Drukuj
Nadrzędna kategoria: Artykuły tematyczne

Artykuł prezentuje zagadnienia związane z oceną efektywności energetycznej budynków, przedstawia regulacje w tej kwestii w zakresie unijnych i krajowych aktów prawnych.


W komunikacie Komisji Europejskiej z 2011 r. [3] podkreślono, że zagadnienie efektywności energetycznej należy traktować jako „centralny element unijnej strategii na rzecz inteligentnego i zrównoważonego rozwoju”. Za takim podejściem przemawiać będą trzy podstawowe argumenty.

Po pierwsze, poprawa efektywności energetycznej w Unii jest najlepszym sposobem na uniezależnienie się Europy od zewnętrznych dostaw energii. Po drugie, pozwoli ona na dalsze ograniczenie emisji gazów cieplarnianych oraz innych zanieczyszczeń. Po trzecie, efektywność energetyczną należy traktować jako największe źródło oszczędności energii, które jest w posiadaniu Europy (tzw. „szóste paliwo”). Dlatego uwzględnienie tego potencjału w działaniach na rzecz energii i klimatu może być najlepszym sposobem na redukcję do 2020 r. pierwotnego zużycia energii w Unii o 20% [3].

Analizując unijne dyrektywy dotyczące efektywności energetycznej budynków, warto zwrócić uwagę, że prawo wspólnotowe nakazuje, aby w bilansie energetycznym budynku uwzględniać również energię pochodzącą ze źródeł nieodnawialnych.

3. Przykładowa etykieta energetyczna dla pralki (źródło: opracowanie własne w oparciu o rozporządzenie delegowane Komisji (UE) Nr 1061/2010 [6])

 

Efektywność energetyczna budynków w aktach prawnych UE

Definicje

Efektywność energetyczna to stosunek uzyskanych wyników, usług, towarów lub energii do wkładu energii. Z taką ogólną definicją można się spotkać w tekście dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady nr 2012/27/UE w sprawie efektywności energetycznej [1].

Bardziej szczegółowe regulacje znajdziemy w art. 3. pkt. 1. ustawy o efektywności energetycznej [2]. Tym razem przez efektywność energetyczną należy rozumieć stosunek uzyskanej wielkości efektu użytkowego danego obiektu, urządzenia technicznego lub instalacji w typowych warunkach ich użytkowania lub eksploatacji do ilości zużycia energii przez ten obiekt, urządzenie techniczne lub instalację, niezbędnej do uzyskania tego efektu. Efekt użytkowy z kolei będzie definiowany jako ten, który został uzyskany w wyniku dostarczenia energii do danego obiektu, urządzenia technicznego lub instalacji, w szczególności zaś: wykonanie pracy mechanicznej, zapewnienie komfortu cieplnego, oświetlenie (art. 3. pkt 11. ustawy) [2].

Akty prawne UE w zakresie oszczędności energii

  • Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2012/27/UE z dnia 25 października 2012 r. w sprawie efektywności energetycznej, zmiany dyrektyw 2009/125/WE i 2010/30/UE oraz uchylenia dyrektyw 2004/8/WE i 2006/32/WE, Dz. Urz. UE L 315 z 14.11.2012, s.1.
  • Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2010/31/UE z dnia 19 maja 2010 r. w sprawie charakterystyki energetycznej budynków (recast), Dz. Urz. UE L 153 z 18.6.2010, s.13.
  • Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2010/30/UE z dnia 19 maja 2010 r. w sprawie wskazania poprzez etykietowanie oraz standardowe informacje o produkcie, zużycia energii oraz innych zasobów przez produkty związane z energią, Dz. Urz. UE L 153 z 18.6.2010, s.1.
  • Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2009/125/WE z dnia 21 października 2009 r. ustanawiająca ogólne zasady ustalania wymogów dotyczących ekoprojektu dla produktów związanych z energią (recast), Dz. Urz. UE L 285 z 30.10.2009, s.10.
  • Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 28/2009/WE z dnia 23 kwietnia 2009 r. w sprawie promowania stosowania energii ze źródeł odnawialnych, Dz. Urz. UE L 140 z 5.6.2009, s.16.

 

Dyrektywa 2010/31/UE (EPBD)

Jednym z najważniejszych aktów prawa wspólnotowego, który dotyczy efektywności energetycznej budynków jest niewątpliwie dyrektywa 2010/31/UE w sprawie charakterystyki energetycznej budynków (dalej: dyrektywa EPBD – ang. Energy Performance of Buildings Directive). Wśród wielu ważnych regulacji wprowadza ona po raz pierwszy definicję budynku o niemal zerowym zużyciu energii. Zgodnie z art. 2. pkt. 2. dyrektywy EPBD będzie to „budynek o bardzo wysokiej charakterystyce energetycznej”, a więc o bardzo niskim zapotrzebowaniu na energię. W tym samym artykule dyrektywy podkreślono również, że "niemal zerowa lub bardzo niska ilość wymaganej przez budynek lub jego część energii powinna pochodzić w dużym stopniu z energii ze źródeł odnawialnych, w tym energii ze źródeł odnawialnych wytwarzanej na miejscu lub w pobliżu tego budynku".

Należy więc przypuszczać, że pojęcie budynku o niemal zerowym zużyciu energii, ale także budynku niskoenergetycznego czy energooszczędnego będzie nierozłącznie związane z energią pochodzącą ze źródeł odnawialnych. Energia ta powinna być wykorzystywana w procesie eksploatacji takiego budynku, w celu zmniejszenia jego zapotrzebowania na energię, a tym samym podwyższenia jego klasy energetycznej.

Na rys. 3 pokazano przykład takiego budynku. Przedstawia on dom wzniesiony w oparciu o rozwiązania stosowane w budynkach pasywnych. W łącznym zapotrzebowaniu budynku na energię uwzględniono energię elektryczną pochodzącą z paneli fotowoltaicznych zainstalowanych na jego dachu. Budynek jest "plus energetyczny", czyli o dodatnim bilansie energii. Oznacza to, że w ujęciu rocznym produkuje on więcej energii, niż sam zużywa. Nadmiar energii wyprodukowanej przez moduły PV odprowadzany jest do sieci energetycznej. W ten sposób właściciel budynku staje się prosumentem (ang. prosumer), czyli jednoczesnym konsumentem i producentem energii elektrycznej. Dyrektywa EPBD nakłada również na kraje UE dodatkowe obowiązki związane z budynkami o niemal zerowym zużyciu energii. W art. 9. ust. 1. postanowiono, aby po 2018 r. nowe budynki użyteczności publicznej, a po 2020 r. wszystkie nowe budynki spełniały standard takiego obiektu. Natomiast w innym miejscu dyrektywa stanowi, że do tej daty wszystkie nowe budynki powinny być projektowane oraz wznoszone z uwzględnieniem możliwości zastosowania alternatywnych źródeł energii. To samo tyczy się budynków istniejących, a poddanych generalnemu remontowi.

Dyrektywa 28/2009/WE (RES)

Zalecenie dotyczące uwzględniania energii ze źródeł odnawianych w poprawie bilansu energetycznego budynku zostało także zamieszczone w dyrektywie 28/2009/WE (dalej: dyrektywie RES – ang. Renewable Energy Sources). W pkt. 48. preambuły zauważono, że minimalny poziom zużycia energii ze źródeł odnawialnych w budynku powinien być osiągnięty poprzez uwzględnienie udziału tego rodzaju energii w osiągnięciu takiej wydajności energetycznej budynku, która będzie optymalna z punktu widzenia kosztów redukcji emisji dwutlenku węgla emitowanego przez budynek. Z kolei w art. 13. ust. 4. dyrektywy RES postanowiono, że najpóźniej do 31 grudnia 2014 r. wszystkie państwa członkowskie UE powinny wprowadzić do swojego prawa krajowego wymóg wykorzystania w nowych budynkach oraz w budynkach już istniejących, a poddanych generalnemu remontowi minimalnego poziomu energii pochodzącej z zainstalowanych w budynku lub jego pobliżu źródeł odnawialnych. Osiągnięcie tego celu będzie możliwe m.in. w przypadku wykorzystania w systemach lokalnego ogrzewania lub chłodzenia znacznego udziału energii pochodzącej z tych źródeł.

Dyrektywa 2012/27/UE (EED)

Innym aktem prawnym, który należy w tym miejscu wymienić jest dyrektywa 2012/27/UE w sprawie efektywności energetycznej (dalej: dyrektywa EED – ang. Energy Efficiency Directive). Jest to nowelizacja dyrektywy 2006/32/WE dotyczącej efektywności końcowego wykorzystania energii i usług energetycznych [4]. W porównaniu do swej poprzedniczki, nowela z 2012 r. kładzie jeszcze większy nacisk na działania mające na celu obniżenie o 20% zużycia nieodnawialnej energii pierwotnej w Unii do 2020 r. Zaproponowano w niej również szereg środków, które pozwolą państwom członkowskim na ustalenie orientacyjnej wartości docelowej w zakresie efektywności energetycznej. Tym samym cała Unia Europejska uzyska znaczne oszczędności w zużyciu energii. Dotychczasowa praktyka pokazała bowiem, że nie jest w pełni realizowany cel, który dotyczy zwiększenia efektywności energetycznej w krajach członkowskich UE o 20% do 2020 r.

Warto również wspomnieć, że dyrektywa EED nakłada na państwa członkowskie wiele obowiązków w kwestii poprawy efektywności energetycznej budynków. Jednym z nich jest ustalenie długoterminowych strategii wspierania inwestycji dotyczących renowacji krajowych zasobów budynków mieszkaniowych i użytkowych, zarówno publicznych, jak i prywatnych. W tym celu w art. 5. ust. 1. postanowiono, że od 1 stycznia 2014 r. 3% całkowitej powierzchni ogrzewanych lub chłodzonych budynków administracji rządowej powinno być poddawane corocznej renowacji. Powyższe działania mają na celu spełnienie wymogów zawartych w dyrektywie EPBD odnośnie minimalnego poziomu charakterystyki energetycznej budynków.

Dyrektywa 2010/30/UE

Jej podstawowym celem jest ujednolicenie przepisów odnośnie zużycia energii, a także innych zasobów przez produkty wykorzystujące energię lub mające bezpośredni lub pośredni wpływ na to zużycie podczas ich użytkowania. W art. 3. pkt. 1. lit. c dyrektywy postanowiono, że promowanie energooszczędnych produktów powinno odbywać się poprzez wprowadzenie systemu etykiet i kart informujących o zużyciu lub oszczędnościach energii przez produkt wykorzystujący energię. Sama dyrektywa nie zawiera jednak definicji etykiety. Znajdziemy ją dopiero w ustawie o obowiązkach w zakresie informowania o zużyciu energii przez produkty wykorzystujące tę energię [5].

Zgodnie z art. 3. pkt. 3. ustawy etykietą nazywać będziemy nalepkę lub tabliczkę zawierającą informacje o klasie efektywności energetycznej oraz innych podstawowych zasobach zużywanych przez produkt wykorzystujący energię.

Klasa efektywności energetycznej z kolei to oznaczenie literowe zamieszczone na etykiecie, które informuje o zużyciu energii przez produkt wykorzystujący energię lub o wpływie tego produktu na zużycie energii (art. 3. pkt 5. ustawy). Przykładowy wzór etykiety energetycznej dla sprzętu AGD przedstawiono na rysunku.

Adam Hernas