Czy wybór technologii łączenia rur może wpływać na zdrowie wykonawców? Okazuje się, że tak. W przypadku instalacji ze stali grubościennej, dominującym sposobem montażu pozostaje spawanie. Ta sprawdzona technika ma jednak szereg wad. Jedną z nich jest narażenie instalatorów na szkodliwe działanie oparów spawalniczych.

Ze względu na dużą wytrzymałość, grubościenna rura stalowa jest nadal preferowanym materiałem w wielu obszarach zastosowań. Dotyczy to chociażby systemów ogrzewania i chłodzenia w sektorze publicznym, placówkach oświatowych i medycznych, a także w instalacjach ppoż. Większość polskich firm wykonujących takie instalacje wybiera dobrze znaną technikę spawania. Stwarza ona jednak ryzyko nie tylko ze strony samego sprzętu spawalniczego, ale także z powodu podgrzanego metalu po zakończeniu procesu. Opary spawalnicze mogą być też bardzo niebezpieczne dla zdrowia wykonawców, co potwierdzają nowe badania w tym zakresie.

Zdaniem eksperta
Zgodnie z opinią dr Małgorzaty Pośniak, kierownika Zakładu Zagrożeń Chemicznych, Pyłowych i Biologicznych w Centralnym Instytucie Ochrony Pracy – Państwowym Instytucie Badawczym – Spawanie to proces związany z występowaniem wielu czynników stanowiących poważne zagrożenie dla zdrowia. Dymy spawalnicze wydzielające się w procesie spawania są najbardziej szkodliwymi czynnikami, których skład chemiczny zależy od metody spawania. Głównymi źródłami emisji tych dymów są m. in. procesy rozkładu otuliny elektrod, topników i past, reakcje termiczne zachodzące w atmosferze otaczającej łuk, reakcje fotochemiczne oraz gaz ochronny stosowany do osłony łuku. Do najbardziej niebezpiecznych składników dymów należą rakotwórcze związki metali – chromu (VI), niklu, kadmu czy berylu oraz związki żelaza, kobaltu, berylu lub frakcja respirabilna krystalicznej krzemionki o działaniu zwłókniającym na płuca.

Skutkiem długotrwałego narażenia spawaczy na zanieczyszczenia pyłowe i gazowe dymów spawalniczych są różnego rodzaju schorzenia układu oddechowego, w tym uczulenia, podrażnienia błon śluzowych, pylica płuc i niestety choroby nowotworowe. Istnieją wystarczające dowody na rakotwórcze działanie dymów spawalniczych u ludzi. Powodują one raka płuc. Również promieniowanie UV pochodzące ze spawania jest czynnikiem rakotwórczym i może powodować czerniaka oka. Zarówno dymy spawalnicze, jak i promieniowanie UV zostały sklasyfikowane przez Międzynarodową Agencję do Badań nad Rakiem do Grupy 1, czyli czynników dla których istnieją wystarczające dowody działania rakotwórczego u ludzi.

Zgodnie z zaleceniami dyrektyw europejskich i krajowych rozporządzeń w obszarze BHP, substancje chemiczne stwarzające zagrożenie, a przede wszystkim te o działaniu rakotwórczym, mutagennym lub reprotoksycznym, należy eliminować z procesów pracy lub stosować substancje o mniejszej szkodliwości. Biorąc powyższe pod uwagę, uważam, że spawanie powinno być zastępowane bezpieczniejszymi sposobami łącznia metali, oczywiście tylko tam, gdzie jest to technologicznie dopuszczalne. – podkreśla dr Małgorzata Pośniak. Oczywiste jest także, że każda osoba zajmująca się spawaniem powinna być w pełni zabezpieczona, niezależnie od czasu trwania tego procesu. Naturalnie, oznacza to dodatkowe koszty (i utrudnienia) dla wykonawców.

Bezpieczna i ekonomiczna alternatywa
Całkowita rezygnacja ze spawania nie jest oczywiście możliwa, ale w przypadku większości instalacji rurowych można obecnie wybierać bezpieczniejsze techniki łączenia, takie jak zaprasowywanie na zimno. Dzięki systemowi Megapress firmy Viega, ta nowoczesna technologia stała się dostępna również dla stali grubościennej. Połączenia nie wymagają źródła ciepła ani stosowania olejów lub środków chemicznych podczas montażu. Wykonawca musi jedynie przyciąć rurę na wymiar, usunąć zadziory, nałożyć złączkę i zacisnąć za pomocą łatwej w obsłudze maszyny. Montaż jest przy tym nieporównywalnie szybszy w stosunku do spawania – czas instalacji można skrócić nawet o 80% w porównaniu ze spawaniem rur o dużych średnicach.

Źródło: inf. prasowa Viega