envelope redakcja@polskiinstalator.com.pl home ul. Wąski Jar 9
02-786 Warszawa

Advertisement











jdgZałożenie własnej firmy zawsze jest ważnym krokiem w karierze zawodowej. Coraz więcej osób decyduje się na samozatrudnienie, podejmując ryzyko i licząc na sukces. Warto więc przypomnieć, jakie są najważniejsze zagadnienia prawne, które należy rozważyć.



Założenie i prowadzenie jednoosobowej działalności gospodarczej zasadniczo nie jest kosztowne i nadmiernie skomplikowane. Jest to dobre rozwiązanie dla osób rozpoczynających działalność na własny rachunek. To najprostsza forma prowadzenia działalności przez osobę fizyczną. Do jej rozpoczęcia nie jest wymagany kapitał zakładowy czy wkład – to niewątpliwa zaleta dla każdego. Z drugiej strony przedsiębiorca musi liczyć się z tym, że za wszelkie należności i zobowiązania powstałe w związku z prowadzeniem jednoosobowej działalności gospodarczej ponosi nieograniczoną odpowiedzialność całym swoim majątkiem, w tym także osobistym.

Swoboda działalności

Podejmowanie, wykonywanie i zakończenie działalności gospodarczej reguluje ustawa z 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej. Część kwestii unormowana jest także w Kodeksie cywilnym (kc). Jak wskazuje sama nazwa ustawy, wykonywanie działalności gospodarczej opiera się na zasadzie swobody, tzn. jest wolne dla każdego i odbywa się na równych prawach. Oznacza to, że każda osoba może rozpocząć wykonywanie dowolnej działalności gospodarczej zgodnej z prawem przy zachowaniu warunków określonych przepisami. Wolność gospodarcza przejawia się m.in. w:

  • swobodzie podjęcia decyzji o rozpoczęciu wykonywania działalności gospodarczej;
  • formie organizacyjno-prawnej, w jakiej działalność jest prowadzona;
  • dowolnym momencie jej zakończenia.

Wywodzi się to z art. 22 Konstytucji RP, zgodnie z którym ograniczenie wolności działalności gospodarczej jest dopuszczalne tylko w drodze ustawy i tylko ze względu na ważny interes publiczny. Z powyższego wynika, że działalność która nie jest ustawą zabroniona, jest dozwolona dla każdego. Jeśli zaś ustawa na prowadzenie określonej działalności nakłada pewne warunki (np. uzyskanie zezwolenia, licencji czy koncesji), osoba, która je spełni, ma prawo podjąć taką działalność.

Organ władzy publicznej nie może żądać ani uzależniać swojej decyzji w sprawie podjęcia, wykonywania i zakończenia działalności gospodarczej przez zainteresowaną osobę od spełnienia przez nią dodatkowych warunków (innych niż wynikających z ustawy), w szczególności od przedłożenia dokumentów lub ujawnienia danych, nieprzewidzianych przepisami prawa.

Po spełnieniu określonych ustawą wymagań, organ ma obowiązek wydać decyzję i nie może jej uzależnić od innych dowolnych okoliczności, np. od własnego uznania. Tym samym mamy pewność, że spełnienie określonych warunków umożliwi podjęcie wybranej działalności gospodarczej.

Gdzie i jak założyć działalność?

Działalność gospodarczą może założyć osoba fizyczna, która ukończyła 18 lat i ma pełną zdolność do czynności prawnych. Może być obywatelem polskim lub cudzoziemcem. Rejestracja odbywa się na jej wniosek złożony do Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej (CEIDG). CEIDG jest rejestrem przedsiębiorców, będących osobami fizycznymi, działających na terenie Polski. Rejestr prowadzony jest od 1 lipca 2011 r. w systemie teleinformatycznym przez ministra właściwego do spraw gospodarki. Założenie działalności gospodarczej jest bezpłatne.
Wniosek o wpis do CEIDG można złożyć:

  • za pośrednictwem formularza elektronicznego (strona internetowa CEIDG);
  • w wybranym urzędzie gminy;
  • listem poleconym na adres wybranego urzędu gminy (podpis na wniosku musi zostać urzędowo poświadczony przez notariusza).

Jeżeli składamy wniosek elektronicznie, musimy dysponować kwalifikowanym podpisem elektronicznym. Jeśli go nie mamy, tożsamość osoby rejestrującej firmę musi potwierdzić pracownik urzędu. Zatem wizyta w urzędzie gminy w większości sytuacji będzie niezbędna. Od kilku lat z powodzeniem funkcjonuje zasada tzw. jednego okienka – firmę założymy w jednym urzędzie, bez konieczności wielokrotnych w nim wizyt czy uzyskiwania dodatkowych zaświadczeń.
Wraz z założeniem firmy zostanie nam nadany numer REGON oraz NIP (jeśli wcześniej mieliśmy nr NIP nie zostanie on zmieniony).

Przy rejestracji działalności ważną kwestią jest wybór formy jej opodatkowania – na zasadach ogólnych, podatek liniowy, ryczałt, karta podatkowa. Dokonując tego wyboru, trzeba wziąć pod uwagę rodzaj działalności i jej rozmiar, a także wysokość spodziewanych przychodów i kosztów.

Dopełnieniem warunków formalnych założenia własnej działalności jest wizyta w ZUS i urzędzie skarbowym. W ZUS, w terminie 7 dni od rozpoczęcia działalności, należy złożyć druk ZUS-ZUA w celu zgłoszenia przedsiębiorcy do ubezpieczenia. Natomiast w US jeśli przedsiębiorca chce zostać płatnikiem VAT, musi także w terminie 7 dni złożyć formularz VAT-R.

Jak dobierać dodatki fakultatywne w nazwie firmy?

Dodatki fakultatywne mają służyć lepszej identyfikacji przedsiębiorcy posługującego się firmą. Jednakże nie mogą być one dobrane całkowicie swobodnie. Przy doborze nazwy firmy należy zwrócić uwagę na przestrzeganie pewnych zasad, to jest m.in.:

  • zasady wyłączności (odróżnialności),
  • zasady niewprowadzania w błąd,
  • zasady prawdziwości.

Niedopuszczalne jest takie nazwanie firmy, które wprowadzałoby w błąd, w szczególności co do osoby przedsiębiorcy, przedmiotu lub miejsca działalności czy źródeł zaopatrzenia. Element fakultatywny musi być zgody z rzeczywistym stanem. Wszelkie wprowadzenia w błąd mogą być oceniane jako czyn nieuczciwej konkurencji. Niebezpieczeństwo wprowadzenia w błąd powinno być oceniane na danym rynku, gdzie działają przedsiębiorcy, w oparciu o odczucia potencjalnego klienta, do którego są kierowane oferty przedsiębiorców. Zgodnie z treścią art. 43 (5) § 3 kc, dopuszczalne jest dobranie nazwiska lub pseudonimu osoby fizycznej do nazwy firmy osoby prawnej, jeżeli służy to ukazaniu związków tej osoby z powstaniem lub działalnością przedsiębiorcy, po uzyskaniu pisemnej zgody tej osoby, a w razie jej śmierci – zgody jej małżonka i dzieci. Jednakże w przypadku firmy przedsiębiorcy będącego osobą fizyczną, umieszczenie obok siebie dwóch imion i nazwisk stanowić będzie oznaczenie wprowadzające w błąd przeciętnego odbiorcę oferty co do osoby przedsiębiorcy oraz formy prowadzenia działalności gospodarczej. Firma osoby fizycznej musi ujawniać tylko imię i nazwisko osoby przedsiębiorcy prowadzącego działalność.

Funkcje firmy jako nazwy przedsiębiorcy:

  • indywidualizacja przedsiębiorcy, czyli jego identyfikacja w obrocie gospodarczym w celu odróżnienia od firm innych przedsiębiorców prowadzących działalność na tym samym rynku;
  • reklamowa – zapewniająca promowanie przedsiębiorcy na rynku; firma jest dobrem, któremu przyznana została ochrona prawna, a zatem jest prawem podmiotowym przedsiębiorcy skutecznym wobec wszystkich i powstaje z chwilą jej wpisania do ewidencji, w każdym razie z chwilą użycia firmy po raz pierwszy w obrocie gospodarczym;
  • informacyjna – określa przedmiot działalności, siedzibę, źródła zaopatrzenia;
  • gwarancyjna – firma uosabia wizerunek przedsiębiorcy, jest gwarantem świadczonych usług;
  • majątkowa – stanowi cenny składnik majątku przedsiębiorcy, mający wpływ na rozmiar osiąganych zysków.

Kto jest uznawany za przedsiębiorcę?

W myśl ustawy o swobodzie działalności gospodarczej, przedsiębiorcą jest osoba fizyczna, osoba prawna i jednostka organizacyjna niebędąca osobą prawną, której odrębna ustawa przyznaje zdolność prawną – wykonująca we własnym imieniu działalność gospodarczą. Przedsiębiorcami są także wspólnicy spółki cywilnej w zakresie wykonywanej przez nich działalności gospodarczej. Rozpoczęcie prowadzenia działalności gospodarczej oznacza zmianę statusu prawnego podmiotu w obrocie gospodarczym, a osoba prowadząca działalność staje się przedsiębiorcą w rozumieniu przepisów prawa. Stosowny wpis (do CEIDG, KRS) nie jest warunkiem niezbędnym dla uzyskania statusu przedsiębiorcy, gdyż stanowi tylko podstawę rozpoczęcia działalności gospodarczej w rozumieniu jej legalizacji (zgodności z prawem) i nie jest zdarzeniem ani czynnością utożsamianą z jej podjęciem. Działalność gospodarcza w istocie rozpoczyna się, gdy przedsiębiorca swoją pracę wykonuje w sposób stały (zorganizowany i ciągły) i w celu zarobkowym. Natomiast, ustanie bytu prawnego spółki (zakończenie działalności gospodarczej) i wykreślenie podmiotu z KRS (odpowiednio z CEIGD) spowoduje, że przestaje się przedsiębiorcą. Wtedy też dopiero można mówić o trwałym zaprzestaniu prowadzenia działalności gospodarczej. Reasumując, status przedsiębiorcy może uzyskać wyłącznie podmiot, który prowadząc działalność gospodarczą działa samodzielnie i na własny rachunek.
Kto zatem nie jest przedsiębiorcą? Ustawa o swobodzie działalności gospodarczej nie ma zastosowania np. do rolników, którzy nie uzyskują statusu przedsiębiorcy, a ich działalność nie jest rejestrowana w CEIDG. Analizując definicję przedsiębiorcy, należy ją skonfrontować z definicją konsumenta wyrażoną w artykule 22 (1) kc: Za konsumenta uważa się osobę fizyczną dokonującą z przedsiębiorcą czynności prawnej niezwiązanej bezpośrednio z jej działalnością gospodarczą lub zawodową.

Ważne jest zwrócenie uwagi, czy kupując konkretny towar lub zawierając umowę, czynimy to w związku z działalnością (zakup na firmę wliczony w koszty), czy też na potrzeby własne. Chodzi tu o gwarancję i rękojmię. Przedsiębiorcom zasadniczo skracany jest czas gwarancji do jednego roku. Ponadto, w stosunkach między przedsiębiorcami możliwe jest wyłączenie przepisów o rękojmi, czego nie można zrobić wobec konsumenta.

Autor: Małgorzata Stępień

O odpowiedzialności przedsiębiorcy za zobowiązania, o jednoosobowej spółce z o.o., o cechach działalności gospodarczej i jej klasyfikacji oraz o nazwie przedsiębircy można przeczytać w dalszej części artykułu w piątym numerze Polskiego Instalatora PI 5/16.

Zamów
wersję
drukowaną
PI 5/2016

 

Zamów
e-wydanie
PI 5/2016


 

pi