Podczas projektowania czy realizacji systemów zapobiegania zadymieniu warto zwrócić uwagę na kilka aspektów mających istotny wpływ na ich skuteczność w ochronie dróg ewakuacji. A jeśli okaże się to konieczne – zmienić dotychczasowe przyzwyczajenia lub nawet przeciwstawić się oczekiwaniom inwestora.
Uregulowania przedstawione w WT wskazują na możliwość stosowania systemów zapobiegania zadymieniu w budynkach niskich i średniowysokich (oraz w wysokich budynkach mieszkalnych i PM) oraz wprowadzają obowiązek ich stosowania w obiektach wysokich i wysokościowych. Zgodnie z przepisami urządzenia służące zabezpieczeniu przed zadymieniem, w przeciwieństwie do systemów oddymiania, przypisane są do konkretnych przestrzeni budynku (tzw. przestrzeni chronionych), a o ich prawidłowym funkcjonowaniu decyduje bardzo wiele zmiennych, takich jak środowisko pracy, sposób i warunki wykorzystywania obiektu, nie ujęte standardami projektowymi warunki fizyczne itd.
W praktyce oznacza to, że każdy obiekt, który powinien zostać wyposażony w system zapobiegania zadymieniu, wymaga indywidualnego podejścia projektowego, z pełną analizą jego specyficznych uwarunkowań, a konstrukcja skutecznej instalacji wcale nie jest tak prosta, jak wynika to z opisu samych założeń do funkcjonowania układu.
a) i b) Zasada działania systemu przerzutu mechanicznego powietrza w obrębie przedsionka p.pożarowego |
Funkcje systemów zapobiegania zadymieniu
Układy zapobiegania zadymieniu funkcjonują w powiązaniu z konkretnym obiektem i aby osiągnąć zakładaną skuteczność, muszą mieć zdolność adaptacji do tego ściśle określonego, ale zmiennego w czasie środowiska pracy. Chodzi tu o tzw. stabilność hydrauliczną budynku, czyli m.in. o indywidualny charakter poziomu nieszczelności, układu architektury wewnętrznej budynku czy sposobu wykończenia wnętrza i materiałów wykorzystanych do tego celu. Jednocześnie, ochrona przed zadymieniem dróg ewakuacji wymaga od układów napowietrzających, aby realizowały dwa scenariusze:
- stabilizacji nadciśnienia w całej wysokości szczelnej klatki schodowej (podczas gdy prowadzące na nią drzwi pozostają zamknięte);
- utrzymania ukierunkowanego przepływu powietrza w drzwiach otwartych na kondygnacji objętej pożarem (w czasie, kiedy uciekający ludzie przedostają się na pionowe drogi ewakuacji).
Oba te scenariusze muszą występować naprzemiennie, a system różnicowania ciśnienia musi mieć zdolność do szybkiej (w czasie 3-5 s) zmiany parametrów pracy. Ponadto realizacja funkcji stabilizacji ciśnienia musi gwarantować, że na żadnej kondygnacji budynku siła potrzebna do otwarcia drzwi nie przekroczy dopuszczalnej wartości 100 N. Oznacza to, że w zależności od siły samozamykacza i wielkości drzwi, maksymalny poziom nadciśnienia w przestrzeni chronionej wynosi 60-80 Pa. Realizacja wszystkich przedstawionych powyżej celów projektowych wymaga wyboru dopasowanego do konkretnego obiektu systemu różnicowania ciśnienia.
Zadania systemów różnicowania ciśnienia |
1) Należy wytworzyć i utrzymać stabilne nadciśnienie w trzonie klatki schodowej w stosunku do przestrzeni otaczającej. Zadanie to jest realizowane w czasie, gdy klatka schodowa pozostaje zamknięta, tzn. wszystkie prowadzące na nią drzwi są zamknięte. Bezpieczna wielkość nadciśnienia waha się od 30 do 80 Pa. |
2) Należy chronić trzon klatki schodowej podczas prowadzenia ewakuacji i akcji ratowniczej. Realizacja tego warunku jest możliwa, jeżeli w otwartych drzwiach pomiędzy przestrzenią chronioną i niechronioną nadciśnieniem (np. klatką schodową i korytarzem) utrzymana zostanie minimalna, określona doświadczalnie prędkość przepływu powietrza – powinna ona wynosić od 1 do 2 m/s. |
Realizacja zadań podczas pożaru: 1 -> 2 -> 1 -> 2 |
3) Utrzymanie nadciśnienia na klatce schodowej na takim poziomie, aby uciekający ludzie mogli się do niej dostać. Zadanie to wyraża się siłą potrzebną do otwarcia drzwi, określoną na maks. 100 N. |
4) System w krótkim czasie musi powrócić do funkcji utrzymania nadciśnienia w trzonie klatki schodowej po każdorazowym zamknięciu drzwi ewakuacyjnych. |
Grzegorz Kubicki
O problemach projektowych i sposobach i rozwiązania można przeczytać w PI 2/2014.