W dniach 12-13 czerwca w Raciborzu odbyło się VII Forum Przemysłu Energetyki Słonecznej i Biomasy. Tematem przewodnim tegorocznej konferencji były kwestie związane ze stanem i perspektywami rozwoju mikroinstalacji OZE oraz systemów prosumenckich, składających się z kolektorów słonecznych, technologii fotowoltaicznych lub kotłów na biomasę.

	Grzegorz Wiśniewski, prezes Instytutu Energetyki Odnawialnej

VII Forum Przemysłu Energetyki Słonecznej i Biomasy otworzył prezes Instytutu Energetyki Odnawialnej (IEO), Grzegorz Wiśniewski, który przybliżył ideę spotkania, jako platformy wymiany doświadczeń otwierającej zarazem pole do debaty pomiędzy przedstawicielami przemysłu a przedstawicielami instytucji rządowych.

Kolektory słoneczne

Aneta Więcka (IEO) przedstawiła na forum wyniki corocznych badań IEO nad rynkiem kolektorów słonecznych w Polsce. Według najnowszych danych IEO, dynamika sprzedaży na polskim rynku po kilkunastu latach systematycznego wzrostu i przekroczeniu rok temu 1 GW mocy zainstalowanej zaczyna zwalniać. W 2013 r. sprzedano 274 tys. m2 kolektorów, co oznacza spadek o 9% w stosunku do roku poprzedniego. Jak poinformowała Aneta Więcka, w tym roku trudno spodziewać się odwrócenia niekorzystnych trendów, a ponowne ożywienie jest możliwe przez konsolidację podmiotów na rynku i przy wsparciu programów priorytetowych NFOŚiGW oraz RPO. Programy te (jak Bocian czy Prosument), faworyzujące instalacje OZE do produkcji energii elektrycznej, które korzystają w pewnym zakresie także ze wsparcia eksploatacyjnego, powinny przede wszystkim wspierać mikroinstalacje i małe instalacje OZE do produkcji ciepła oraz nie wykluczać kolektorów słonecznych.

Na tle Europy polski rynek kolektorów słonecznych wypada jednak bardzo dobrze. Jest to trzeci, największy rynek, zaraz po niemieckim i włoskim. W rankingu wyprzedzamy m.in. Hiszpanię, Grecję i Francję. W ocenie prezesa ESTIF, Robina Wellinga, wysoka pozycja Polski w tym zestawieniu to wynik spowolnienia na czołowych rynkach europejskich oraz ciężkiej pracy polskiego przemysłu. Prelegent podkreślił również rolę sektora słonecznych systemów termicznych dla poprawy bezpieczeństwa energetycznego kraju oraz potrzebę wspólnej reprezentacji na forum krajowym polskiej branży kolektorów słonecznych.

Wieloletnie doświadczenia w zakresie wielkopowierzchniowych systemów słonecznych przedstawił prof. Jan-Olof Dalenbäck (Chalmers University of Technology). Początki rozwoju i budowy słonecznych systemów ciepłowniczych miały miejsce w latach 80. w takich krajach, jak Dania, Szwecja, Niemcy i Austria, wskazując potencjał, szanse i możliwości płynące z wdrażania tych rozwiązań.

Wśród słuchaczy byli przedstawiciele znanych producentów, przedsiębiorstw sieciowych, administracji państwowej i samorządowej, stowarzyszeń, spółdzielni mieszkaniowych i ośrodków akademickich. Byli też instalatorzy i potencjalni inwestorzy	Robin M. Welling, prezes ESTIF, w swoim wystąpieniu wskazał na wysoką pozycję polskiego rynku kolektorów słonecznych na tle innych rynków europejskich

Kotły na biomasę

Podczas tegorocznej edycji Forum zaprezentowano również wnioski z wykonanych przez IEO badań polskiego sektora kotłów na biomasę. Według nich w 2013 r. w Polsce sprzedano łącznie ponad 16 tys. kotłów na biomasę o łącznej mocy ponad 600 MW. To niemal dwukrotnie więcej niż w ubiegłym roku. Jak poinformowała Joanna Bolesta (IEO), przedsiębiorstwa w sektorze spodziewają się dalszego wzrostu sprzedaży urządzeń grzewczych na biomasę w 2014 r.

Problematykę rynku biomasy dla energetyki rozproszonej przybliżył Jan Bocian (Polskie Towarzystwo Gospodarcze Bioenergii). Energia pochodząca z biomasy ma najwyższy udział wśród wszystkich OZE w Polsce. Prezes Bocian podkreślił jednak brak transparentności i przejrzystości polskiego sektora biomasy, jak również krytycznie odniósł się do standaryzacji i możliwości zapewnienia dobrej jakości biomasy w Polsce. W wyniku załamania się rynku zielonych certyfikatów wydawanych za wytwarzanie energii elektrycznej z OZE (w tym z biomasy) oraz ograniczenia skali współspalania biomasy w elektrowniach węglowych, spadło zapotrzebowanie na biomasę, która teraz może stanowić m.in. paliwo wykorzystywane w domowych instalacjach prosumenckich.

Nowe wyzwania stojące przed polską branżą producentów kotłów na biomasę, przedstawiła natomiast dr inż. Krystyna Kubica (Politechnika Śląska). Są one związane z wprowadzeniem dyrektywy Ecodesign, stawiającej tym urządzeniom bardzo wysokie wymagania techniczne odnoszące się do emisyjności i efektywności energetycznej. W swoim referacie podkreśliła, że chociaż na polskim rynku dostępne są kotły wysokiej jakości, spełniające wymagania dyrektywy, to istnieje też znaczna grupa takich, które w momencie wejścia w życie przepisów nie spełnią rygorystycznych standardów emisyjności.

Systemy fotowoltaiczne

	Adam Zdziebło, Sekretarz Stanu w Ministerstwie Infrastruktury i Rozwoju

Drugi dzień raciborskiej konferencji odbywał się pod znakiem instalacji PV oraz wsparcia i szans rozwoju mikroinstalacji w systemach energetyki prosumenckiej. Podczas swojej prezentacji minister Adam Zdziebło (Ministerstwo Infrastruktury i Rozwoju) potwierdził, że finansowanie inwestycji ze środków RPO zostanie opóźnione do początku 2016 r., a aktualne środki finansowania na energetykę odnawialną będą pochodzić z Programu Infrastruktura i Środowisko. Według najnowszych danych IEO, w I kwartale 2014 r. powstało 2,4 MWp nowych instalacji fotowoltaicznych. Około 85% z nich to systemy on-grid – przyłączone do sieci elektroenergetycznej. Obecnie łączna moc instalacji fotowoltaicznych wynosi 6,6 MWp, podczas gdy na koniec 2013 wynosiła 4,2 MWp, a w samym 2013 r. powstało tylko 0,6 MWp.

Jak podkreślił prezes Grzegorz Wiśniewski (IEO), wynika to z faktu, iż obecny system regulacji prawnych nie sprzyja powstawaniu instalacji fotowoltaicznych, w tym prosumenckich. Prezes IEO podkreślił zagrożenie, jakie dla rodzącego się krajowego przemysłu fotowoltaicznego ma regulacyjne powstrzymywanie tempa rozwoju OZE. Przytoczył dane, z których wynika, że roczny potencjał produkcyjny paneli wynoszący niemalże 600 MW jest wykorzystany zaledwie w 5%. Zagrożone firmy, nie mogąc rozwijać się na rynku krajowym, ratują się eksportem, który w 2013 r. wynosił już 24 MWp. Wśród odnotowanych trendów, znaczący jest wzrost udziału produkowanych w Polsce oraz w UE (Niemcy) paneli fotowoltaicznych w całkowitym wolumenie sprzedaży.

Tematykę integracji systemów fotowoltaicznych w mikrosieciach OZE przybliżył Janusz Bil (Solarconcept). W swoim referacie wskazał na trzy metody rozwiązań regulacyjnych, które w efekcie determinują postawy prosumentów: odpowiednie stawki taryf gwarantowanych, net metering oraz rozliczanie oddzielne poboru i oddawania energii elektrycznej do sieci OSD. Za najważniejszą motywację prosumenta uznał produkcję energii elektrycznej na pokrycie własnych potrzeb. Janusz Bil przedstawił przykłady ideowe integracji systemów fotowoltaicznych z pompami ciepła oraz mikroturbinami wiatrowymi i instalacje demonstracyjne uwzględniające te mikroźródła. Ponadto, przybliżył uczestnikom tematykę magazynowania energii elektrycznej oraz inwertery przystosowane do krótkotrwałego magazynowania energii.

Doświadczenia niemieckie

Rolę społeczeństwa i energetyki obywatelskiej w drodze do transformacji energetycznej w Niemczech (Energiewende) przedstawił dr Lutz Ribbe (Sustainable Development Observatory SDO w Europejskim Komitecie Społeczno-Ekonomicznym). Podkreślił, że był to proces długiej i intensywnej debaty społecznej wywołanej nastrojami antyatomowymi, a dopiero w drugiej kolejności rezultat polityki unijnej dotyczącej zmian klimatu. Przełomem w polityce energetycznej w Niemczech stały się regulacje wprowadzające powszechny system wsparcia w postaci stałych taryf (FiT) na energię z OZE, który poprawił konkurencyjność, oraz powstawanie spółdzielni energetycznych, których liczba w kraju wzrosła ze 101 w 2007 r. do około 800 w 2012, demonstrujących wymiar społeczny rozwoju OZE i korzyści lokalne. Ribbe zaznaczył, że w podejściu niemieckim korzyści odniosła bardzo duża rzesza obywateli, a pośrednio całe społeczeństwo, a energetyka prosumencka nie stanowi jedynie o bezpieczeństwie energetycznym, ochronie klimatu, ale najbardziej sprzyja rozwojowi lokalnemu regionów i spójności społecznej.

Rynek europejski

Aktualny stan i perspektywy rozwoju europejskiego rynku systemów fotowoltaicznych przedstawił Philipp Vanicek (Niemieckie Towarzystwo Energetyki Słonecznej DGS). W 2013 r. całkowita moc zainstalowana w instalacjach PV w Europie wynosiła 10 975 MWp. Największy udział w tym miały systemy zainstalowane w Niemczech, Wielkiej Brytanii i we Włoszech. Struktura segmentacyjna aplikacji technologii fotowoltaicznych w krajach UE jest zróżnicowana, jednak w efekcie w 2013 r. zaobserwowano spadek nowo zainstalowanych mocy w systemach PV, wynoszących łącznie w 2012 r. 17 726 MWp. Trend ten potwierdzają również dane dotyczące rynku światowego, w którym udział instalacji europejskich spadł o około 30%. W swoim referacie Vanicek wskazał na korelację pomiędzy systemem wsparcia OZE, a charakterystyką instalacji fotowoltaicznych, np. w Rumunii, gdzie obowiązuje system zielonych certyfikatów, buduje się niemalże wyłącznie duże farmy PV, natomiast w krajach, w których wprowadzono net metering (Dania) lub system taryf FiT (Niemcy, Wielka Brytania) dominują małe instalacje prosumenckie.

Doświadczenia hiszpańskie

Doświadczenia z rynku hiszpańskiego zreferował Pere Soria (Circutor Energy). W swojej prezentacji przybliżył cechy miksu energetycznego w Hiszpanii i rolę, jaką pełnią w nim OZE. Na przestrzeni lat obserwowano dużą dynamikę w sektorze fotowoltaicznym. W efekcie nadmiernego wsparcia dla instalacji PV w systemie stawek FiT, moc zainstalowana w 2008 r. osiągnęła 2087 MWp, wobec 542 MWp w 2007 r. Kiedy w 2009 r. rząd hiszpański wycofał wsparcie dla systemów PV, odnotowano załamanie rynku. Stało się to jednak w przededniu osiągnięcia parytetu kosztu energii z systemów PV i kosztu energii. Po ograniczeniu mocy (FiT cap), jaka mogła korzystać ze stałych taryf, w 2012 r. pojawiły się pierwsze projekty prosumenckie nakierowane wyłącznie na autokonsumpcję energii wyprodukowanej w małych źródłach.

Na Forum w Raciborzu przybyło wielu znamienitych gości, m.in. Mirosław Lenk, Prezydent Miasta Raciborza

Systemy energetyki prosumenckiej

Sesję poświęconą mikroinstalacjom OZE w systemach energetyki prosumenckiej rozpoczął referat Janusza Pilitowskiego (Departament Energii Odnawialnej, Ministerstwo Gospodarki) na temat mechanizmów wsparcia energetyki rozproszonej w programach MG. Dyrektor Pilitowski wskazał m.in. mechanizmy wsparcia instalacji prosumenckich w Prawie energetycznym, w tym zwolnienie prosumentów z obowiązku rejestrowania działalności gospodarczej (w instalacjach do mocy 40 kW) oraz posiadania koncesji, promowanie OZE w nowo budowanych i modernizowanych obiektach od 2015 r., a także ułatwienia prawne związane z przyłączeniem mikroinstalacji OZE do sieci. Przytaczając dane URE podał, że na koniec 2013 r. do sieci OSD przyłączonych było 41 instalacji prosumenckich o łącznej mocy 236,22 kW. Jako szanse rozwoju mikroinstalacji PV i kolektorów słonecznych wymienił krótki czas i niskie ryzyko inwestycji, zwiększenie efektywności wykorzystania energii, również na potrzeby własne prosumentów, przy jednoczesnym wzroście cen energii elektrycznej.

Przypomniał, że projekt ustawy o OZE zakłada dodatkowe mechanizmy wsparcia instalacji prosumenckich w postaci 6-miesięcznego rozliczania oraz w przypadku spełnienia wymaganych kryteriów, obowiązku zakupu nadwyżek energii po cenie 100% średniej ceny sprzedaży energii elektrycznej w roku poprzedzającym. Na bazie doświadczeń z rozwiniętych rynków UE Ministerstwo Gospodarki formułuje opracowanie dotyczące funkcjonowania i regulacji spółdzielni energetycznych, będące swoistym przewodnikiem dla inwestorów zainteresowanych rozwijaniem tego rodzaju przedsięwzięć.

Bariery rozwoju energetyki prosumenckiej naświetlił natomiast Kamil Pluskwa-Dąbrowski (Krajowa Federacja Konsumentów). W ramach konkursu "Twoje Odnawialne Źródło Energii" oraz na bazie doświadczeń z jego dwóch edycji i podmiotów, biorących w nich udział, sformułowano główne przeszkody i utrudnienia związane z produkcją energii ze źródeł odnawialnych. Dotyczą one przede wszystkim braku przejrzystych i kompleksowych regulacji prawnych oraz długiego okresu zwrotu bez odpowiednich uwarunkowań i wsparcia (np. taryf FiT lub dotacji). Istotny jest również brak konkretnych krajowych źródeł informacji na temat inwestycji w mikroźródła oraz nastroje społeczne niesprzyjające inwestycjom w OZE. Polacy dostrzegają również pozytywne aspekty inwestycji, w postaci efektu ekologicznego, wpływu energetyki odnawialnej na rozwój regionalny oraz integrację społeczną.

O programach NFOŚiGW wspierających rozwój energetyki prosumenckiej opowiedziała Maria Milewska (NFOŚiGW). Przedstawiła szczegółowe warunki udzielania wsparcia dla inwestorów w ramach nowych programów (Prosument Bocian), podając wartości wskaźników realizacji programów, budżety i czas realizacji oraz szczegółowe kryteria techniczne w odniesieniu do poszczególnych mikroinstalacji i małych instalacji OZE. Pytania uczestników pokazały, że przedsiębiorcy nie są jeszcze w pełni świadomi szczegółów technicznych i finansowych tych programów.

Maria Milewska, Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej

Tematykę projektów UE na rzecz energetyki prosumenckiej w ostatnim referacie zaprezentował Grzegorz Wiśniewski (IEO). Pierwszy z nich, realizowany we współpracy z NFOŚiGW w ramach programu unijnego Life+ o akronimie OZERISE, dotyczy integracji odnawialnych źródeł energii w gospodarstwach rolnych i mikrosieciach. Celem tego projektu jest rozwój i demonstracja praktycznych narzędzi do projektowania i doboru małoskalowych OZE w gospodarstwach rolnych. Prezes Wiśniewski przedstawił wyniki pomiarów i profile zużycia energii na cele bytowe i produkcyjne w gospodarstwach oraz wyniki symulacji wskazujące na możliwe do uzyskania wskaźniki autokonsumpcji (w rozumieniu koncepcji bilansowania półrocznego proponowanego w projekcie ustawy o OZE) energii wytwarzanej w mikroinstalacjach OZE pogodowo niestabilnych.
Wyniki wskazują na istotne znaczenie wprowadzenia bilansowania półrocznego w przypadku dążenia do zwiększania wskaźnika autokonsumpcji energii z OZE i skali oszczędności finansowych w gospodarstwie domowym oraz poważne utrudnienia w zwiększaniu tego wskaźnika w przypadku uwzględniania pełnego profilu zużycia energii w całym gospodarstwie rolnym.

Drugi projekt, RepowerMap, to inicjatywa mająca na celu promowanie OZE przez pokazanie na mapie przykładów istniejących w naszym sąsiedztwie rozwiązań opartych na zastosowaniu tych technologii (mapa jest dostępna również przez stronę www.polskiinstalator.com.pl). W swojej prezentacji prezes IEO pokazał statystykę ok. 1200 projektów OZE zrealizowanych w ostatnich latach w Polsce i skonfrontował wyniki w kontekście stawianej przez przeciwników energetyki rozproszonej tezy, że na OZE „skorzystają jedynie osoby o wyso kich dochodach”. Co do zasady, w OZE inwestują gminy o niższej dochodowości od przeciętnej.

Dyskusja panelowa Dyskusja na zakończenie Forum, z udziałem b. premiera RP Jerzego Buzka, dyrektora Departamentu Energii Odnawialnej w Ministerstwie Gospodarki Janusza Pilitowskiego, prezesa IEO Grzegorza Wiśniewskiego, prezesa Związku Pracodawców Forum Energetyki Odnawialnej Katarzyny Motak oraz Henryka Kleina z OPA Labor, pokazała ciągle niezadowalające otoczenie regulacyjne dla energetyki odnawialnej i wysokie ryzyko ekonomiczne działalności prosumenckiej. Janusz Pilitowski poinformował o działaniach rządu mających umożliwić skierowanie projektu ustawy o OZE do Sejmu bez jej notyfikacji w Komisji Europejskiej i możliwym wejściu w życie systemu aukcyjnego w 2016 r. Nadmienił, że prawdopodobnie sejmowe prace nad projektem ustawy o OZE uwzględnią też projekt nowelizacji Prawa energetycznego w części prosumenckiej, zgłoszony przez grupę posłów PSL.

Grzegorz Wiśniewski zaalarmował, że przy obecnie funkcjonujących uwarunkowaniach prawnych, w perspektywie długoterminowej, budowany z trudem polski przemysł zielonej gospodarki jest zagrożony oraz, że rządowa koncepcja dublowania wsparcia eksploatacyjnego (samego w sobie niewystarczającego dla rozwoju mikroźródeł elektrycznych) oraz dość dowolnie ustalana wysokość wsparcia inwestycyjnego na wybrane projekty energetyki rozproszonej są nieprzejrzyste i że cały ten system nie pomaga w upowszechnieniu i zapewnieniu efektywności energetyki prosumenckiej. Jak podkreślił Henryk Klein, od prosumentów wymaga się zdecydowanie więcej niż od dużych zakładów wytwarzających energię i w efekcie, ponoszą oni znacznie wyższe koszty, dofinansowując de facto duże przedsiębiorstwa, a brak ułatwień ze strony OSD tylko potęguje ten niechlubny trend.

Gościem honorowym konferencji w Raciborzu był b. premier RP Jerzy Buzek

Dyskusja panelowa na zakończenie Forum. Wzięli w niej udział (od lewej): (od lewej) Janusz Pilitowski (dyrektor Departamentu Energii Odnawialnej w Ministerstwie Gospodarki), Grzegorz Wiśniewski (prezes Instytutu Energetyki Odnawialnej), Katarzyna Motak (prezes Związku Pracodawców Forum Energetyki Odnawialnej), Premier RP Jerzy Buzek, Henryk Klein (OPA Labor). Moderator: Bartłomiej Derski (Portal Wysokie Napięcie)

Streszczenia wypowiedzi prelegentów i uczestników forum nie są autoryzowane. Refleksje i komentarz przewodniczącego Rady Programowej IEO Grzegorza Wiśniewskiego, przygotowany po zakończeniu Forum, można przeczytać na stronie http://odnawialny.blogspot.com/

Joanna Bolesta

Powstała pierwsza w Polsce spółdzielnia energetyczna

Na terenie powiatu zamojskiego powstała pierwsza w Polsce spółdzielnia energetyczna, Spółdzielnia Nasza Energia.

Z inicjatywy firmy Bio Power Sp. z o.o. powstała pierwsza w Polsce spółdzielnia energetyczna, Spółdzielnia Nasza Energia. W obrębie gmin partnerskich leżących na terenie powiatu zamojskiego (Sitno, Komarów-Osada, Skierbieszów, Łabunie) powstanie kompleks elektrownii biogazowych według koncepcji firmy Bio Power Sp. z o.o.

Na terenie każdej z gmin zostanie wybudowany tzw. węzeł energetyczny składający się z trzech biogazowni, które wzajemnie będą rezerwowały swoją moc. Zadaniem jest zasilenie w energię elektryczną, a w miarę możliwości także energię cieplną budynków użyteczności publicznej jak i gospodarstw domowych.

Oferowana w ten sposób energia będzie ok 20 proc. tańsza niż ta pobierana z krajowego systemu elektroenergetycznego. Transport energii elektrycznej będzie zapewniony dzięki własnym liniom energetycznym niskiego napięcia, całkowicie niezależnie od krajowego systemu dystrybucyjnego.

Forma prawna spółdzielni została wybrana jako najbardziej demokratyczna i równoprawna formuła organizacyjna.

Całość pierwszego etapu inwestycji wymaga nakładów finansowych w wysokości 150 mln, przy czym minimum 30 mln pochodzić będzie z zasobów własnych spółdzielni (tj. funduszu udziałowego, funduszu zasobowego i przychodów z działalności gospodarczej), reszta kapitału pochodzić będzie z dotacji i kredytów komercyjnych.

źródło: www.portalsamorzadowy.pl