Drukuj
Nadrzędna kategoria: Aktualności

glo1 lipca 2017 r. weszło w życie rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 29 grudnia 2016 r. w sprawie szczegółowego sposobu selektywnego zbierania wybranych frakcji odpadów (DzU 2017, poz. 19), określające warunki, w których wymóg ten uważa się za spełniony. Rozporządzenie to przede wszystkim wprowadza obowiązek i ustala sposób selektywnego zbierania: papieru, szkła, metali, tworzyw sztucznych oraz odpadów ulegających biodegradacji, ze szczególnym uwzględnieniem bioodpadów.

Wspomniane rozporządzenie jest aktem wykonawczym do ustawy z dnia 13 września 1996 r. o utrzymaniu czystości i porządku w gminach – tekst ujednolicony (DzU z 2016 r., poz. 250, 1020, 1250 i 1920). Jest też niejako brakującym ogniwem do nowelizacji ww. aktu z roku 2011, w której wprowadzono tzw. nowy system gospodarki odpadami komunalnymi, w tym obowiązki gmin dotyczące:

Mimo wprowadzenia wymogów związanych z selektywną zbiórką, wcześniej pozostawiono dowolność w zakresie sposobu jej prowadzenia. Ponadto jednoznacznie nie wskazano na obowiązek selektywnego zbierania frakcji bioodpadów. W art. 3, ustęp 2, pkt. 5 ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach zapisano jedynie, że:
Gminy ustanawiają selektywne zbieranie odpadów komunalnych, obejmujące co najmniej następujące frakcje odpadów: papier, metal, tworzywo sztuczne, szkło, opakowania wielomateriałowe oraz odpady komunalne ulegające biodegradacji (w tym odpady opakowaniowe ulegające biodegradacji).
Obecnie, wraz z nowym rozporządzeniem, sytuacja ulegnie zmianie.

Uwarunkowania selektywnej zbiórki

Nowe rozporządzenie, obowiązujące od 1 lipca br., określa szczegółowy sposób selektywnego zbierania wybranych frakcji odpadów oraz warunki, w których wymóg ten uważa się za spełniony. Przede wszystkim wprowadza wymóg i ustala sposób selektywnego zbierania: papieru, szkła, metali, tworzyw sztucznych oraz odpadów ulegających biodegradacji (ze szczególnym uwzględnieniem bioodpadów).
Odpady zbiera się w pojemnikach lub w workach (w miejscu wytwarzania). Szczegółowy sposób oznaczeń kolorystycznych i wymagany opis pojemników/worków dla poszczególnych frakcji odpadów przedstawia tabela 1.
tab1
Rozporządzenie dopuszcza odstępstwo w kolorze pojemników, w przypadku gdy miałoby to wpływ na walory estetyczne przestrzeni publicznej, w szczególności w miejscach o znaczeniu historycznym lub przyrodniczym. Pojemniki mogą być wówczas pokryte odpowiednim kolorem tylko w części, ale nie mniejszej niż 30% zewnętrznej, całkowitej powierzchni pojemnika oraz w sposób widoczny dla osób korzystających z pojemników.

Ponadto rozporządzenie określa kryteria, dla których wymóg selektywnego zbierania odpadów uważa się za spełniony. Przesłanką jest spełnienie następujących warunków:

Przepisy przejściowe

Nowe rozporządzenie wprowadza również przepisy przejściowe, które mają umożliwić stopniową adaptację gmin do nowych wymogów:

Przepisy przejściowe dotyczące wymiany pojemników odnoszą się do gmin, które zapewniły zgodną z rozporządzeniem ich liczbę, natomiast nie są one w odpowiednim kolorze i nie mają odpowiedniego napisu. Ponadto należy zwrócić uwagę, że przepisy przejściowe dotyczą tylko zbierania odpadów w pojemnikach (pierwsze dwa punkty), nie odnoszą się natomiast do systemów zbierania w workach.
zdj1
Oznacza to, że w tych gminach, gdzie prowadzona jest selektywna zbiórka odpadów np. z domów jednorodzinnych systemie workowym, stosowna kolorystyka i oznaczenie będą musiały zostać wprowadzone z dniem 1 lipca 2017 r.


Przepisy przejściowe dotyczą tylko zbierania odpadów w pojemnikach. Oznacza to, że w tych gminach, gdzie prowadzona jest selektywna zbiórka odpadów, np. z domów jednorodzinnych, w systemie workowym, stosowna kolorystyka i oznaczenie będą musiały zostać wprowadzone już z dniem 1 lipca 2017 r.

Implikacje praktyczne

Wydaje się, że nowe rozporządzenie to duży krok do przodu, zmierzający w kierunku uporządkowania systemu gospodarki odpadami komunalnymi, chociaż wprowadzenie go po takim czasie od wejścia w życie nowelizacji ustawy (2011 r.) wywołuje duży niepokój, zwłaszcza dla samorządów, dla których opisane zmiany stanowią kolejną rewolucję i nowe koszty inwestycyjne. Ponadto, przez ostatnie kilka lat samorządy wpracowały własne modele selektywnej zbiórki odpadów, które z lepszym lub gorszym skutkiem zostały zaakceptowane przez mieszkańców. Teraz, w świetle nowych przepisów, proces ten będzie trzeba w znacznym stopniu zaczynać od nowa.
Wątpliwości budzi też uniwersalny charakter wprowadzonych wymagań. Pojawia się pytanie, czy rzeczywiście spełnią one swoją funkcję w różnych rodzajach gmin/związków gmin, mających m.in. zróżnicowaną zabudowę, gęstość zaludnienia czy morfologię odpadów.
Trudno również nie zauważyć, że w nowym rozporządzeniu nadal są pewne luki. Brakuje m.in. zdefiniowania warunków i sposobu zbierania odpadów zmieszanych, czyli wskazania, jak powinny być one oznakowane, jaki kolor pojemnika/worka należy wówczas stosować. Nie zostało też jasno określone, co należy robićz popiołami paleniskowymi oraz jak postępować z odpadami zielonymi (można przyjąć, że zostały one ujęte w pojęciu „odpady biodegradowalne"). Te kwestie będą zatem nadal regulowane na poziomie gminy, w tym w szczególności w tzw. regulaminie utrzymania czystości i porządku w gminie.
Odpady zielone i odpady kuchenne. Zgodnie z wyjaśnieniami wiceministra Mazurka [5], zapis rozporządzenia, według którego selektywnie zbiera się odpady ulegające biodegradacji, ze szczególnym uwzględnieniem bioodpadów, oznacza zbieranie odpadów kuchennych i zielonych. Do gminy należy decyzja, jak odpady będą zbierane w ramach tej frakcji.
tab2
Obowiązkiem gminy, na podstawie analizy możliwości przetwarzania odpadów komunalnych, jest określenie, czy będzie zbierała odpady zielone łącznie z odpadami kuchennymi, czy też określi oddzielny sposób ich zbierania w ramach obowiązku selektywnego zbierania odpadów ulegających biodegradacji.


W przypadku podjęcia przez gminę decyzji o oddzielnym zbieraniu odpadów kuchennych i zielonych, odpady kuchenne powstające w sposób ciągły w gospodarstwie domowym (niezależnie od pory roku) należy zbierać w pojemnikach lub workach koloru brązowego z napisem „BIO", natomiast odpady zielone powinny być zbierane w sposób określony w regulaminie utrzymania czystości i porządku w gminie.
Kontrola jakości selektywnej zbiórki. Kolejną dyskusyjną i nadal nie rozwiązaną kwestią pozostaje sposób kontroli i weryfikacji jakości selektywnej zbiórki. Jest to problem istotny, gdyż brak rozwiązań w tym zakresie może spowodować zwiększenie liczby pojemników, bez realnej poprawy jakości prowadzonej zbiórki.

Brakuje wymagań i wytycznych w zakresie bezpośredniej kontroli jakości selektywnej zbiórki w miejscu wytworzenia, które pozwolą ocenić, czy zadeklarowany obowiązek zbierania selektywnego – wiążący się z niższą opłatą za odpady – jest realizowany i czy spełnia się go prawidłowo.

W niektórych gminach podjęto co prawda działania związane z identyfikacją jakości selektywnej zbiórki, wprowadzając kodowanie worków i pojemników (np. z wykorzystaniem kodów „pracownik"), nadal są to jednak przypadki jednostkowe.
Powyższy problem jest bezpośrednio powiązany z aspektami logistycznymi, w tym zwłaszcza gęstością rozmieszczenia i częstotliwością opróżniania pojemników na odpady, oraz prowadzeniem odpowiedniej akcji informacyjno-edukacyjnej. Powszechną przyczyną niewłaściwej segregacji odpadów „u źródła" jest przepełnienie pojemników na daną frakcję odpadów lub niedostatecznie gęste ich rozmieszczenie. Błędy często wynikają również z niedoinformowania i braków w edukacji mieszańców. zadj3

Z tego względu mimo dość długiego okresu przejściowego, gminy powinny z odpowiednim wyprzedzeniem podjąć kampanię informacyjną dotyczącą nowego sposobu selektywnego zbierania wybranych frakcji odpadów komunalnych i zastanowić się nad nową organizacją systemu.

Jaka jest przyszłość?

Nowe rozporządzenie, mimo niedoskonałości, wydaje się być koniecznym krokiem w kierunku usprawnienia efektywności systemu selektywnego zbierania frakcji surowcowych i frakcji odpadów biodegradowalnych ze strumienia odpadów komunalnych. Dotychczasowe rozwiązania w skali całego systemu się nie sprawdziły, szczególnie w kontekście jakości surowca uzyskiwanego z selektywnej zbiórki. Niemniej jednak brak szczegółowych kryteriów oceny właściwej realizacji obowiązku selektywnej zbiórki sprawia, że nadal rezultaty mogą być dalekie od oczekiwanych. Wydaje się, że brak konkretnych rozwiązań w tym zakresie może spowodować kolejne opóźnienia w realizacji obowiązków związanych z oczekiwanymi poziomami odzysku i recyklingu. Mając na uwadze ostatnie kierunki działań w Unii Europejskiej, w tym związane z realizacją pakietu dotyczącego budowania gospodarki o obiegu zamkniętym (ang. circular economy), należy się spodziewać dalszego podwyższania obowiązkowych dla gmin poziomów odzysku i recyklingu. W zakresie gospodarki odpadami Komisja Europejska zaproponowała bowiem następujące cele:

Schowek07
Literatura:
[1] Komunikat Komisji do Parlamentu Europejskiego, Rady, Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego i Komitetu Regionów: Zamknięcie obiegu – plan działania UE dotyczący gospodarki o obiegu zamkniętym, COM (2015) 614 final, Bruksela, 2.12.2015
[2] Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 29 grudnia 2016 r. w sprawie szczegółowego sposobu selektywnego zbierania wybranych frakcji odpadów (DzU z 2017 r., poz. 19)
[3] Ustawa z dnia 13 września 1996 r. o utrzymaniu czystości i porządku w gminach – tekst ujednolicony (DzU z 2016 r., poz. 250, 1020, 1250 i 1920)
[4] http://prawodlasamorzadu.pl/2017-01-09-skutki-przyjeciastandardow- selektywnej-zbiorki-odpadow-komunalnych [5] http://samorzad.pap.pl/depesze/wiadomosci_centralne/ 173781/Czas-na-reforme--Ministerstwo-wyjasnia-watpliwoscidotyczace- okresu-przejsciowego-tzw--kolorowej-reformy

Autor: Anna Rolewicz-Kalińska