Drukuj
Nadrzędna kategoria: Artykuły tematyczne

fot1

Od dnia wejścia w życie nowelizacji ustawy Prawo zamówień publicznych, co miało miejsce 19 października 2014 r., zamawiający oraz wykonawcy związani są nowymi zasadami postępowania przetargowego. Artykuł przedstawia praktyczne aspekty kluczowych zmian oraz istotne rady dla organizatorów oraz uczestników przetargów.

 

 

Odpowiedzialność z tytułu udostępniania zasobów

Nowelizacja istotnie zmieniła reguły powoływania się przez wykonawców na zasoby podmiotów trzecich. Zgodnie z ustawą dopuszcza się nadal sytuacje, w których wykonawca może polegać na zasobach innych podmiotów niezależnie od charakteru prawnego łączących go z nimi stosunków, tj.:

Wykonawca w takiej sytuacji zobowiązany jest udowodnić zamawiającemu, iż będzie dysponował tymi zasobami w trakcie realizacji zamówienia, w praktyce przedstawiając pisemne zobowiązanie tych podmiotów do oddania mu do dyspozycji niezbędnych zasobów na potrzeby wykonania zamówienia.
Zmiana przepisów dotknęła przede wszystkim udostępniającego zasoby, gdyż po nowelizacji będzie on odpowiedzialny z mocy ustawy, solidarnie z wykonawcą, za szkodę zamawiającego wynikającą z nieudostępnienia zasobów, chyba że za nieudostępnienie zasobów nie ponosiłby winy. Nie odpowie on oczywiście za szkody wynikające z niewykonania umowy przez wykonawcę, niebędące skutkiem nieudostępnienia potencjału. Przesłankami odpowiedzialności udostępniającego zasoby będą więc:

Powyższe oznacza, iż do odpowiedzialności wykonawcy użyczającego swojego doświadczenia dojdzie tylko wówczas, gdy spełnione zostaną łącznie wyliczone przesłanki.
Przedmiotowa regulacja według ustawodawcy ma na celu zwiększenie gwarancji ewentualnego udostępniania zasobów na potrzeby zamówienia przez zwiększenie odpowiedzialności podmiotów udostępniających zasoby. Wprowadzona zmiana z pewnością w sposób znaczny ograniczy praktykę wielu wykonawców, którzy notorycznie użyczali swojego potencjału.

Naruszenie obowiązków zawodowych a wykluczenie

Nowelizacja jest korzystna również dla przedsiębiorców, którzy w przeszłości naruszyli obowiązki zawodowe. Wprowadza dowolność po stronie zamawiającego co do zastosowania przesłanki wykluczenia wykonawcy z powodu zawinionych i poważnych naruszeń obowiązków zawodowych. Po zmianach zamawiający może wciąż wykluczyć wykonawcę, który w okresie 3 lat przed wszczęciem postępowania naruszył obowiązki zawodowe, w szczególności gdy w wyniku zamierzonego działania lub rażącego niedbalstwa nie wykonał lub nienależycie wykonał zamówienie, pod warunkiem zamieszczenia przedmiotowej informacji:

Brak takiej informacji oznacza brak podstaw do wykluczenia.
Zamawiający nie wykluczy z postępowania o udzielenie zamówienia również wykonawcy, który udowodni, że podjął konkretne środki techniczne, organizacyjne i kadrowe, które mają zapobiec zawinionemu i poważnemu naruszaniu obowiązków zawodowych w przyszłości oraz naprawił szkody powstałe w wyniku naruszenia obowiązków zawodowych lub zobowiązał się do ich naprawienia.

Zmiany dotyczące stosowania przesłanki wykluczenia powinny ograniczyć zjawisko polegające na wykluczaniu na trzy lata z całego rynku zamówień publicznych wykonawców, którzy naprawili szkodę wykonując wyrok sądowy dobrowolnie, albo, gdy szkoda, jaką wyrządzili, była nieznaczna.

Obecnie wykluczenie wykonawcy z postępowania może się okazać dla zamawiającego trudne i kłopotliwe, a udowodnienie przez wykonawcę, że podjął kroki mające zapobiec w przyszłości podobnym zawinionym naruszeniom, wydaje się dość łatwe.
Omawiana zmiana przepisów PZP została wprowadzona w związku z orzeczeniem Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej, w którym stwierdzono, iż wykluczenie wykonawcy z postępowania powinno być wynikiem poważnego wykroczenia, a zatem nie może mieć charakteru automatycznego i każdorazowo powinno być poprzedzone zindywidualizowaną oceną postawy danego wykonawcy.

Bezprawne zatrzymanie wadium

Zgodnie z przepisami ustawy Prawo zamówień publicznych, zamawiający zwraca wadium wszystkim wykonawcom niezwłocznie po wyborze najkorzystniejszej oferty lub unieważnieniu postępowania, z wyjątkiem wykonawcy, którego oferta została wybrana jako najkorzystniejsza. Oznacza to, iż zwrot wadium powinien nastąpić, co do zasady, po ostatecznym wyborze oferty, ale z pewnym wyjątkiem… Dotychczas wyjątek od reguły stanowił przepis pozwalający zamawiającemu zatrzymać wadium uczestnika z powodu niedopełnienia przez niego wymogów formalnych w określonym terminie.
W świetle nowelizacji zamawiający może zatrzymać wadium wraz z odsetkami jedynie wówczas, gdy wykonawca w odpowiedzi na wezwanie oraz z przyczyn leżących po jego stronie nie złożył stosownych dokumentów lub oświadczeń, co spowodowało brak możliwości wybrania oferty złożonej przez tego wykonawcę jako najlepszej. Zmiana przepisów jest bardzo korzystna przede wszystkim ze względu na fakt, iż przedsiębiorcy, którzy i tak nie uzyskaliby zamówienia publicznego, nie są narażeni na zatrzymanie wadium.

Ograniczenie możliwości zatrzymania wadium przez zamawiającego, wprowadzone nowelizacją, zmniejsza ryzyko finansowe firm biorących udział w przetargach publicznych. Uczestnicy nie muszą się obawiać ewentualnego ukarania surową sankcją ekonomiczną za niedopilnowanie obowiązków związanych z przetargiem, który i tak przegrały ze względu na gorszą ofertę.

Należy jednak zaznaczyć, że wykonawcy nie powinni lekceważyć wezwań, nawet gdy podczas otwarcia ofert dowiedzieli się, iż ich oferta nie jest najlepsza. Może się bowiem okazać, że oferty korzystniejsze zostaną odrzucone albo, że wykonawcy, którzy je złożyli, zostaną wykluczeni. W takim wypadku nie tylko stracą wadium, ale także szansę na realizację umowy.

Rażąco niska cena

Jeżeli zamawiającemu wydaje się, iż cena zaoferowana przez wykonawcę jest rażąco niska w stosunku do przedmiotu zamówienia i budzi jego wątpliwości co do możliwości wykonania przedmiotu zamówienia, istnieje duże prawdopodobieństwo, iż zwróci się on do wykonawcy o udzielenie wyjaśnień, w tym złożenie dowodów dotyczących elementów oferty mających wpływ na wysokość ceny. W szczególności dotyczy to sytuacji, gdy cena oferty jest niższa o 30% od wartości zamówienia lub średniej arytmetycznej cen wszystkich złożonych ofert.
Zamawiający może żądać wyjaśnień w zakresie:

Obowiązek wykazania, że oferta nie zawiera rażąco niskiej ceny, spoczywa na wykonawcy. Z uwagi na bardzo krótkie terminy w toku postępowania, zaleca się wykonawcom gromadzenie dokumentacji (np. w formie e-mail, faks) potwierdzającej możliwość realizacji zamówienia za daną cenę już na etapie konstruowania oferty.

Dodatkowe kryteria oceny ofert
w zamówieniach publicznych

Po nowelizacji Prawa zamówień publicznych przy ocenie ofert przez zamawiającego oprócz ceny liczą się także takie kryteria, jak:

  • jakość,
  • funkcjonalność,
  • parametry techniczne,
  • aspekty środowiskowe lub społeczne,
  • innowacyjność,
  • serwis,
  • termin wykonania zamówienia,
  • koszty eksploatacji.

Kryteria oceny ofert

Stosownie do przepisów Prawa zamówień publicznych zamawiający wybiera ofertę najkorzystniejszą na podstawie kryteriów oceny ofert określonych w specyfikacji istotnych warunków zamówienia. Kryteriami oceny ofert mogą być albo sama cena, albo cena i inne kryteria odnoszące się do przedmiotu zamówienia (wymienione w ramce). Cena może być jedynym kryterium oceny ofert tylko wówczas, gdy przedmiot zamówienia jest powszechnie dostępny oraz ma ustalone standardy jakościowe. Kryteria oceny ofert nie mogą dotyczyć właściwości wykonawcy, a w szczególności jego wiarygodności ekonomicznej, technicznej lub finansowej. Dla wykonawców oznacza to tyle, że baczniej będą musieli zwracać uwagę na kryteria, albowiem cena, jako jedyne kryterium będzie wybierana już rzadko.

 

Jakość i jawność

Nowe przepisy mają umożliwić bardziej efektywne wydawanie publicznych pieniędzy – na dobre jakościowo zamówienia oraz wyeliminować praktyki szkodzące konkurencji. Dlatego też jedna z podstawowych zmian przewiduje, że cena przestała być wyłącznym kryterium rozstrzygania przetargów, a ocenie będą też podlegać różnorodne czynniki, dobrane przez zamawiającego stosownie do warunków zamówienia, które zapewnią np. dogodną i bezproblemową eksploatację. Istotne jest również to, że nowelizacja zwiększa jawność w zamówieniach publicznych – ogranicza powoływanie się na tajemnicę przedsiębiorstwa do przypadku, w którym podmiot wykaże, że czyni to zgodnie z ustawą o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji.

Autorka: Milena Kazanowska-Kędzierska
Fot: archiwum redakcji