Drukuj
Nadrzędna kategoria: Artykuły tematyczne

W praktyce działania Wojewódzkich Inspektoratów Nadzoru Budowlanego często występuje kwestia dopuszczenia do zastosowania wyrobu budowlanego w obiekcie budowlanym. Uczestnicy procesu budowlanego, producenci wyrobów budowlanych, ich importerzy lub dystrybutorzy niejednokrotnie na piśmie lub telefonicznie występują do organów nadzoru budowlanego różnych szczebli z prośbą o wydanie opinii, ustosunkowanie się, czy też dopuszczenie do zastosowania wyrobu budowlanego w określonym obiekcie budowlanym.


W przeważającej liczbie powyższe wystąpienia są rezultatem konfliktów pomiędzy uczestnikami procesu budowlanego.

Wszelakie wystąpienia do organów nadzoru budowlanego w kwestii dopuszczenia wyrobu budowlanego do zastosowania są prawnie bezskuteczne, ponieważ zgodnie z art. 13 ust. 1 pkt. 6 ustawy o wyrobach budowlanych z dnia 16 kwietnia 2004 r. (DzU 2004 Nr 92, poz. 881 z późn. zm.) do obowiązków wojewódzkiego inspektora nadzoru budowlanego należy wydawanie opinii dla organów celnych o wyrobach budowlanych. Katalog z art. 13 ust. 1 ww. ustawy zawiera wyczerpujący zakres obowiązków organu nadzoru budowlanego szczebla wojewódzkiego, a zatem udzielanie opinii o wyrobach budowlanych na żądanie lub wniosek innych podmiotów wykracza poza zakres właściwości rzeczowej tego podmiotu. Dlatego w takich przypadkach opinii nie wydaje się, a strony zainteresowane są o tym informowane i odsyłane do innych podmiotów, jak np. Instytut Techniki Budowlanej.

Celem niniejszego artykułu jest przedstawienie uczestnikom procesu budowlanego, w zwięzłej formie, regulacji ustawy o wyrobach budowlanych wraz aktami wykonawczymi, dotyczących procedur prawidłowego wprowadzenia do obrotu wyrobu budowlanego i co z tym się wiąże prawnej dopuszczalności zastosowania wyrobu budowlanego w obiekcie budowlanym.

Należy także zauważyć, że po 1 lipca 2013 r. cały rynek wyrobów budowlanych przeszedł prawną rewolucję. Od tego dnia zmieniły się zasady wprowadzania do obrotu wyrobów budowlanych, a zatem i rygory dopuszczenia do zastosowania tych produktów do prac budowlanych.

Powodem tych zmian jest wejście życie kluczowych przepisów Rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) NR 305/201 z dnia 9 marca 2011 r. ustanawiające zharmonizowane warunki wprowadzania do obrotu wyrobów budowlanych i uchylające dyrektywę Rady 89/106/EWG (DzU UE.L.2011.88.5 z dnia 4 kwietnia 2011 r.) w skrócie nazywane CPR.

Zgodnie z zasadą ochrony praw nabytych wyroby budowlane wprowadzone do obrotu przed dniem 1 lipca 2013 r. uznaje się za zgodne z rozporządzeniem CPR, a zatem osoby stosujące takie produkty jeszcze przez bardzo długi okres czasu będą miały do czynienia z materiałami wprowadzonymi do obrotu według „starych” przepisów, ale z biegiem czasu coraz częściej będą miały do czynienia również z materiałami, w stosunku do których zastosowano procedury opisane w rozporządzeniu CPR.

Wobec powyższego opis wymogów zawartych w przepisach prawa w stosunku do wyrobów budowlanych musi uwzględniać zarówno stan prawny przed 1 lipca 2013 r., jak i po.

Co to jest wyrób budowlany i gdzie można sprawdzić co jest wyrobem budowlanym, a co nim nie jest

Definicja legalna wyrobu budowlanego jest zawarta w art. 2 pkt. 1 ustawy o wyrobach budowlanych. Zgodnie z tą definicją wyrobem budowlanym jest rzecz ruchoma, bez względu na stopień jej przetworzenia, przeznaczona do obrotu, wytworzona w celu zastosowania w sposób trwały w obiekcie budowlanym, wprowadzona do obrotu jako wyrób pojedynczy lub jako zestaw wyrobów do stosowania we wzajemnym połączeniu stanowiącym integralną całość użytkową i mającą wpływ na spełnianie wymagań podstawowych, o których mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1 Ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. – Prawo budowlane (DzU z 2003 r. Nr 207, poz. 2016 oraz z 2004 r. Nr 6, poz. 41)

Analiza składowych definicji legalnej pojęcia wyrób budowlany wskazuje, że:

– Wyrób budowlany jest rzeczą ruchomą – to pojęcie należy interpretować biorąc pod uwagę przepisy ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r.– Kodeks cywilny (DzU Nr 16, poz. 93 z późn. zm.), zgodnie z art. 46 §1 tejże ustawy nieruchomościami są części powierzchni ziemskiej stanowiące odrębny przedmiot własności (grunty), jak również budynki trwale z gruntem związane lub części takich budynków, jeżeli na mocy przepisów szczególnych stanowią odrębny od gruntu przedmiot własności. W takim stanie rzeczy wyrobem nie mogą być nieruchomości w rozumieniu prawa cywilnego.

– O tym czy wyrób jest wyrobem budowlanym nie decyduje fakt, czy jest przetworzony. Istnieją zarówno wyroby wysoko przetworzone, jak na przykład chemia budowlana, jak i nie przetworzone lub tylko w niewielkim stopniu przetworzone, jak na przykład materiały sypkie.

– Wyrób budowlany musi być przeznaczony do obrotu, definicja wprowadzenia do obrotu znajduje się w art. 5 pkt 2 Ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. o systemie oceny zgodności.1 Zgodnie z treścią ww. przepisu pojęcie to oznacza udostępnienie przez producenta, jego upoważnionego przedstawiciela lub importera, nieodpłatnie albo za opłatą, po raz pierwszy na terytorium państwa członkowskiego Unii Europejskiej lub państwa członkowskiego Europejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu (EFTA) – strony umowy o Europejskim Obszarze Gospodarczym wyrobu, w celu jego używania lub dystrybucji. Należy podkreślić, że wprowadzenie do obrotu nie oznacza wyprodukowania próbnej partii materiału, doświadczalnej czy też przeznaczonej na własne potrzeby producenta.

– Wyrób musi być wytworzony w celu trwałego zastosowania w obiekcie budowlanym, to oznacza, że jako wyrób budowlany nie będziemy kwalifikować wszelkich wyrobów wykorzystanych w procesie budowlanym jednak nie wbudowywanych w sam obiekt budowlany, czyli nie będą wyrobem budowlanym wszelakie folie osłonowe, narzędzia, szalunki itp.

– Wyrób budowlany może być wprowadzony do obrotu jako wyrób pojedynczy lub jako zestaw wyrobów do stosowania we wzajemnym połączeniu stanowiącym integralną całość użytkową. Należy podkreślić, że w przypadku zestawu wyrobów użytkujący powinien bezwzględnie stosować wszystkie elementy przewidziane dla danego systemu i nie korzystać z zamienników, ponieważ po zmianie któregoś z elementów cały system może źle zadziałać.

– Najważniejszą cechą wyrobu budowlanego jest to, że ma wpływ na spełnianie wymagań podstawowych przez obiekt budowlany, o których mowa w art. 5 ust. 1 pkt. 1 lit a-f tj. ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. – Prawo budowlane:

a) bezpieczeństwa konstrukcji,
b) bezpieczeństwa pożarowego,
c) bezpieczeństwa użytkowania,
d) odpowiednich warunków higienicznych i zdrowotnych oraz ochrony środowiska,
e) ochrony przed hałasem i drganiami,
f) odpowiedniej charakterystyki energetycznej budynku oraz racjonalizacji użytkowania energii;

A zatem wyrób budowlany ma przede wszystkim gwarantować odpowiednią jakość, niezbędną przy pracach budowlanych.

Należy zauważyć, że sama definicja legalna wyrobu budowlanego nie daje odpowiedzi uczestnikom procesu budowlanego czy faktycznie mają do czynienia z wyrobem budowlanym. Za przykład wyrobów odpowiadających wyżej podanej definicji legalnej, a nie będące jednak wyrobem budowlanym można podać beton czy też cegłę szamotową. Z drugiej strony istnieją wyroby budowlane, które w powszechnej świadomości uczestników procesu budowlanego nie są wyrobami objętymi rygorami ustawy o wyrobach budowlanych. Za przykład takich wyrobów można podać znaki drogowe czy też czujniki dymu lub temperatury. Istnieje też grupa wyrobów, których zastosowanie będzie determinowało czy są wyrobem budowlanym czy też nie.

Odpowiedzi na pytanie czy mamy do czynienia z wyrobem budowlanym czy też nie należy szukać w:

– załączniku 1 Rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 11 sierpnia 2004 r. w sprawie sposobów deklarowania zgodności wyrobów budowlanych oraz sposobu znakowania ich znakiem budowlanym, załącznik ten określa wymagane systemy oceny zgodności wyrobów budowlanych;

– Obwieszczeniu Ministra Infrastruktury z dnia 5 lipca 2004 r. w sprawie wykazu mandatów udzielonych przez Komisję Europejską na opracowanie europejskich norm zharmonizowanych oraz wytycznych do europejskich aprobat technicznych, wraz z zakresem przedmiotowym tych mandatów;

– załączniku nr IV do Rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) NR 305/201 z dnia 9 marca 2011 r. ustanawiające zharmonizowane warunki wprowadzania do obrotu wyrobów budowlanych i uchylające dyrektywę Rady 89/106/EWG.

Należy zauważyć, że powyższe akty prawne są powszechnie dostępne i żaden uczestnik procesu budowlanego nie może się zasłaniać tym, że nie miał o ich istnieniu świadomości.

Wyroby budowlane wprowadzone do obrotu przed 1 lipca 2013 r.

Zgodnie z art. 5 ust. 1 Ustawy o wyrobach budowlanych wyrób budowlany nadaje się do stosowania podczas wykonywania robót budowlanych, jeżeli jest:

1) oznakowany CE, co oznacza, że dokonano oceny jego zgodności z normą zharmonizowaną albo europejską aprobatą techniczną bądź krajową specyfikacją techniczną państwa członkowskiego Unii Europejskiej lub Europejskiego Obszaru Gospodarczego, uznaną przez Komisję Europejską za zgodną z wymaganiami podstawowymi, albo

2) umieszczony w określonym przez Komisję Europejską wykazie wyrobów mających niewielkie znaczenie dla zdrowia i bezpieczeństwa, dla których producent wydał deklarację zgodności z uznanymi regułami sztuki budowlanej, albo

3) oznakowany, z zastrzeżeniem ust. 4, znakiem budowlanym, którego wzór określa załącznik nr 1 do niniejszej ustawy, albo

4) wprowadzony do obrotu legalnie w innym państwie członkowskim Unii Europejskiej, nieobjęty zakresem przedmiotowym norm zharmonizowanych lub wytycznych do europejskich aprobat technicznych Europejskiej Organizacji do spraw Aprobat Technicznych (EOTA), jeżeli jego właściwości użytkowe umożliwiają spełnienie wymagań podstawowych przez obiekty budowlane zaprojektowane i budowane w sposób określony w odrębnych przepisach, w tym przepisach techniczno-budowlanych, oraz zgodnie z zasadami wiedzy technicznej.

Dodatkowo, przedmiotowa ustawa dopuszcza zastosowanie „regionalnego wyrobu budowlanego”, oznakowanego znakiem budowlanym (art. 8 ust. 2 i 4 ww. ustawy), a także wyrobu budowlanego wykonanego według indywidualnej dokumentacji technicznej sporządzonej przez projektanta obiektu lub z nim uzgodnionej, dla której producent wydał oświadczenie, że zapewnia zgodność wyrobu budowlanego z tą dokumentacją oraz przepisami (art. 10 ust. 1 przedmiotowej ustawy).

Odnosząc się do wskazanych wyżej regulacji prawnych należy zauważyć, że w praktyce największe znacznie mają system oznakowania znakiem CE i system oznakowania znakiem budowlanym. Pozostałe możliwości legalnego wprowadzenia do obrotu wyrobu budowlanego na terytorium Polski są bardzo rzadko wykorzystywane lub wcale.

Fakt legalnego wprowadzenia do obrotu jest bardzo ważny, ponieważ, zgodnie z art. 10 ustawy Prawo budowlane, wyroby wytworzone w celu zastosowania w obiekcie budowlanym w sposób trwały, można stosować przy wykonywaniu robót budowlanych wyłącznie, jeżeli wyroby te zostały wprowadzone do obrotu zgodnie z przepisami odrębnymi, a zatem nieprawidłowe wprowadzenie wyrobu do obrotu uniemożliwia zastosowanie tego wyrobu podczas prac budowlanych.

Wyrób budowlany oznakowany znakiem CE

Zgodnie z powołanym wcześniej art. 5 ust. 1 pkt. 1 ustawy o wyrobach budowlanych wyrób budowlany nadaje się do stosowania podczas wykonywania robót budowlanych, jeżeli jest oznakowany CE, co oznacza, że dokonano oceny jego zgodności z normą zharmonizowaną albo europejską aprobatą techniczną bądź krajową specyfikacją techniczną państwa członkowskiego Unii Europejskiej lub Europejskiego Obszaru Gospodarczego, uznaną przez Komisję Europejską za zgodną z wymaganiami podstawowymi. Szczegółowe uregulowania dotyczące oznakowania znakiem CE znajdują się w rozporządzeniu Ministra Infrastruktury z dnia 11 sierpnia 2004 r. w sprawie systemów oceny zgodności, wymagań, jakie powinny spełniać notyfikowane jednostki uczestniczące w ocenie zgodności oraz sposobu oznaczenia wyrobów budowlanych oznakowaniem CE 2.

Zgodnie z § 12 ust. 1 – 2 oznakowanie znakiem CE składa się z:

– znaku zgodności, zgodnie ze wzorem określonym w załączniku nr 2 do ustawy z dnia 16 kwietnia 2004 r. o wyrobach budowlanych (znak CE);
– numeru identyfikacyjnego notyfikowanej jednostki certyfikującej, jeżeli taka jednostka brała udział w zastosowanym systemie oceny zgodności wyrobu budowlanego (przykładowo taki numer znajdziemy na każdym prawidłowo oznakowanym worku cementu).

Oznakowaniu CE powinny towarzyszyć następujące dodatkowe informacje (informacja towarzyszącą):


Oznakowanie CE wraz z ww. informacją towarzyszącą, umieszcza się w sposób widoczny, czytelny, niedający się usunąć, wskazany w zharmonizowanej specyfikacji technicznej wyrobu, bezpośrednio na wyrobie albo na etykiecie przymocowanej do niego. Jeżeli nie jest możliwe technicznie oznakowanie wyrobu budowlanego w sposób określony powyżej, oznakowanie umieszcza się na opakowaniu jednostkowym lub opakowaniu zbiorczym wyrobu budowlanego, albo na dokumentach handlowych towarzyszących temu wyrobowi. Dopiero tak oznakowany wyrób można uznać za wyrób wprowadzony do obrotu zgodnie z przepisami, a zatem może być zastosowany w obiekcie budowlanym.

Wyrób budowlany oznakowany znakiem budowlanym

Na mocy wcześniej powołanego art. 5 ust. 1 pkt. 3 wyrób budowlany nadaje się do stosowania podczas wykonywania robót budowlanych, jeżeli jest oznakowany znakiem budowlanym. Szczegółowe uregulowania dotyczące oznakowania znakiem budowlanym znajdują się w rozporządzeniu Ministra Infrastruktury z dnia 11 sierpnia 2004 r. w sprawie sposobów deklarowania zgodności wyrobów budowlanych oraz sposobu znakowania ich znakiem budowlanym 3.

Zgodnie z § 12 ww. rozporządzenia do wyrobu budowlanego oznakowanego znakiem budowlanym producent jest obowiązany dołączyć informację zawierającą:


Informację, o której mowa powyżej, należy dołączyć do wyrobu budowlanego w sposób określony w specyfikacji technicznej, a jeśli specyfikacja techniczna tego nie określa – w sposób umożliwiający zapoznanie się z nią przez stosującego ten wyrób. Znak budowlany umieszcza się w sposób widoczny, czytelny, niedający się usunąć, wskazany w specyfikacji technicznej, bezpośrednio na wyrobie budowlanym albo etykiecie przymocowanej do niego. Jeżeli nie jest możliwe technicznie oznakowanie wyrobu budowlanego w wyżej opisany sposób, oznakowanie umieszcza się na opakowaniu jednostkowym lub opakowaniu zbiorczym wyrobu budowlanego, albo na dokumentach handlowych towarzyszących temu wyrobowi.

Należy zauważyć, że wymogi oznakowania znakiem budowlanym są bardzo podobne do wymogów oznakowania znakiem CE, chociaż nie są takie same.

Inne metody dopuszczenia do obrotu wyrobu budowlanego

Oprócz najpopularniejszych systemów dopuszczenia wyrobu budowlanego do stosowania w budownictwie, jak oznakowanie znakiem budowlanym czy też znakiem CE, istnieją też inne mniej popularne systemy.

Zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt 4 ustawy o wyrobach budowlanych nadają się do stosowanie podczas wykonywania robót budowlanych wyroby wprowadzone do obrotu legalnie w innym państwie członkowskim Unii Europejskiej, nieobjęte zakresem przedmiotowym norm zharmonizowanych lub wytycznych do europejskich aprobat technicznych Europejskiej Organizacji do spraw Aprobat Technicznych (EOTA), jeżeli ich właściwości użytkowe umożliwiają spełnienie wymagań podstawowych przez obiekty budowlane zaprojektowane i budowane w sposób określony w odrębnych przepisach, w tym przepisach techniczno-budowlanych, oraz zgodnie z zasadami wiedzy technicznej.

W praktyce uczestnikom procesu budowlanego może być trudno stwierdzić czy wyrób faktycznie został legalnie wprowadzony do obrotu w innym kraju członkowskim Unii Europejskiej, ponieważ zazwyczaj nie dysponują oni przepisami prawnymi kraju legalnego wprowadzenia do obrotu wyrobu. W przepisach prawa wspólnot europejskich jest przewidziana możliwość uzyskania informacji na temat przepisów danego państwa obowiązujących w tym zakresie. Zgodnie z art. 9 – 10 Rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) NR 764/2008 z dnia 9 lipca 2008 r. ustanawiającymi procedury dotyczące stosowania niektórych krajowych przepisów technicznych do produktów wprowadzonych legalnie do obrotu w innym państwie członkowskim oraz uchylających decyzję nr 3052/95/WE, państwa członkowskie Unii Europejskiej są zobowiązane do wyznaczenia punktów kontaktowych ds. produktów. Zadaniem tych punktów jest przekazywanie na wniosek podmiotu gospodarczego lub właściwego organu państwa członkowskiego informacji o przepisach technicznych, mających zastosowanie do konkretnego rodzaju produktu na terytorium tego kraju. Punkt kontaktowy powinien udzielić odpowiedzi w ciągu 15 dni roboczych od chwili wpłynięcia wniosku.

Bardzo rzadko występuje „regionalny wyrób budowlany”. Zgodnie z art. 8 ust. 2 – 4 wyrób taki może być zastosowany po oznakowaniu znakiem budowlanym i uzyskaniu przez producenta decyzji właściwego miejscowo wojewódzkiego inspektora nadzoru budowlanego potwierdzającej, że dany wyrób budowlany jest „regionalnym wyrobem budowlanym”. W przypadku nietypowych, eksperymentalnych obiektów budowlanych często stosowane są wyroby dopuszczone do jednostkowego zastosowania. Zgodnie z art. 10 ust. 1 i 3 ustawy o wyrobach budowlanych, wyrób taki jest dopuszczony do zastosowania gdy producent wydał oświadczenie, że zapewniono zgodność wyrobu budowlanego z indywidualną dokumentacją techniczną.

Na mocy art. 10 ust. 3 ww. ustawy oświadczenie takie powinno zawierać:


Zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt 2 ustawy o wyrobach budowlanych nadają się do stosowania przy wykonywaniu robót budowlanych wyroby umieszczone w określonym przez Komisję Europejską wykazie wyrobów mających niewielkie znaczenie dla zdrowia i bezpieczeństwa, dla których producent wydał deklarację zgodności z uznanymi regułami sztuki budowlanej. Jak dotąd Komisja Europejska nie wydała takiego wykazu, a zatem ten zapis ustawy nie ma zastosowania.

W jaki sposób uczestnicy procesu budowlanego mogą skontrolować czy wyrób budowlany nadaje się do zastosowania w budownictwie?

Dla uczestników procesu budowlanego najważniejszą kwestią jest stwierdzenie czy wyrób został wprowadzony do obrotu zgodnie z przepisami prawa, a co za tym idzie czy może być on zastosowany w obiekcie budowlanym. W praktyce kierownicy budów czy też inspektorzy nadzoru inwestorskiego, bo to oni głównie sprawdzają czy wyroby mogą być zastosowane w obiekcie budowlanym, w bardzo różny sposób sprawdzają czy wyrób spełnia wymagania ustawy o wyrobach budowlanych, czy też nie. Najczęściej żądają deklaracji zgodności, ale zdarza się, że dodatkowo żądają wyników badań czy też całej księgi zakładowej kontroli produkcji. W przypadku obiektów budowlanych o znacznej wartości, zdarza się, że sami uczestnicy procesu budowlanego poddają wyroby badaniom we własnym zakresie.

Wszystkie wymienione powyżej metody oceny prawidłowości wprowadzenia wyrobu budowlanego do obrotu są tylko metodami pomocniczymi, gdyż zgodnie z przepisami prawa uczestnik procesu budowlanego ma przede wszystkim prawo do zaznajomienia się ze znakiem dopuszczającym do obrotu i informacją towarzyszącą temu wyrobowi (w przypadku najpopularniejszych oznakowania znakiem CE lub znakiem budowlanym).

A zatem analiza etykiety wyrobu budowlanego powinna wskazać czy wyrób nadaje się do zastosowania w obiekcie budowlanym. Za błędną należy uznać praktykę, że kierownicy budów czy też inspektorzy nadzoru budowlanego żądają oryginału deklaracji zgodności. Przepisy rozporządzeń wykonawczych do ustawy o wyrobach budowlanych jednoznacznie wskazują, że deklaracje zgodności producent przechowuje i przedkłada właściwym organom kontroli (czyli organom nadzoru budowlanego) na ich żądanie (§ 8 ust. 2 Rozporządzenia Ministra Infrastruktury w sprawie systemów oceny zgodności, wymagań, jakie powinny spełniać notyfikowane jednostki uczestniczące w ocenie zgodności oraz sposobu oznaczenia wyrobów budowlanych oznakowaniem CE i § 4 ust. 1 Rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 11 sierpnia 2004 r. w sprawie sposobów deklarowania zgodności wyrobów budowlanych oraz sposobu znakowania ich znakiem budowlanym).

 Jedną z kwestii często poruszanych przez uczestników procesu budowlanego jest kwestia udokumentowania faktu sprawdzenia czy wyrób zastosowany w obiekcie budowlanym został wprowadzony do obrotu zgodnie z przepisami. Należy zauważyć, że regulacje prawa budowlanego nie precyzują, w jaki sposób ma być to udokumentowane. Jedynie w art. 46 Prawa budowlanego znajduje się wskazanie, że kierownik budowy, a jeżeli jego ustanowienie nie jest wymagane – inwestor, jest obowiązany przez okres wykonywania robót budowlanych przechowywać między innymi oświadczenie dotyczące wyrobów budowlanych jednostkowo zastosowanych w obiekcie budowlanym (czyli wprowadzonych do obrotu w oparciu o art. 10 ustawy o wyrobach budowlanych). W takim stanie rzeczy należy przyjąć, zgodnie z art. 75 § 2 ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. – Kodeks postępowania administracyjnego 4, jeżeli przepis prawa nie wymaga urzędowego potwierdzenia określonych faktów lub stanu prawnego w drodze zaświadczenia właściwego organu administracji, organ administracji publicznej odbiera od strony, na jej wniosek, oświadczenie złożone pod rygorem odpowiedzialności za fałszywe zeznania. W takim stanie rzeczy należy przyjąć, że do udokumentowania faktu sprawdzenia czy wyrób zastosowany w obiekcie budowlanym został wprowadzony do obrotu zgodnie z przepisami wystarczy oświadczenie uczestnika procesu budowlanego. 

Wyroby budowlane wprowadzone do obrotu po 1 lipca 2013 r.

Wyroby budowlane oznakowane CE

Zapisy Rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) NR 305/201 z dnia 9 marca 2011 r. ustanawiające zharmonizowane warunki wprowadzania do obrotu wyrobów budowlanych i uchylające dyrektywę Rady 89/106/EWG modyfikują zasady wprowadzania wyrobów budowlanych do obrotu, przy czym ten akt normatywny dotyczy tylko wyrobów budowlanych oznakowanych znakiem CE. Nie dotyczy on krajowego systemu, czyli wyrobów budowlanych oznakowanych znakiem B.

Polski ustawodawca w związku z wejściem w życie ww. rozporządzenia jest zobligowany do dokonania zmian w ustawie o wyrobach budowlanych, jak i aktach wykonawczych do niej tak, aby te akty prawne były zgodne z CPR, a także ich zapisy wykonywały obowiązki nałożone na państwa członkowskie na mocy wspomnianego rozporządzenia. W zakresie krajowego sytemu wprowadzania wyrobów budowlanych do obrotu ustawodawca miał swobodę czy dokonać zmian, czy też nie. 13 czerwca 2013 r. sejm uchwalił ustawę o zmianie ustawy o wyrobach budowlanych oraz ustawy o systemie oceny zgodności. Nowelizacja ta dostosowuje treść ustawy o wyrobach budowlanych do rygorów prawnych wprowadzania do obrotu wyrobów budowlanych oznakowanych znakiem CE, zawartych w rozporządzeniu CPR. Należy podkreślić, że nie jest to koniec zmian do ustawy o wyrobach budowlanych, albowiem prawdopodobnie system oznakowania znakiem budowlanym też ulegnie zmianie. Ale ustawa z 13 czerwca 2013 r. o zmianie ustawy o wyrobach budowlanych oraz ustawy o systemie oceny zgodności nie wprowadza zmian do systemu oznakowania znakiem budowlanym, a zatem, producenci wprowadzający wyroby oznakowane znakiem krajowym nie muszą na razie nic zmieniać.

Deklaracja właściwości użytkowych zamiast deklaracji zgodności

Rozporządzenie CPR modyfikuje proces wprowadzania do obrotu wyrobu budowlanego oznakowanego CE w wielu aspektach. Najważniejsze, dla osób rozważających kwestię czy mogą zastosować dany wyrób budowlany w obiekcie budowlanym, czy też nie, są zmiany związane z zastąpieniem przez deklaracje właściwości użytkowych deklaracji zgodności, a także modyfikacja jej zawartości oraz wprowadzenie obowiązku dostarczania kopii deklaracji wraz z każdym wyrobem udostępnianym na rynku. Następne dotyczą zmiany w obowiązkowej informacji towarzyszącej oznakowaniu CE oraz sprecyzowanie obowiązków producentów, importerów, upoważnionych przedstawicieli.

Deklaracja właściwości użytkowych wyrobu budowlanego oznakowanego CE zgodnie z art. 6 rozporządzenia CPR zawiera (podkreślone są elementy, które uległy zmianie w stosunku do zawartości „starej” deklaracji zgodności):


Dla każdego wyrobu udostępnianego na rynku dostarcza się kopię deklaracji właściwości użytkowych w formie papierowej albo przesyła się ją drogą elektroniczną. W przypadku gdy partia tego samego wyrobu jest dostarczana jednemu użytkownikowi, może jej towarzyszyć jedna kopia deklaracji właściwości użytkowych w formie papierowej albo przesłana drogą elektroniczną. Kopię deklaracji właściwości użytkowych w formie papierowej dostarcza się na żądanie odbiorcy. W rozporządzeniu została, co prawda, przewidziana możliwość udostępniania deklaracji na stronach internetowych, jednakże brak jest obecnie aktów Komisji precyzujących warunki takiego udostępnienia.

Deklaracja właściwości użytkowych jest dostarczana w języku lub językach wymaganych przez państwo członkowskie, w którym wyrób jest udostępniony.

Nowe wymogi w deklaracji właściwości użytkowych

Analizując zawartość deklaracji właściwości użytkowych należy zwrócić uwagę przede wszystkim na dwa nowe elementy.

Po pierwsze – producent czy importer wyrobu budowlanego musi rozeznać, czy w danym kraju Unii Europejskiej jego wyrób spełnia przepisy odnoszące się do zamierzonego zastosowania lub zastosowań. Wyjaśnić to można na przykładzie – producent polski chce wprowadzić na rynek polski, portugalki i fiński płyty z kamienia naturalnego. W takim wypadku musi on rozeznać, jakie są wymogi, np. dotyczące mrozoodporności w danym kraju i zadeklarować odpowiednią wartość. Wobec powyższego może dojść do sytuacji, że na ten sam wyrób będzie wydanych kilka deklaracji właściwości użytkowych, w zależności od wymogów kraju, w którym będzie następowało udostępnienie.

Po drugie – należy zauważyć, że producent lub importer wyrobu budowlanego musi zwracać baczną uwagę, w jakich krajach jest wyrób udostępniany tak, aby dokumenty towarzyszące partii wyrobu budowlanego były przetłumaczone na język kraju, w którym są udostępnianie.

Oznakowanie znakiem CE


Zgodnie z przepisami rozporządzenia CPR oznakowanie CE, wraz z informacją towarzyszącą, producent może umieści po wystawieniu deklaracji właściwości użytkowych. Oznakowanie to składa się ze znaku CE i towarzyszą mu:

  • dwie ostatnie cyfry roku, w którym zostało ono po raz pierwszy umieszczone,
  • nazwa i adres siedziby producenta lub znak identyfikujący, pozwalający w łatwy i jednoznaczny sposób określić nazwę i adres producenta,
  • niepowtarzalny kod identyfikacyjny typu wyrobu,
  • numer referencyjny deklaracji właściwości użytkowych,
  • poziom lub klasa zadeklarowanych właściwości użytkowych,
  • odniesienie do zastosowanej zharmonizowanej specyfikacji technicznej,
  • w stosownych przypadkach numer identyfikacyjny jednostki notyfikowanej oraz
  • zamierzone przeznaczenie wyrobu, określone w zastosowanej zharmonizowanej specyfikacji technicznej (podkreślone są elementy, które uległy zmianie w stosunku do zawartości „starej” informacji, towarzyszącej oznakowaniu CE).



Wyroby budowlane legalnie wprowadzone do obrotu w innym państwie członkowskim Unii Europejskiej lub w państwie członkowskim Europejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu (EFTA) – stronie umowy o Europejskim Obszarze Gospodarczym.

Zgodnie z nowym brzmieniem art. 5 ust. 3 ustawy o wyrobach budowlanych, wyrób budowlany nieobjęty zakresem przedmiotowym zharmonizowanych specyfikacji technicznych, może być udostępniony na rynku krajowym, jeżeli został legalnie wprowadzony do obrotu w innym państwie członkowskim Unii Europejskiej lub w państwie członkowskim Europejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu (EFTA) – stronie umowy o Europejskim Obszarze Gospodarczym, a jego właściwości użytkowe umożliwiają spełnienie wymagań podstawowych przez obiekty budowlane zaprojektowane i budowane w sposób określony w przepisach techniczno-budowlanych oraz zgodnie z zasadami wiedzy technicznej. Wraz z wyrobem budowlanym udostępnionym na rynku krajowym przekazuje się informacje o jego właściwościach użytkowych oznaczonych zgodnie z przepisami państwa, w którym wyrób został wprowadzony do obrotu, instrukcje stosowania i obsługi oraz informacje dotyczące zagrożenia dla zdrowia i bezpieczeństwa, jakie wyrób ten stwarza podczas stosowania i użytkowania.

Instrumenty weryfikacji dopuszczenia wyrobu ze znakiem CE do stosowania w budownictwie

Przed 1 lipca 2013 r. sprawdzenie czy mamy do czynienia z wyrobem budowlanym prawidłowo wprowadzonym do obrotu polegało głównie na sprawdzeniu oznakowania i informacji towarzyszącej. Po zmianach weryfikacja będzie obejmowała także kopię deklaracji właściwości użytkowych. Skonfrontowanie jej treści z informacją towarzyszącą oznakowaniu pozwoli na „wyłapanie” ewentualnych nieprawidłowości we wprowadzaniu wyrobów budowlanych do obrotu, a zatem ich dopuszczalności do zastosowania podczas prac budowlanych.

 

* Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) NR 305/201 z dnia 9 marca 2011 r. ustanawia zharmonizowane warunki wprowadzania do obrotu wyrobów budowlanych i uchyla dyrektywę Rady 89/106/EWG

1Dz.U. z 2002 nr 166 poz. 1360 z późn. zm.
2Dz.U. 2004 Nr 195 poz. 2001
3Dz. U. z 2004 e Nr 198 poz. 2041 r. z późniejszymi zmianami)
4tekst jednolity Dz. U. Nr 98, póz. 1071 z 2000 r. z późn. zm.

Autor: Grzegorz Skórka

O autorze: Grzegorz Skórka, naczelnik Wydziału Wyrobów Budowlanych w Wojewódzkim Inspektoracie Nadzoru Budowlanego w Katowicach