envelope redakcja@polskiinstalator.com.pl home ul. Wąski Jar 9
02-786 Warszawa

Advertisement





Sprawność pomp ciepła. Część 2. Etykiety efektywności energetycznej

Odwiedzając sklepy ze sprzętem AGD od końca lat 90 ubiegłego wieku mogliśmy się spotkać z kolorowymi etykietami informującymi o tym, jak sprawne i efektywne jest urządzenie, którego etykieta dotyczyła. Od września 2015 podobne etykiety pojawiły się także dla urządzeń grzewczych i ich głównym zadaniem było pokazanie klasy efektywności energetycznej urządzeń.

Więcej…
Sprawność pomp ciepła Część 1. Co trzeba wiedzieć


Sprawność pomp ciepła zdecydowała o ich karierze jako oszczędnych źródeł ciepła. Jednak czy właśnie o sprawności możemy mówić w kontekście procesów zachodzących w pompach ciepła? Dlaczego obecnie[...]

Więcej…

Pompy ciepła na propan (R290) – wymagania producentów dotyczące montażu, uruchomienia i serwisowania urządzeń


Producenci pomp ciepła przeznaczonych do ogrzewania (ew. chłodzenia) budynków i przygotowania ciepłej wody użytkowej coraz częściej wprowadzają do swojej oferty pompy ciepła wykorzystujące natura[...]

Więcej…

Kierunek na przyjazne środowisku czynniki chłodnicze. Przegląd pomp ciepła


Trudno dziś sobie wyobrazić nasze życie bez czy klimatyzatorów, a już niebawem standardem w wielu domach będą także pompy ciepła. Większość tych urządzeń funkcjonuje w oparciu o lewobieżny obieg [...]

Więcej…




Systemy hybrydowe jako odpowiedź na potrzebę transformacji energetycznej

Jako odpowiedzialny producent działający w branży grzewczej wiemy, że stopniowe odchodzenie od paliw kopalnych jest procesem nieuniknionym i dodatkowo ściśle i coraz bardziej restrykcyjnie regulowanym przepisami unijnymi dotyczącymi energochłonności i emisyjności budynków, ale najważniejsze, żeby został on przeprowadzony w sposób zrównoważony i zapewniający bezpieczeństwo energetyczne odbiorcom. Równie ważne jest przejście do miksu energetycznego, który pozwoli uniknąć monopolu jednej technologii. Taki monopol mogłoby spowodować m.in. zaburzenia w dostawach wybranych urządzeń i problemy w zapewnieniu dostatecznej ilości nośników energii do ich zasilania.

Więcej…
Sprawdzone rozwiązania Taconova w obszarze równoważenia hydraulicznego. Większa wydajność systemów grzewczych w okresie zimowym


Ze względu na rosnące koszty energii, optymalizacja jej zużycia w budynkach staje się ważniejsza niż kiedykolwiek wcześniej. Skutecznym rozwiązaniem, poprawiającym wydajność systemów grzewczych n[...]

Więcej…

Instalacje ogrzewcze. Część I – zarys wstępu do podstaw. Definiowanie danych ogólnych w programie Sankom Audytor SET 7.2, część I


Rozpoczynamy cykl poświęcony projektowaniu instalacji HVAC. Prezentować będziemy zagadnienia teoretyczne, ale także praktyczne aspekty ich realizacji. Analizy prezentować będziemy na znanych i po[...]

Więcej…

Kotły kondensacyjne H2 ready


Rynek kotłów kondensacyjnych wciąż zmierza w kierunku maksymalnej redukcji śladu węglowego – w związku z zieloną transformacją oraz coraz większą świadomością inwestorów. Jednym ze sposobów na do[...]

Więcej…




Rozwiązania„Plug & Play” – nieodłączne wsparcie w kolejnych etapach tzw. cyklu życia instalacji

W pewnym uproszczeniu można powiedzieć, że Plug & Play to metoda podłączania urządzeń bez dodatkowych ustawień i instalacji. Urządzenia typu Plug & Play uruchamia się natychmiast po podłączeniu, względnie po bardzo prostej konfiguracji/ustawieniu, które nie wymaga fachowej wiedzy. To wyjątkowa zaleta. Nic więc dziwnego, że branża HVAC już dawno rozpoznała korzyści związane z Plug & Play, obserwowane również w innych dziedzinach. Mowa tutaj nie tylko o sterowaniu, ale i o wszystkich podłączeniach. Coraz bardziej zaawansowane technicznie rozwiązania HVAC, a przy tym coraz trudniejszy, ewentualnie ograniczony dostęp do wykwalifikowanych techników bardzo sprzyjają trendowi Plug & Play.

Więcej…
Projektowanie kurtyn powietrznych w budynkach użyteczności publicznej


Kurtyny powietrzne to od dawna znane i powszechnie stosowane urządzenia służące do odgrodzenia strumieniem powietrza środowiska wewnętrznego od zewnętrznego. Struga powietrza o dużym impulsie, tw[...]

Więcej…

Komfortowe i czyste powietrze wewnętrzne – jak je zapewnić?


Wysokie ryzyko zakażenia się koronawirusem beta SARS-CoV-2 spowodowało, że w wielu krajach rozgorzały dyskusje na temat sposobów walki z rozprzestrzenianiem się patogenów w pomieszczeniach i w ty[...]

Więcej…

Airzone od THERMOSILESIA


Airzone, nowość w ofercie THERMOSILESIA, to innowacyjne rozwiązanie usprawniające pracę klimatyzacji kanałowej. System inteligentnego zarządzania wielostrefowego Airzone zapewnia niezależną dystr[...]

Więcej…

Zawory kątowe – przegląd oferty rynkowej

W naszym krótkim przeglądzie przyjrzymy się ofercie rynkowej zaworów kątowych. Przeanalizujemy także ich parametry pod kątem cech użytkowych i przeznaczenia produktów.

Na początku odpowiedzmy sobie na pytanie, dlaczego zawory kątowe nazywają się akurat tak – czemu kątowe? Wynika to z ich geometrii, wlot jest pod kątem prostym do wylotu. No dobrze, ale przecież niektóre inne zawory, np. termostatyczne zawory grzejnikowe, kurki kulowe do rozdzielaczy itp. także mogą mieć figurę kątową, a takie ich wersje wcale nie są nazywane kątowymi.

Więcej…
Uzdatnianie wody pitnej – dobór rozwiązań


O wodzie pitnej możemy mówić w różnych kontekstach, bo w końcu co oznacza, że jest ona pitna? Czy woda z ujęcia głębinowego jest pitna? Czy woda z ujęcia powierzchniowego jest pitna? Czy deszczów[...]

Więcej…

Bezpieczne i ekonomiczne korzystanie z wody w szpitalach. Co oferują nowoczesne technologie?


Szpitale to bardzo wymagające obiekty, jeśli chodzi o zaopatrzenie w. Stosuje się ją tu m.in. do celów spożywczych, w tym – zaopatrzenia szpitalnej kuchni, higieny osobistej personelu i pacjentów[...]

Więcej…

Zawory zwrotne antyskażeniowe w praktyce


W artykule omówiłem tematykę urządzeń zabezpieczających przed wtórnym skażeniem wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi, skupiając się przede wszystkim na zaworach zwrotnych antyskażeniowych, [...]

Więcej…

Drenaż rozsączający w nasypie – sposób zagospodarowania terenuW poprzednim artykule (PI 4/2014) opisałem etap wstępny inwestycji realizowanych przez JST w ramach programu budowy przydomowych oczyszczalni ścieków. Etap ten powinien obejmować przyjęcie rozwiązania technicznego z uwzględnieniem koncepcji organizacji przyszłego serwisu oraz wykonanie symulacji budżetu inwestycji przy ustaleniu poziomu dopłat ze strony mieszkańców. Kolejnym krokiem jest podjęcie decyzji, czy zamówienie publiczne będzie realizowane w formule "zaprojektuj i wybuduj", czy też na bazie niezależnie przygotowanej dokumentacji projektowej.

Formuła "zaprojektuj i wybuduj" jest bardzo wygodna dla urzędników z uwagi na ograniczone czynności organizacyjne w przygotowaniu inwestycji, ale dla poprawności wykonania budowy stanowi poważne ryzyko. Zamawiający, przygotowując zamówienie publiczne, sporządza program funkcjonalno-użytkowy, który jest wyznacznikiem oczekiwań zamawiającego w stosunku do przedmiotu zamówienia.

Niestety, budowa przydomowych oczyszczalni ścieków (POŚ) nie jest możliwa do opisania w sposób na tyle szczegółowy, aby wykonawcy mogli realnie wycenić roboty, ponieważ nie znają oni uwarunkowań poszczególnych działek w zakresie rodzaju gruntu i możliwości lokalizacyjnej planowanej inwestycji. Z tego względu instytucje finansujące inwestycje w POŚ, mając na uwadze interes publiczny, powinny wykluczyć możliwość aplikowania o dotacje przy planowaniu inwestycji według koncepcji "zaprojektuj i wybuduj", z uwagi na to, że jest to praktycznie gra w ciemno.

Nie pomoże najlepszy inspektor

Z analizy ofert składanych w zamówieniach publicznych w formule „zaprojektuj i wybuduj” wynika, że prawie 100% cen jest niedoszacowanych. Wykonawcy, szukając jak największego zysku, starają się tak zaprojektować instalację na terenie działki, aby ponieść jak najmniejsze nakłady w fazie budowy. Niektórzy posuwają się jeszcze dalej w "oszczędnościach": jedna z gmin na terenie województwa mazowieckiego w 2012 r. ogłosiła przetarg na zaprojektowanie i wybudowanie 12 przydomowych oczyszczalni ścieków. Budowę zakończono w terminie, ale inwentaryzacja powykonawcza wykazała, że cała inwestycja została zrealizowana niezgodnie z projektem, za który odpowiadał wykonawca. Zamawiający zamknął dokumentację powykonawczą w swoim archiwum i nie zgłosił do nadzoru budowlanego zakończenia robót.

Przy realizacji inwestycji w POŚ w formule "zaprojektuj i wybuduj" powołanie nawet najlepszego inspektora nadzoru może nie ustrzec zamawiającego przed problemami. Rola inspektora sprowadza się bowiem do pilnowania wykonania inwestycji zgodnie z projektem zrobionym przez wykonawcę. Sytuacja taka stwarza zagrożenie ograniczenia wpływu zamawiającego na przebieg budowy. Dlatego też optymalnym rozwiązaniem jest wykonanie dokumentacji projektowej niezależnie, zgodnie z oczekiwaniami zamawiającego, a następnie ogłoszenie przetargu na realizację robót według tej dokumentacji.

Lobbyści, braki i błędy projektowe

Najważniejszą fazą przygotowania inwestycji są prace projektowe. Jest to etap ważniejszy od samej budowy, dlatego należy bardzo starannie dobierać projektantów do współpracy. Tym bardziej, że faza projektowania obfituje w pułapki i zagrożenia, z jakimi mogą się spotkać jednostki samorządu terytorialnego.

Bardzo często wójtowie, pragnąc dokonać oszczędności na usłudze projektowej, ogłaszają na nią przetarg lub dają zapytanie o cenę, przy czym jedynym kryterium jest najniższa cena. W takich przetargach zwykle wygrywają biura projektowe będące spółkami córkami producentów przydomowych oczyszczalni ścieków. Wójtowie wpadają wówczas w ręce lobbystów, próbujących narzucić swoje – nie zawsze oczekiwane przez zamawiającego – rozwiązania techniczne. Dodam, że argumenty, jakich używają inteligentni lobbyści, są w stanie przekonać wiele osób, choć, oczywiście, nie jest to usprawiedliwieniem naiwności władz gminnych. Wielokrotnie skutkiem okazuje się zaprojektowanie, a tym samym przyjęcie do realizacji rozwiązań technicznych o najniższej jakości.

Sytuację znacząco poprawił NFOŚiGW, stawiając wymaganie załączania do wniosku aplikacyjnego opinii geologicznej. Wójtowie uświadomili sobie potrzebę uzyskiwania badań gruntu. Jednak pomimo przygotowania opinii geologicznej, projektanci powszechnie popełniają inne błędy, w tym kardynalny błąd w zakresie doboru odbiornika.

Brak zwymiarowania odbiornika i inne błędy

W ponad 90% dokumentacji projektowych nie ma wykonanych obliczeń odbiornika ścieku oczyszczonego zależnie od liczby mieszkańców i warunków gruntowo-wodnych. Błąd ten popełniają nawet projektanci z wieloletnim doświadczeniem.

Brak zwymiarowania odbiornika ścieku oczyszczonego w projekcie POŚ skutkuje wykonywaniem na różnych działkach takiego samego odbiornika niezależnie od liczby użytkowników i rodzaju gruntu. Przy większej liczbie osób taki odbiornik nie jest w stanie przyjąć dobowego zrzutu ścieku oczyszczonego, co stwarza mieszkańcom bardzo poważne problemy z korzystaniem z wody. Na rys. 1 i 2. pokazuję przykład poprawnie zaprojektowanego odbiornika ścieku oczyszczonego i zagospodarowania terenu. Mniej istotne, ale także nagminne błędy projektowe, to:

  • brak docieplenia przyłącza kanalizacji sanitarnej usytuowanej w strefie przemarzania;
  • brak rur osłonowych na odcinkach kanalizacji sanitarnej zlokalizowanej pod przejazdami;
  • brak podstawowych schematów instalacji stanowiących wzór dla wykonawcy (rys. 1);
  • usytuowanie zbiorników oczyszczalni zbyt głęboko, co uniemożliwia wykonywanie podstawowych czynności serwisowych.
Schemat instalacji oczyszczalni ścieków z odprowadzeniem ścieku oczyszczonego do gruntu przez drenaż rozsączający w nasypie

1. Schemat instalacji oczyszczalni ścieków z odprowadzeniem ścieku oczyszczonego do gruntu przez drenaż rozsączający w nasypie

 

Drenaż rozsączający w nasypie – sposób zagospodarowania terenu

2. Drenaż rozsączający w nasypie – sposób zagospodarowania terenu

Rozbieżności i minimalizm

Bardzo często występują poważne rozbieżności pomiędzy treścią opisu zawartego w dokumentacji projektowej, planem zagospodarowania terenu, specyfikacją techniczną wykonania i odbioru robót i przedmiarem. Niestety, zamawiający, nawet jeśli mają sygnał dotyczący takich rozbieżności, zwykle to bagatelizują. Sami też raczej nie weryfikują dokumentacji dostarczonej przez projektantów. Zdarza się, że znajdujące się tam opisy zawierają ewidentne sprzeczności, co do których nawet nie branżysta, gdyby zapoznał się z treścią projektu, miałby poważne wątpliwości. Przykład z opisu występującego w każdej dokumentacji projektowej jednego z biur projektów.

Z uwagi na warunki terenowe, istotny dla założeń projektowych jest ciąg technologiczny: osad czynny + złoże biologiczne, osadnik wtórny. Z uwagi na trudne warunki terenowe całość procesów oczyszczania musi odbywać się w jednym zbiorniku. – Zapis ten występuje w dokumentacji niezależnie od tego, czy lokalizacja POŚ ma miejsce na terenach suchych i piaszczystych, czy też gliniastych i mokrych. Wszędzie tam, zdaniem biura projektowego, są trudne warunki gruntowe, które nie wiadomo dlaczego mają narzucać ciąg technologiczny. Sprawa jest oczywista tylko dla wtajemniczonych: biuro projektów należy do producenta oczyszczalni jednozbiornikowych.

  Przykładowy plan zagospodarowania terenu
 

3. Przykładowy plan zagospodarowania terenu

Gdy analizuje się łańcuch błędów w procesach inwestycyjnych związanych z realizacją POŚ, trudno nie pokusić się o zadanie pytania wydziałom budownictwa w starostwach powiatowych przyjmującym dokumentacje do zgłoszenia na budowę. – Dlaczego nie odrzucają projektów, w których nie ma wiarygodnego zwymiarowania wymaganej prawem odległości 1,5 m od odbiornika ścieku oczyszczonego do poziomu wód gruntowych?

Wspomniana odległość jest przecież jako wymóg zawarta w Prawie budowlanym. Tymczasem w praktyce wygląda to tak: urzędnik, oceniający dokumentację, sprawdza podstawowe odległości, które nie zawsze są podane w pseudoprojektach, jak odległość od granicy działki sąsiedniej czy odległość od studni, a nie interesuje go poprawność zwymiarowania odległości od lustra wód gruntowych, choć jest to istotne.

Dodam, że zdarzają się dokumentacje projektowe składające się zaledwie z pięciu stron opisu, w tym strona tytułowa i spis treści. Projekt taki załączony był jako dokumentacja w jednym z zamówień publicznych ogłoszonych w 2014 r. przez gminę z województwa mazowieckiego.

Na etapie pytań wykonawcy prosili o wyjaśnienia dotyczące zwymiarowania odbiornika ścieku oczyszczonego, a wtedy zamawiający, mając z tym problem, odpowiedzialność zrzucił na wykonawców.

Nie cena najważniejsza

Optymalnym rozwiązaniem jeśli chodzi o wykonanie dokumentacji projektowej do inwestycji w POŚ jest powierzenie tego zadania niezależnemu projektantowi z odpowiednim doświadczeniem w interesującym nas zakresie. Wskazane jest zasięgnięcie w tej sprawie opinii innych gmin, ewentualnie ogłoszenie otwartego konkursu, w którym oceniać się będzie doświadczenie i sprawdzać referencje projektantów.

Przestrzeganie żelaznych zasad przeprowadzenia procesu inwestycyjnego jest dla włodarzy gmin i ich mieszkańców gwarancją zadowolenia z posiadania sprawnie pracującej przydomowej oczyszczalni ścieków. Aby osiągnąć sukces, należy jednak wystrzegać się nierzetelnych projektantów i wykonawców. Nie można kierować się wyłącznie najniższą ceną usługi projektowej i najniższą ceną usługi wykonawczej, a przy tym nie mieć żadnej wiedzy (oczekiwań) odnośnie do inwestycji. Przestrogą niech będzie kolejny całkiem świeży przykład (z 2013 r.).

– Jedna z gmin ogłosiła przetarg na wykonanie dokumentacji projektowej POŚ, w którym kryterium oceny były w 80% najniższa cena wykonania geologii i projektu i w 20% najniższa szacunkowa cena kosztorysowa wykonania inwestycji. Można powiedzieć, że zamawiający sam się prosił o nieuczciwą ofertę. Jak można było wykonać kosztorys (w początkowej fazie inwestycji), nie mając koncepcji projektu, a nawet nie wiedząc, jakie są warunki gruntowo-wodne na terenie objętym projektem?!

Bardzo często w takich zamówieniach, jak w podanym przykładzie, najniższe oferty składają nierzetelni wykonawcy popełniający nagminnie wcześniej opisane błędy. Wykonawcom tym nie zależy na poprawnym sporządzeniu dokumentacji, a na zamieszczeniu zapisów w projekcie preferujących nie zawsze dobrej jakości przydomowe oczyszczalnie.

W następnym odcinku naszego cyklu przedstawię kolejne zagrożenia dla prawidłowej realizacji programu budowy przydomowych oczyszczalni ścieków, występujące zwłaszcza na etapie zamówienia publicznego i wykonawstwa robót. Jeśli nasi samorządowcy nie zadbają o zmianę złych nawyków, problemy te, podobnie jak dotychczas opisane, mogą towarzyszyć wielu inwestycjom w polskich gminach.

Adam Zawadzki

 


 

pi