Wprowadzenie systemu etykietowania i wymogów ekoprojektu urządzeń grzewczych centralnego ogrzewania miało w zamierzeniach uporządkować sposób przekazywania informacji. I można powiedzieć, że w dużym stopniu tak się stało. Są jednak pewne niuanse, które, moim zdaniem, wymagałyby dopracowania i zmian.

W pierwotnych zamierzeniach systemu etykietowania energetycznego urządzeń grzewczych centralnego ogrzewania, przygotowanych przez ekspertów Komisji Europejskiej, kotły gazowe i olejowe, jako urządzenia korzystające z paliw kopalnych, miały osiągać nie wyższą klasę energetyczną niż „A”. Tylko urządzenia produkujące dodatkowo energię elektryczną lub korzystające z OZE, np. kocioł grzewczy z wbudowanym solarnym zasobnikiem buforowym czy pompy ciepła, mogły osiągać klasę A⁺ lub wyższą. I tak jest rzeczywiście, że w ramach systemu etykietowania energetycznego urządzeń centralnego ogrzewania, funkcjonującego od 26 września 2015 r., w przypadku klas energetycznych dla samych kotłów gazowych kondensacyjnych nie jest możliwe osiągnięcie klasy energetycznej wyższej niż A – typowy kocioł kondensacyny charakteryzuje się współczynnikiem η_s z przedziału wartości 87-94%.
Od 1 kwietnia 2017 r. systemem etykietowania energetycznego zostały objęte również kotły na paliwo stałe. W przypadku kotłów węglowych zakres wartości współczynnika η_s waha się w przedziale 77-86%. Zgodnie z definicją klas energetycznych urządzeń grzewczych centralnego ogrzewania, zarówno gazowych, olejowych, elektrycznych, jak i na paliwo stałe, oznacza to, że te korzystające z paliw kopalnych urządzenia mają odpowiednio klasę energetyczną C, B lub A (patrz tabela 1).

Tabela 1. Klasy energetyczne produktów i zestawów urządzeń centralnego ogrzewania wyznaczane w oparciu o współczynnik ηs

Etykietowanie zestawów

Sytuacja wygląda całkiem inaczej w przypadku wyznaczania klas energetycznych zestawów, np. kondensacyjnego kotła gazowego z regulatorem pogodowym. Przy zastosowaniu gazowego kotła kondensacyjnego o współczynniku η_s > 93,5% wraz z regulatorem pogodowym klasy VI jest możliwe osiągnięcie klasy energetycznej A⁺. Co ciekawe, większość producentów zakłada, że regulator ma bonus 4%, choć nie ma gwarancji, że nie zostanie on zamontowany w pomieszczeniu referencyjnym, a nie w obudowie kotła. W takiej sytuacji nie byłoby możliwe osiągnięcie granicy współczynnika η_s zestawu na poziomie 98% oraz osiągnięcie klasy energetycznej A⁺ (rys. 1).

1. Osiągnięcie klasy energetycznej A+ zestawu kotła kondensacyjnego ze współczynnikiem ηs 94% (≥ 93,51%) jest możliwe w połączeniu z regulatorem pogodowym klasy VI z pomiarem temperatury w pomieszczeniu (w przypadku kotłów z modulacją jest możliwy bonus 4%)

Warto wiedzieć, że na uzyskanie współczynnika efektywności kotła kondensacyjnego η_S≥ 93,51% oraz klasy A⁺ dla zestawu tego kotła z regulatorem istotny wpływ ma kilka czynników, takich jak:

• dokładna analiza i wykorzystanie metodologii obliczania współczynnika η_S (ma ona największy wpływ na końcowy wynik η_S; patrz ramka poniżej);
• zwiększanie deklarowanej mocy znamionowej urządzeń P1 przez producenta, co wynika również z samej metodologii obliczeń – zwiększenie mocy znamionowej kotła np. z 20 do 24 kW powoduje nieznaczne podwyższenie wartości współczynnika η_S, które może już pozwolić na przekroczenie granicy η_S > 93,51% i to mimo pewnego obniżenia współczynnika η₄;
• modyfikacje konstrukcji pierwotnych wymienników ciepła (spaliny/woda), tak aby osiągnąć możliwie jak najwyższą sprawność η₁ przy częściowym obciążeniu cieplnym (30%).

Szczególny wpływ na wartość współczynnika η_S ma konstrukcja i rodzaj materiału wymiennika ciepła czy izolacyjność jego obudowy lub przegród izolacyjnych wbudowanych w wymiennik. Odpowiednie działania w tym zakresie mogą istotnie zwiększyć wartość η_S ze względu na znaczenie współczynnika η₁, czyli sprawność użytkową przy 30% znamionowej mocy cieplnej i w warunkach niskotemperaturowych (temp. powrotu 30°C). Waga współczynnika η₁ wynosi aż 85%, a waga współczynnika η₄ tylko 15% (patrz metodologia obliczania η_s).

Karta produktu – niedoceniane źródło wiedzy

Przy dostawie kotła kondensacyjnego z regulatorem w komplecie dokumentów znajduje się, oprócz instrukcji instalacji i obsługi urządzenia, także karta produktu (zgodna z wymogami ekoprojektu i etykietowania energetycznego urządzeń, rys. 3), etykieta produktu oraz etykieta zestawu wraz z wypełnioną kartą zestawu. W rozporządzeniach KE dotyczących ekoprojektu i etykietowania energetycznego występuje odpowiedzialność producenta za błędne, np. za wysokie, deklarowanie wartości ηs (powyżej 8 punktów procentowych) oraz groźba surowych kar dla producentów. Dotyczy to również sytuacji, gdy w przypadku kontroli (badań w akredytowanym laboratorium) okaże się, że poziom mocy akustycznej L_WA jest wyższy od deklarowanej wartości dla urządzenia o więcej niż 2 dB. Oprócz wysokich kar, sankcje za nieprawidłowo deklarowane wartości przewidują wpisanie odnośnych urządzeń na czarną listę Komisji Europejskiej i zakaz ich sprzedaży w całej Europie.

2. Do zestawu kotła kondensacyjnego z regulatorem pogodowym, oprócz etykiety produktu (z lewej strony), dołączana jest wypełniona karta zestawu. Jeżeli współczynnik ηS ≥ 94%, na etykiecie zestawu (z prawej strony) można uzyskać klasę energetyczną zestawu A+

A⁺ – przełożenie praktyczne

Dzięki obowiązkowi dostarczania przez dystrybutorów karty produktu, etykiety energetycznej kotła i zestawu, np. kotła z regulatorem, istnieje prosta możliwość porównania efektywności produktów. Co jest ważne: z etykiety produktu i karty produktu można odczytać wiele ważnych parametrów, takich jak poziom mocy akustycznej urządzenia, sprawność urządzeń dla 30% i 100% obciążenia.

Różnica między klasą efektywności energetycznej A+ a klasą A dla zestawu kotła kondensacyjnego z regulatorem pogodowym ma często tylko znaczenie symboliczne. Rzeczywiste różnice wartości współczynnika η_s kotłów gazowych mogą być mniejsze od 1%, a może się zdarzyć, że będą mniejsze niż 0,1%. Oznacza to, że ta różnica nie ma żadnego praktycznego wpływu na koszty ogrzewania.

3. W karcie produktu, dostarczanej obowiązkowo przez producentów od 26 września 2015 r. można znaleźć takie parametry, jak np. znamionową moc cieplną P1, współczynniki efektywności ηs, η1, η4 i inne parametry, np. elmax, elmin, P2, PSB, Pstby, Pign

Przypomnę, że zestaw kocioł kondensacyjny o współczynniku η_s = 93,45% wraz z regulatorem klasy VI uzyskuje klasę zestawu A, podczas gdy kocioł kondensacyjny o współczynniku η_s = 93,55% wraz z regulatorem klasy VI osiąga już klasę A⁺. Rzeczywista różnica efektywności między tymi urządzeniami wynosi tylko 0,1%. Jestem przekonany, że nie taki był zamysł Komisji Europejskiej. To, że kocioł gazowy wraz z regulatorem osiąga klasę energetyczną A⁺, wygląda na lukę, która możliwie szybko powinna być usunięta. Prawdopodobnie w ciągu roku zbierze się przy Komisji Europejskiej specjalne Forum Konsultacyjne do rzeczywistej oceny i zmian wymogów ekoprojektu i etykietowania urządzeń grzewczych w ramach grupy urządzeń ENERLot1. Forum to, jak sądzę, powinno zdecydować o konieczności podniesienia dolnej granicy punktowej klasy energetycznej A+ do 100%.
Pomysł na klasy energetyczne dla urządzeń grzewczych w tej formule się wyczerpał. Bardzo wielu klientów nie rozróżnia klas A, A⁺ A⁺⁺ itd. Prawdopodobnie lepszym rozwiązaniem byłoby przejście na nowe klasy energetyczne, wśród których najwyższą będzie klasa A, a nie A⁺⁺⁺. Gazowy kocioł kondensacyjny będzie mógł wtedy osiągnąć maksymalnie klasę energetyczną E lub D. Taki pomysł zmian w etykietach energetycznych w ubiegłym roku przedstawiła Komisja Europejska, ale trzeba będzie poczekać na to jeszcze kilka lat.

Autor: Paweł Lachman