzo intensywnych opadów dreszczów. Są to tak zwane deszcze nawalne. Sieć kanalizacji deszczowej lub ogólnospławnej nie jest przygotowana na przyjmowanie ogromnej ilości deszczówki napływającej w krótkim czasie. Kolektory kanalizacyjne, często budowane wiele lat temu, nie spełniają już swoich funkcji i dochodzi do tzw. cofki w wyniku nagromadzenia się nadmiaru ścieków w niewydolnych kanałach (o samym zjawisku „cofki” w kanalizacji i jego przyczynach pisaliśmy obszernie w poprzednim wydaniu: „PI” 7-8/2021). Na straty w wyniku „cofki” oczywiście najbardziej narażeni są właściciele tych nieruchomości, którzy z pralek, toalet lub np. pryszniców korzystają w piwnicach lub suterenach znajdujących się pod poziomem ulicy, czyli pod poziomem przepływu zwrotnego, a ścieki odpływają dzięki naturalnemu spadkowi do kanalizacji miejskiej. Ale nie tylko oni. Ostatnie miesiące w Polsce, z częstymi i intensywnymi opadami deszczu, dobitnie pokazały, że problem „cofki” ma znacznie szerszy kontekst i przez właścicieli czy zarządców wszelkich nieruchomości powinien być poważnie traktowany. Jakie są zatem kryteria wyboru zabezpieczeń przeciwzalewowych i co w tej kwestii dowiemy się z przepisów?

Ogólne kryteria wyboru zabezpieczeń
W wytycznych i zaleceniach producentów urządzeń przeciwzalewowych, dotyczących zakresu ich stosowania,wskazywane są następujące kryteria wyboru zabezpieczenia przeciwzalewowego:

  • jeśli przewody kanalizacyjne z urządzeń znajdujących się poniżej poziomu zalewania i przykanalik mają spadek w kierunku sieci kanalizacyjnej, to wystarczy zastosowanie zasuwy z zaworami zwrotnymi, które są uruchamiane mechanicznie pod wpływem cofających się ścieków;
  • jeżeli istnieje realne zagrożenie, że zanieczyszczona woda może dostawać się do piwnicy, np. poprzez otwory okienne usytuowane tuż nad poziomem ulicy, to należy zastosować wpust podłogowy z zaworem zwrotnym oraz pompą do automatycznego przepompowywania ścieków;
  • natomiast w przypadku, gdy przewód sieci kanalizacyjnej znajduje się powyżej poziomu instalacji odprowadzającej ścieki, należy zastosować urządzenia do podnoszenia ścieków; w tym rozwiązaniu instalacja wewnętrzna powinna mieć tzw. lewar (pętlę przeciwcofkową) powyżej poziomu zalewania, zabezpieczający przed przepływem zwrotnym.

Planując zabezpieczenia, warto też pamiętać, że do cofania się ścieków do budynku dochodzi najczęściej podczas burz i obfitych opadów, a tym zwykle towarzyszą przerwy w dostawach prądu koniecznego do uruchomienia przepompowni ścieków.32

Jak działają klapy zwrotne?
W urządzeniach przeciwzalewowych klapy zwrotne podczas normalnej pracy są zawsze otwarte i gwarantują swobodny odpływ ścieków z budynku do sieci w ulicy. W momencie wystąpienia przepływu zwrotnego następuje automatyczne zamknięcie klapy (dociśnięcie do gniazda). Dzięki temu ścieki nie przedostają się z powrotem do wnętrza budynku. Po ustąpieniu cofki klapa automatycznie podnosi się, umożliwiając swobodny odpływ ścieków do kolektora.
Materiały wykorzystane do budowy klap zwrotnych powinny być wysokiej jakości. Najlepszym rozwiązaniem jest zastosowanie stali nierdzewnej, gumy olejoodpornej oraz tworzywa sztucznego ABS. Badanie tych materiałow powinno być zgodne z metodologią wskazaną w PN-EN 13564-2:2005. Wszystkie materiały użyte do budowy klap zwrotnych muszą być odporne na ścieki bytowo-gospodarcze:

  • w przypadku urządzeń typów 0, 1, 2 i 3 – do temperatury 75°C (omówienie poszczególnych typów – poniżej);
  • w przypadku typów 4 i 5 – do temperatury 93°C.

Elementy składowe konstrukcji urządzeń, które z natury nie odznaczają się odpornością na korozję, powinny być prawidłowo zabezpieczone przed tym procesem. Najbardziej newralgicznym elementem narażonym na uszkodzenia jest sama klapa (możliwość pogryziennia przez szczury) oraz zawias, na którym jest ona zawieszona. Nie powinno się wykonywać zawiasu klapy z tworzywa sztucznego. Gryzonie nie mają wówczas problemu z jego przegryzieniem. Urządzenie przeciwzalewowe można zamontować na swobodnym przewodzie kanalizacyjnym w budynku, na przewodzie ułożonym pod posadzką albo w studzience pod budynkiem. O tym, czy powinno być ono zainstalowane, decyduje właściciel nieruchomości. Zakup i montaż to koszt do 800 zł (instalacja wewnętrzna w budynku) lub do kilku tysięcy złotych (w specjalnej studzience na zewnątrz budynku).33

Co w tej kwestii mówią przepisy?
Zgodnie z § 124 Rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie (stanowiącego załącznik do obwieszczenia Ministra Inwestycji i Rozwoju z dnia 8 kwietnia 2019 r., poz. 1065): Instalacja kanalizacyjna grawitacyjna w pomieszczeniach budynku, z których krótkotrwale nie jest możliwy grawitacyjny spływ ścieków, może być wykonana pod warunkiem zainstalowania zabezpieczenia przed przepływem zwrotnym ścieków z sieci kanalizacyjnej przez zastosowanie przepompowni ścieków, zgodnie z wymaganiami PN dotyczącej projektowania przepompowni ścieków w kanalizacji grawitacyjnej wewnątrz budynków lub urządzenia przeciwzalewowego zgodnie z wymaganiami PN dotyczącej urządzeń przeciwzalewowych w budynkach.
Z kolei §126 ww. rozporządzenia stanowi, że: Dachy i tarasy, a także zagłębienia przy ścianach zewnętrznych budynku powinny mieć odprowadzenie wody opadowej do wyodrębnionej kanalizacji deszczowej lub kanalizacji ogólnospławnej.

I dalej, zgodnie z § 28 ust. 2 rozporządzenia: W razie braku możliwości przyłączenia do sieci kanalizacji deszczowej lub ogólnospławnej, dopuszcza się odprowadzanie wód opadowych na własny teren nieutwardzony, do dołów chłonnych lub do zbiorników retencyjnych.

W maju 2004 r. ukazała się norma na urządzenia przeciwzalewowe PN-EN 13564-1 „Urządzenia przeciwzalewowe w budynkach – Część 1: Wymagania”. Jej kolejne części: PN-EN 13564-2 „Urządzenia przeciwzalewowe w budynkach – Część 2: Metody badań” oraz PN-EN 13564-3,,Urządzenia przeciwzalewowe w budynkach” Część 3: Zapewnienie jakości” zostały opublikowane w kwietniu 2005 r. Wprowadzona norma jest zharmonizowana z dyrektywą UE 89/106/EWG „Wyroby budowlane”, której krajowym odpowiednikiem jest ustawa z dnia 7 lipca 1994 r. Prawobudowlane (z późniejszymi zmianami) i przepisy wykonawcze do tej ustawy. Określono w niej m.in. typy urządzeń i wymagania dotyczące materiałów, właściwości użytkowych, projektowania, konstrukcji i znakowania fabrycznie produkowanych urządzeń przeciwzalewowych do ścieków zawierających fekalia i/lub bez fekaliów, stosowanych w wewnętrznych systemach kanalizacyjnych działających grawitacyjnie zgodnie z EN 12056-1 z grudnia 2002 r.

Definicje urządzeń p34rzeciwzalewowych. Norma PN-EN 13564-1:2004 mianem urządzenia przeciwzalewowego określa urządzenie zainstalowane bezpośrednio w systemie przewodów odpływowych lub wbudowane we wpust podłogowy w celu zabezpieczania budynków przed zalaniem ich wnętrza, np. pomieszczeń usytuowanych poniżej poziomu zalewania. Wcześniejsza definicja urządzeń przeciwzalewowych zawarta była w normie PN 92/B-01707. Norma ta stwierdzała, iż są to urządzenia służące do zabezpieczenia przed zalewaniem ściekami z zewnętrznej sieci kanalizacyjnej, montowane na przewodzie odpływowym lub podłączeniu kanalizacyjnym. Norma PN 81/B-10700.01 podaje z kolei, iż zamknięcia powinny być zlokalizowane w miejscu widocznym i łatwo dostępnym oraz odpowiednio oznakowane. Od siebie dodam, że ich usytuowanie musi wykluczać możliwość awarii tych urządzeń. Norma PN-EN 13564-1:2004 wyodrębnia ponadto:

  • mechanizm automatycznego zamknięcia – jest to element urządzenia przeciwzalewowego, który w sposób automatyczny zamyka kanalizacyjny przewód odpływowy w przypadku pojawienia się przepływu zwrotnego w kanalizacji w kierunku zabezpieczanego obiektu budowlanego;
  • mechanizm awaryjnego zamknięcia – element urządzenia przeciwzalewowego, który uruchamia zamknięcie prze-kanalizacyjnego w sposób ręczny lub mechaniczny, np. przez silnik elektryczny zamontowany w urządzeniu;
  • mechanizm ostrzegawczy – mechanizm, który sygnalizuje stan zamknięcia, np. w sposób optyczny lub dźwiękowy.

Urządzenia prz35eciwzalewowe typu 0
Zgodnie z PN-EN 13564-1, są to urządzenia przeznaczone do zabudowy w przewodach kanalizacyjnych poziomych, wyposażone jedynie w mechanizm automatycznego zamknięcia. Ich cechą charakterystyczną jest zatem bardzo prosta budowa.

Działanie zasuwy burzowej wyposażonej jedynie w luźno zawieszoną na zawiasie klapę zamykającą polega na swobodnym przepływie ścieków przez urządzenie w jednym tylko kierunku i automatycznym blokowaniu cofki w razie spiętrzenia wód. Podczas swobodnego przepływu ścieków klapa unosi się ku górze, a opada przy braku wody. Element zamykający wbudowany jest najczęściej w korpus sztucera długości ok. 350 mm (dla Ø 110 mm), w specjalnej poszerzonej komorze zamkniętej od góry pokrywą rewizyjną. Zdjęcie pokrywy, poprzez odkręcenie śrub mocujących, pozwala na kontrolę stanu działania urządzenia oraz na wprowadzenie spirali, gdy trzeba udrożnić przewód odpływowy. Poprawność działania zasuwy należy sprawdzać co najmniej dwa razy do roku. W tej grupie urządzeń wymienić można również tzw. klapy końcowe, zabezpieczające końcówki przewodów kanalizacyjnych doprowadzonych np. do zbiorników bezodpływowych (szamb), rzek, jezior itp.

Przykładem urządzeń typu 0 są m.in. zasuwy zwrotne HL 710, HL 710.0 czy zawór prosty Staufix® firmy Kessel. Bardzo ciekawym, wręcz unikatowym rozwiązaniem jest zawór zwrotny przeciwpowodziowy WaStop®, wykonany ze stali nierdzewnej AISI 316 oraz gumy, do montażu na wylocie z przewodu kanalizacji deszczowej lub w studzienkach. Można go zainstalować dosłownie w kilka minut w pozycji pionowej lub poziomej. Podczas przepływu wody deszczowej w normalnym kierunku następuje niewielkie jej spiętrzenie na membranie zaworu, co powoduje otwarcie membrany i pozwala na swobodny przepływ. W przypadku cofania się wody w kanalizacji, membrana wypełnia się wodą i działa jak szczelny korek, blokując przepływ wsteczny. WaStop® jest tak skonstruowany, aby wytrzymać ciśnienie wsteczne do 0,8 bar. Zawór jest produkowany w bardzo dużym zakresie średnic: od 80 mm aż do 2000 mm! Jego działanie i nietypową budowę oraz montaż można m.in. zobaczyć w serwisie YouTube.
Materiałem, z którego najczęściej wykonane są urządzenia typu 0 jest ABS, PVC, stal nierdzewna oraz guma.

Urządzenia przeciwzalewowe typu 1
Norma podaje, że są to urządzenia przeznaczone do wbudowania w przewodach poziomych, wyposażone w mechanizm automatycznego zamknięcia i mechanizm awaryjnego zamknięcia, przy czym mechanizmy te mogą być połączone ze sobą.
Klasycznym przykładem tych urządzeń są konstrukcje wyposażone w automatycznie działającą klapę (ze stali nierdzewnej lub tworzywa sztucznego) oraz dźwignię blokującą, uruchamianą ręcznie w przypadku konieczności zablokowania awaryjnego. Jeżeli dźwignia zamyka się swobodnie, dociskając klapę do gniazda, oznacza to, że wewnątrz zaworu nie ma zanieczyszczeń i jego działanie powinno być poprawne. Dźwignia blokująca może znajdować się na zawiasie, jak w urządzeniu Kessel-Staufix Basic, i przez jej opuszczenie z pozycji górnej do dolnej (poziomej) zablokuje się ręcznie przepływ. Inni producenci, m. in. HL i Dallmer, stosują dźwignie blokujące, których działanie podobne jest do gilotyny (wsuwane w korpus). Dźwignia blokująca ustawiona w pozycji otwartej (skierowana do góry) blokowana jest specjalną zapadką z tworzywa sztucznego przed samoczynnym przypadkowym zamknięciem (HL 710.1, Stausafe H). Z kolei w przypadku urządzenia firmy Viega mechanizm blokujący uruchamiany jest za pomocą pokrętła z tworzywa sztucznego. Firmy Capricorn oraz Redi stosują natomiast dźwignię zamykającą osadzoną na osi w pokrywie zamykającej. Jej obrót o 90° i ustawienie dźwigni prostopadle do osi przepływu powoduje blokadę klapy.
Materiały użyte do budowy urządzeń typu 1 są podobne jak dla typu 0.

Urządzenia przeciwzalewowe typu 2
Podobnie jak poprzednio, są to urządzenia przeznaczone do wbudowania w przewody kanalizacyjne poziome, ale mają one dwa mechanizmy automatycznego zamknięcia oraz jeden mechanizm awaryjnego zamknięcia, przy czym mechanizm awaryjnego zamknięcia może być połączony z jednym z mechanizmów automatycznego zamknięcia klapy. Urządzenia typu 2 zalecane są do obiektów, w których cofająca się woda mogłaby spowodować znaczne straty materialne. W Austrii dopuszcza się ich stosowanie do ścieków zawierających fekalia.
Typowe przykłady takich zaworów to m.in.: Grundfix firmy Viega, HL 710.2 – 720.2, Staufix, Staufix SWA firmy Kesseloraz Dallmer typu Stausafe RS. Są to zabezpieczenia zwrotne rurociągów kanalizacyjnych wyposażone w dwa niezależne, automatyczne zamknięcia klapowe i jedno awaryjne zamknięcie ręczne dźwignią. Poszczególne zamknięcia klapowe zabezpieczone są od góry pokrywą rewizyjną. Zdublowanie zamknięć klapowych w jednym korpusie zmniejsza ryzyko nieprawidłowego działania urządzenia na skutek zgromadzenia się zanieczyszczeń w dolnej części zasuwy.
Materiały wykorzystywane do budowy urządzeń – podobnie jak dla typu 0 oraz 1.36

Urządzenia przeciwzalewowe typu 3
Są przeznaczone do wbudowania w przewodach kanalizacyjnych poziomych oraz wyposażone w mechanizm automatycznego zamknięcia, który jest uruchamiany za pomocą energii dostarczonej z zewnątrz (elektrycznie, pneumatycznie lub inaczej), a także w mechanizm awaryjnego zamknięcia niezależny od mechanizmu automatycznego zamknięcia.
Typowym produktem w tej grupie jest np. HL 710.2E Ø 110 mm – zasuwa burzowa z elektronicznie sterowaną klapą, dodatkowym ręcznym ryglowaniem i rewizją, a także z optyczną i akustyczną sygnalizacją na elektronicznym module. Podobne urządzenia produkują firmy Kessel oraz Dallmer i Viega. Działanie urządzenia HL jest następujące: cofająca się woda z przyłącza kanalizacyjnego (przykanalika) powoduje automatyczne zamknięcie dwóch klap. Aby zamknięcie było całkowicie szczelne i pewne, czujnik tensometryczny umieszczony wewnątrz urządzenia przekazuje impuls do silnika elektrycznego, który powoli szczelnie dociska zamknięcie klapowe do gniazda. Włącza się również sygnał optyczny lub dźwiękowy usytuowany w pomieszczeniu, w którym znajduje się np. portiernia budynku. Jest to ostrzeżenie dla właściciela posesji o cofającej się wodzie. W razie „cofki”, zawór zostaje automatycznie zamknięty w ciągu 6 sek – tak długo jak ciśnienie od strony kolektora jest większe. Zamknięcie tłokowe pracuje z siłą 500 N i funkcjonuje także przy przerwie w dopływie prądu dzięki zintegrowanemu zasilaniu awaryjnemu. Urządzenie jest zgodne z normą DIN 19578 dla ścieków zanieczyszczonych fekaliami. Jego konstrukcja umożliwia również zamknięcie ręczne.
Podczas wyboru urządzenia typu 3 warto zwrócić szczególną uwagę na jakość materiału, z którego wykonane są główne elementy zamykające.

Urządzenia przeciwzalewowe typu 4
Są to urządzenia wbudowane w korpusy kształtek kanalizacyjnych lub wpustów podłogowych, wyposażone w mechanizm automatycznego zamknięcia i mechanizm awaryjnego zamknięcia. Mechanizm awaryjnego zamknięcia może być połączony z mechanizmem automatycznego zamknięcia.
Interesującym przykładem może tu być zawór zwrotny średnicy 50 mm (Staufix Siphon firmy Kessel) połączony z syfonem umywalkowym. Zabezpiecza on bezpośrednio przybory domowe i jest zamontowany na poziomym przewodzie odpływowym z tego urządzenia.38

Urzą37dzenia przeciwzalewowe typu 5
Podobnie jak dla typu 4, są to urządzenia wbudowane w korpusy kształtek kanalizacyjnych lub wpustów podłogowych. Muszą być one wyposażone w dwa oddzielne zamknięcia automatyczne oraz jedno zamknięcie ręczne, które jest połączone z jednym z zamknięć automatycznych.
Typową konstrukcją spełniającą w/w funkcje jest wpust piwniczny HL 77 z potrójnym zabezpieczeniem zwrotnym (2 zamknięcia automatyczne oraz 1 ręczne) i kratką ściekową ze stali szlachetnej 180 x 125 mm. To urządzenie o przepustowości 95 l/min wyposażone jest w automatycznie działający zawór kulowy (odpowiednio wyważona, pływająca kula), wahadłową klapę zamykającą i odcięcie ręczne. Urządzenie może być wyposażone w króciec Ø 50 do podłączenia dodatkowego dopływu. Inną konstrukcją spełniającą kryteria typu 5 jest syfon rurowy z tworzywa sztucznego Sperrfix 3 firmy Viega, z potrójnym zabezpieczeniem (dwa automatyczne zamki robocze i jeden ręczny).

Uzupełnienie oferty urządzeń
Na rynku są również dostępne specjalne studzienki do montażu urządzeń przeciwzalewowych oferowane przez ich czołowych producentów. Przykładem może być studzienka z tworzywa sztucznego Kessel do zabudowy w ziemi do głębokości 3270 mm, bardzo lekka, szczelna, łatwa w montażu, z teleskopową nasadą. Gdy kanalizacja przebiega tuż pod posadzką, do lokalizacji urządzenia przeciwzalewowego może być polecana specjalna studzienka z polimerobetonu, wyposażona w galwanizowaną pokrywę stalową. Jej producentem jest firma Dallmer. Z kolei polska firma Karmat oferuje kompletnie wyposażone studzienki z zasuwą burzową do montażu wewnątrz lub na zewnątrz pomieszczeń. Szczelna pokrywa tej studzienki (z uszczelkami) zapobiega wydostawaniu się jakichkolwiek zapachów z sieci kanalizacyjnej. Możliwa jest regulacja wysokości studzienki i dostosowanie poziomu pokrywy do wykończenia posadzki.


W kolejnym artykule przedstawię bliżej ofertę rynkową urządzeń przeciwzalewowych.


 

pi