W naszym krótkim przeglądzie przyjrzymy się ofercie rynkowej zaworów kątowych. Przeanalizujemy także ich parametry pod kątem cech użytkowych i przeznaczenia produktów.

Na początku odpowiedzmy sobie na pytanie, dlaczego zawory kątowe nazywają się akurat tak – czemu kątowe? Wynika to z ich geometrii, wlot jest pod kątem prostym do wylotu. No dobrze, ale przecież niektóre inne zawory, np. termostatyczne zawory grzejnikowe, kurki kulowe do rozdzielaczy itp. także mogą mieć figurę kątową, a takie ich wersje wcale nie są nazywane kątowymi.

No cóż, jak to często w praktyce bywa w przypadku nazewnictwa – pieluchy to pampersy, buty sportowe to adidasy, zawory dwudrogowe to zawory trójdrogowe, a zawory sanitarne to zawory kątowe i trudno z tym walczyć. Tym, co warto pamiętać, jest to, że jeśli mowa o zaworach kątowych, możemy być niemal pewni, że chodzi o zawory do podłączania urządzeń sanitarnych – pralek, zmywarek, zasobników WC, bidetów itp. – najczęściej za pomocą specjalnych, elastycznych wężyków przyłączeniowych, rzadziej za pomocą rur w całości metalowych, np. miedzianych.

Drugą nieodłączną cechą zaworów kątowych jest wykończenie ich powierzchni. Najczęściej jest to chromowanie lub niklowanie, generalnie chodzi tutaj o zapewnienie wysokich walorów estetycznych. Zawory takie są ponadto oferowane w różnych kolorach i w różnych designach – mogą być klasyczne, „obłe”, ale mogą być również „kanciaste” i wyposażone w różne pokrętła, jak pokazano na rys. 1.

Średnice przyłączy
Najczęściej można spotkać zawory o przyłączach na wejściu o średnicy 1/2’’, rzadziej 3/4’’, a na wyjściu, w zależności od podłączanego elementu:

• 3/8’’ – np. baterie i bidety;
• 1/2’’ – np. zasobniki WC;
• 3/4’’ – np. zmywarki, pralki;
• DN10 – np. gdy do podłączenia urządzenia używane są rurki miedziane; w tym przypadku jest także możliwość użycia przyłącza 3/8’’ – zawór wyposażony jest w nakrętkę zaciskową 3/8’’ x DN10, po zdjęciu której można użyć gwintu 3/8’’ w samym zaworze (rys. 2a);
• 3/8”/DN10 + 3/4”, 1/2” + 3/4”, na każdym z wyjść jest zawór – np. w zaworach typu „Kombi”, z dwoma wyjściami (rys. 2b);
• 1/2” + 3/4”, zawór jest tylko na jednym z wyjść – np. „rozdzielacze” służące do podłączania dodatkowego zaworu kątowego (rys. 2c);
• 3/4” + 3/4”, zawór jest tylko na jednym z wyjść (zwykle mają wówczas wejście o średnicy 3/4’’, nie 1/2’’) – zawory umożliwiające podłączenie dodatkowego urządzenia, np. oprócz baterii, dodatkowo pralki (rys. 2d).

! Warto pamiętać, że podane średnice przyłączy wyjściowych dotyczą przewodów, którymi dane urządzenia są podłączane, a nie samych urządzeń. Przewody te mogą mieć te same średnice i typy przyłącza z obu stron, ale mogą się one różnić.

Z zaworami zwrotnymi, filtrami lub systemem antykamiennym
Zawory kątowe mogą mieć wbudowane zawory zwrotne i filtry. Zawory zwrotne stosowane są zwłaszcza w przypadku modeli dedykowanych do pralek i zmywarek, czyli urządzeń, które są potencjalnym zagrożeniem z punktu widzenia wtórnego skażenia sieci zasilającej – w razie zaburzenia stosunków ciśnień między siecią zasilającą a odbiornikiem może nastąpić zmiana kierunku przepływu wody i zanieczyszczona woda z takiego urządzenia może dostać się do sieci zasilającej. Zawór zwrotny zapobiega temu, umożliwiając przepływ tylko w jednym kierunku – do urządzenia.

Zawory kątowe mogą być także wykonane jako tzw. antykamienne, gdzie np. kula pokrywana jest specjalnym tworzywem zapobiegającym przywieraniu do niej zanieczyszczeń. System antykamienny w zaworze może być ponadto realizowany przy użyciu specjalnych wkładów, aplikowany także do wersji z głowicą suwakową lub ceramiczną. Ponadto w przypadku zaworów kątowych deklarowanych jako antykamienne, mogą być stosowane dodatkowe wkłady na przyłączach do zasilanych urządzeń, zapobiegające dostawaniu się do nich wybranych typów osadów.

Przekrój zaworu kulowego kątowego z filtrem pokazano na rys. 3a, a przekrój zaworu kątowego antykamiennego na rys. 3b.

Sposoby regulacji
Regulacja i odcinanie przepływu w zaworze kątowym mogą być realizowane na kilka sposobów, z czego najczęściej spotyka się:

• kulę, analogicznie jak w kurkach kulowych;
• głowicę suwakową/grzybkową, analogicznie jak np. w ręcznych zaworach regulacyjnych;
• głowicę ceramiczną, analogicznie jak w bateriach sanitarnych.

Zawory dostarczane są zwykle w kompletach z rozetami – małymi tarczami zakładanymi na tuleje przyłączeniowe zaworu od strony jego wejścia i zasłaniającymi miejsce montażu do ściany.

Parametry i cechy użytkowe zaworów kątowych
Zawory kątowe nie są specjalnie skomplikowanymi produktami i nie są również przeznaczone do pracy w bardzo wymagających środowiskach, w wysokich temperaturach czy też dużych ciśnieniach. Głównymi czynnikami doboru są tu aspekty użytkowe niezwiązane bezpośrednio z tymi dwoma parametrami. Nominalna temperatura i nominalne ciśnienie pracy są oczywiście ważne, ale nie najważniejsze, zwłaszcza że w tym przypadku oferta rynkowa nie jest specjalnie szeroka – w większości modeli i dla większości producentów parametry te są na zbliżonym poziomie.

Główne kryteria porównawcze dla zaworów kątowych zebrano w tabeli 1.

Materiały źródłowe:
[1] Materiały katalogowe i prasowe firmy Arka Instalacje
[2] Materiały katalogowe i prasowe firmy Ferro
[3] Materiały katalogowe i prasowe firmy Valvex