Obowiązek stosowania w odniesieniu do współcześnie wznoszonych budynków mieszkalnych przepisów, które powołują normę odzwierciedlającą stan budownictwa mieszkaniowego z lat 80. i 90. ubiegłego wieku, jest dużym wyzwaniem. Jedną z największych wad tych przepisów jest to, że strumień objętości powietrza w mieszkaniach nie zależy od wielkości mieszkania.

W zakresie wentylacji mieszkań obowiązujące są postanowienia zawarte w rozporządzeniu Ministra Infrastruktury z 15.06.2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie, oraz powołanej przez to rozporządzenie normie PN-83/B-03430 wraz ze zmianą PN-83/B-03430/Az3 z 2000 r. W szczególności norma zawiera zapisy, które decydują o sposobie projektowania i wykonywania wentylacji w budynkach mieszkalnych. W myśl tej normy strumień powietrza zewnętrznego doprowadzonego do mieszkań wynika z wartości strumienia powietrza wywiewanego, usuwanego z pomieszczenia kuchennego, łazienki, ustępu, pomocniczego pomieszczenia bezokiennego (składzik, garderoba itp.), pokoju oddzielonego od tych pomieszczeń więcej niż dwojgiem drzwi oraz pokoju znajdującego się na wyższym poziomie w wielopoziomowym budynku jednorodzinnym lub w wielopoziomowym mieszkaniu w budynku wielorodzinnym (patrz ramka). W rozporządzeniu określono, jaki rodzaj wentylacji należy stosować w budynkach mieszkalnych, a mianowicie: Wentylację mechaniczną wywiewną lub nawiewno - wywiewną należy stosować w budynkach wysokich i wysokościowych oraz w innych budynkach, w których zapewnienie odpowiedniej jakości środowiska wewnętrznego nie jest możliwe za pomocą wentylacji grawitacyjnej. W pozostałych budynkach może być stosowana wentylacja grawitacyjna lub hybrydowa. Ponadto w rozporządzeniu określono wymagany sposób projektowania wentylacji w przypadku połączenia kuchni i pokoju dziennego w mieszkaniach wielopokojowych. Należy wtedy:

• zastosować w pomieszczeniu wentylację grawitacyjną lub mechaniczną z podłączeniem do niej okapu wywiewnego nad trzonem kuchennym;
• zapewnić odprowadzenie powietrza z pomieszczenia dodatkowym otworem wywiewnym, usytuowanym nie więcej niż 0,15 m poniżej płaszczyzny sufitu.

W dalszej części artykułu w krytyczny sposób odnoszę się do wyżej wymienionych przepisów, uzasadniając potrzebę wprowadzenia zmian. Zamieszczone propozycje wyrażają moje osobiste poglądy na omawiane zagadnienia

Braki w przepisach

W naszym kraju obowiązują przepisy, które powołują normę odzwierciedlającą stan budownictwa mieszkaniowego z lat 80. i 90. ubiegłego wieku. W związku z tym występują problemy związane z jej stosowaniem we współcześnie wznoszonych budynkach. Najważniejsze z nich to:

• brak zależności między strumieniem objętości powietrza w mieszkaniach a ich powierzchnią;
• nieuwzględnienie specyfiki wentylacji grawitacyjnej i mechanicznej w wymaganiach dotyczących strumienia objętości powietrza wentylacyjnego;
• brak explicite określonych wymagań dotyczących doboru nawiewników powietrza zewnętrznego;
• temperatura obliczeniowa do wymiarowania wentylacji grawitacyjnej wynosząca +12°C;
• brak uwzględnienia infiltracji powietrza zewnętrznego;
• brak podstaw prawnych stosowania alternatywnych sposobów wentylacji mieszkań, np. wentylacji nawiewnej, wentylacji miejscowej nawiewno-wywiewnej pojedynczych pomieszczeń w mieszkaniu;
• brak wymagań dotyczących wieloszeregowych wylotów przewodów wentylacji grawitacyjnej umieszczonych pod jedną czapą na dachu budynku;
• brak wymagań dotyczących wyprowadzenia na dachu pionów wentylacyjnych z okapów wywiewnych;
• brak wymagań dotyczących minimalnej wysokości pionu wentylacji grawitacyjnej.

Jak widać, jest wiele zagadnień dotyczących projektowania wentylacji, które wymagają uwzględnienia w czasie następnych nowelizacji przepisów i norm. W tym artykule zajmę się pierwszym wymienionym problemem, podstawowym przy projektowaniu wentylacji mieszkań.

Strumień wentylacji a powierzchnia mieszkania

W celu porównania intensywności wentylacji i określenia możliwości doprowadzenia powietrza zewnętrznego, dokonajmy obliczeń porównawczych dla trzech hipotetycznych mieszkań o różnej powierzchni, rozpatrując dwa przypadki: wyposażenia ich w kuchenki elektryczne oraz w kuchenki gazowe. Obliczenia będą dotyczyć:

• strumienia objętości powietrza według normy;
• teoretycznej wymiany powietrza w mieszkaniu w 1/h;
• liczby nawiewników wymaganych do doprowadzenia powietrza zewnętrznego.

Do określenia teoretycznej liczby wymian w mieszkaniu i wymaganej liczby nawiewników przyjmijmy następujące założenia:

• mieszkania są wentylowane grawitacyjnie;
• wysokość pomieszczeń wynosi 2,5 m;
• nawiewniki dobrano na wartości powietrza według normy i różnicę ciśnienia 10 Pa;
• w każdym oknie mieszkania stosuje się jeden nawiewnik spełniający wymagania normy;
• dodatkowa wymiana powietrza w wyniku infiltracji, nie uwzględniana w doborze nawiewników, wynosi 0,2 1/h (według rozporządzenia w sprawie metodologii

Autor: Sławomir Pykacz

Więcej o strumieniu wentylacji a powierzchnią mieszkania, wymianie powietrza według norm europejskich oraz o najpilniejszych zmianach można przeczytać w daleszej części artykułu w ósmym numerze Polskiego Instalatora PI 8/2015.