Drukuj
Nadrzędna kategoria: Artykuły tematyczne

23Otrzymanie odpisu pozwu z sądu wiąże się z wieloma pytaniami – czy powód może skierować sprawę do sądu, czy muszę spełnić roszczenie opisane w pozwie, jaki sąd ma rozpoznać sprawę, kiedy i jakie wnioski dowodowe zgłosić, kto i co musi w procesie udowodnić i najważniejsze – czy wygram czy przegram proces?

24

Te i wiele innych pytań pojawiają się wraz z doręczeniem pozwu stronie pozwanej. Ale z doręczeniem wiąże się także wiele innych „procesowych" obowiązków i uprawnień pozwanego. Sąd w postępowaniu jest gospodarzem procesu i podejmuje istotne w sprawie decyzje. Ale udział stron jest bardzo ważny, bowiem to ich działania determinują zakres działania sądu. Aktywna postawa pozwanego i podjęcie działań jest dla jego interesów bardzo ważne – może doprowadzić do odrzucenia pozwu lub oddalenia powództwa. Bierna postawa powoda może skutkować uznaniem powództwa i wydaniem wyroku zaocznego. Jak zatem najkorzystniej poprowadzić proces z punktu widzenia strony pozwanej?

Od kiedy jestem stroną pozwaną?
Jednym z warunków formalnych przy sporządzaniu pozwu jest konieczność oznaczenia przez powoda stron postępowania – tj. pełnego imienia, nazwiska pozwanego (firmy osoby prawnej), jego adresu zamieszkania (siedziby), czyli danych, które pozwolą zidentyfikować stronę pozwaną.

Jeśli powód nie oznaczy prawidłowo pozwanego, sąd będzie go wzywał do uzupełnienia pozwu w tym zakresie, co może skutkować nawet zwróceniem powodowi pozwu, bez merytorycznego rozpoznania sprawy. Dopiero kiedy pozew może otrzymać prawidłowy bieg, przewodniczący zarządza jego doręczenie pozwanemu. Doręczenie pozwu jest ważnym zdarzeniem procesowym, bowiem wiążą się z nim ważne dla procesu skutki. Przede wszystkim, przed sądem, w którym pozwany wytoczył spór następuje „zawiśnięcie sporu", co oznacza, że powód nie może już o to samo roszczenie wytoczyć powództwa ponownie przed inny sąd. Jest to także pierwszy moment, w którym pozwany może podjąć aktywną obronę przed twierdzeniami zawartymi w pozwie. Przyjmuje się bowiem, że jeśli doręczenie nastąpiło w sposób prawidłowy, to pozwany zapoznał się z pozwem i powinien podjąć obronę w procesie – zgłaszając zarzuty procesowe lub materialne. Ale przed działaniami pozwanego koniecznie trzeba przeanalizować sytuację, kiedy to już po wstępnej analizie sprawy, przed doręczeniem pozwu pozwanemu sąd powinien wydać postanowienie o odrzuceniu pozwu (bez merytorycznego rozpoznania sprawy).

! Aktywna postawa pozwanego i podjęcie działań jest dla jego interesów bardzo ważne – może doprowadzić do odrzucenia pozwu lub oddalenia powództwa 


Sąd odrzuci pozew, jeżeli:

Przypadki odrzucenia pozwu sąd w zasadzie bierze pod uwagę z urzędu i to w każdym stanie sprawy. Jednak jeśli sąd nie wychwyci np. powagi rzeczy osądzonej przy wstępnym badaniu sprawy, zarzut taki powinien podnieść pozwany jak najwcześniej (np. w odpowiedzi na pozew, w sprzeciwie, na pierwszej rozprawie), przedstawiając dowód (wyrok sądu, ugodę sądową). Wówczas sąd nawet na posiedzeniu niejawnym wyda postanowienie o odrzuceniu pozwu (zaskarżalne przez obie strony), które po uprawomocnieniu się zakończy sprawę na bardzo wczesnym etapie.

Właściwość sądu
Zasadą jest, że powód kieruje pozew do sądu według właściwości miejscowej, ustalonej zgodnie z przepisami kodeksu. Może być to właściwość ogólna – powództwo wytacza się przed sąd, w okręgu którego pozwany ma swoje miejsce zamieszkania, przemienna – przed sąd właściwości ogólnej lub w sprawach oznaczonych przepisami szczególnymi tj. w sprawach o alimenty i ustalenie ojcostwa, przeciwko przedsiębiorcy, ze sporów wynikających z umów, z czynów niedozwolonych, o należność pełnomocnika, roszczenia z najmów czy dzierżawy nieruchomości oraz w sprawach z weksla i czeku.

! Przypadki odrzucenia pozwu sąd w zasadzie bierze pod uwagę z urzędu i to w każdym stanie sprawy

Wybór sądu jest w takim wypadku pozostawiony powodowi. W obu przypadkach strony mogą umówić się na piśmie o poddanie sądowi pierwszej instancji, który według ustawy nie jest miejscowo właściwy, sporu już wynikłego lub sporów mogących w przyszłości wyniknąć z oznaczonego stosunku prawnego tzw. „zapis na sąd" (przykładowy zapis w umowie – Spory wynikłe z niniejszej umowy strony będą rozpoznawane przez sąd właściwości ogólnej powoda). Kodeks określa także właściwość wyłączną sądu do rozpoznania ściśle określonych spraw, która nie może być przez strony zmieniona. Podsumowując, powód kierując pozew do sądu, może skorzystać z właściwości ogólnej, przemiennej lub zapisu na sąd wynikającego z umowy stron. Jak na ten wybór może zareagować powód? Jeżeli powód zastosuje właściwość ogólną, pozwany może wybór zakwestionować np. powołując się na inną w tym zakresie umowę stron. Niewłaściwość sądu dającą się usunąć za pomocą umowy stron sąd bierze pod rozwagę tylko na zarzut pozwanego, zgłoszony i należycie uzasadniony przed wdaniem się w spór co do istoty sprawy. Sąd nie bada z urzędu tej niewłaściwości przed doręczeniem pozwu. Wybierając właściwość przemienną (np. sprawa o zapłatę z umowy może być rozpoznana przez sąd właściwy według miejsca wykonania umowy tj. spełnienia świadczenia pieniężnego w siedzibie powoda), powód powinien swój wybór uzasadnić.

! Wdanie się w spór co do istoty sprawy następuje w chwili, w której pozwany zaprzeczy zasadności roszczenia, oświadczając, że nie uznaje żądania pozwu lub że wnosi o oddalenie powództwa

Jeżeli powód, powołując się na właściwość przemienną, nie wykazał jej należycie, np. nie przytoczył okoliczności faktycznych zgodnie z którymi uzasadnia miejsce wykonania umowy (spełnienia świadczenia pieniężnego w siedzibie powoda) jako właściwość wybranego sądu, pozwany może podnieść zarzut niewłaściwego sądu. W konsekwencji sprawa powinna zostać przekazana sądowi, biorąc pod uwagę miejsce zamieszkania pozwanego. Taki zarzut pozwany powinien podnieść także przed wdaniem się w spór. Wdanie się w spór co do istoty sprawy następuje w chwili, w której pozwany zaprzeczy zasadności roszczenia, oświadczając, że nie uznaje żądania pozwu lub że wnosi o oddalenie powództwa. Może to nastąpić w szczególności w odpowiedzi na pozew, sprzeciwie od nakazu zapłaty etc. W obu pokazanych sytuacjach powinna to być zatem pierwsza czynność pozwanego, dzięki której sąd rozpoznający jego sprawę będzie w rejonie jego miejsca zamieszkania, co niewątpliwie będzie dla pozwanego bardziej korzystne i wygodne. Podobna sytuacja będzie mieć miejsce w przypadku zawartej między stronami umowy o mediację. Jeżeli strony przed wszczęciem postępowania sądowego zawarły umowę o mediację, sąd kieruje strony do mediacji na zarzut pozwanego zgłoszony przed wdaniem się w spór co do istoty sprawy. Oznacza to, że sprawa najpierw musi przejść etap mediacji, aby móc być rozpoznana przez sąd powszechny.

Uznanie powództwa
Bardzo często ma miejsce sytuacja, w której pozwany wie, że roszczenie skierowane przeciwko niemu do sądu jest zasadne i ma obowiązek je spełnić. Z różnych natomiast przyczyn nie zrobił tego przed wytoczeniem powództwa. Jeśli otrzyma pozew z sądu może przyznać rację powodowi i uznać powództwo w całości lub w części, tym samym wyrażając zgodę na wydanie wyroku zgodnego z żądaniem powoda bez przeprowadzenia w tym zakresie postępowania dowodowego. Pozwany rezygnuje z obrony. Sąd jest związany uznaniem powództwa, chyba że uznanie jest sprzeczne z prawem lub zasadami współżycia społecznego albo zmierza do obejścia prawa. W takich sytuacjach uznanie będzie z mocy prawa uznane za bezskuteczne. Należy wiedzieć, że uznanie powództwa jako czynność procesowa, może zostać odwołane, do chwili wydania prawomocnego orzeczenia, zapadłego w następstwie uznania powództwa. Strona powinna wskazać przyczynę odwołania złożonego wcześniej uznania. W przypadku uznania powództwa, mimo że pozwany rezygnuje z obrony, może walczyć i żądać od powoda zwrotu kosztów procesu, jeżeli nie dał powodu do wytoczenia powództwa i uznał powództwo przy pierwszej czynności procesowej. Jest to wyjątek od zasady obciążania kosztami stosownie do odpowiedzialności za wynik sprawy. Premiuje lojalne zachowanie się pozwanego (dłużnika) i chroni go przed szykanami wierzyciela, wytaczającego zbędne procesy.

! W przypadku uznania powództwa, mimo że pozwany rezygnuje z obrony, może walczyć i żądać od powoda zwrotu kosztów procesu, jeżeli nie dał powodu do wytoczenia powództwa i uznał powództwo przy pierwszej czynności procesowej

Strony przed sądem mogą także zawrzeć ugodę. Przewodniczący składu sędziowskiego, wykorzystując swoją kierowniczą rolę w procesie, powinien skłaniać strony do pojednania, zwłaszcza na pierwszym posiedzeniu, po wstępnym wyjaśnieniu stanowiska stron. Często bowiem pewne ustępstwa obu stron w procesie będą lepsze niż konflikt przed sądem, obarczony kosztami i znacznym upływem czasu. Osnowę ugody zawartej przed sądem wciąga się do protokołu rozprawy albo zamieszcza w odrębnym dokumencie stanowiącym część protokołu i stwierdza podpisami stron. W wyniku zawarcia ugody sąd postępowanie kończy i wydaje postanowienie o jego umorzeniu.

Zmiana powództwa
(...)

Reakcja pozwanego na cofnięcie powództwa
(...)

Kto i co musi udowodnić w procesie
(...)

Powództwo wzajemne
(...)

Brak obrony pozwanego – wyrok zaoczny
(...)

Zarzuty merytoryczne
(...)

 

Autor: adwokat Małgorzata Stępień

Jeśli chcesz przeczytać pełną treść artykułu zamów prenumeratę lub e-wydanie.