Miarka i calówka na pewno jeszcze długo nie pójdą do lamusa, bo jest wiele zadań, do których świetnie się nadają. Ale do określania np. długości instalacji, wymiarów wewnętrznych i zewnętrznych budynku, wygodniej jest użyć dalmierza laserowego. Jego dodatkową zaletą jest możliwość wykonania pomiaru nawet w trudno dostępnych miejscach.

Laserowe dalmierze ułatwiają i przyspieszają pomiary. Nie musimy już zapisywać wyników na kartce, aby potem wprowadzić je ręcznie do komputera. Chociaż pomiar za pomocą promienia laserowego nie jest całkowicie automatyczny, to jednak czynność ta trwa o wiele krócej, a otrzymany wynik jest bardziej precyzyjny. Dodatkową zaletą jest możliwość samodzielnego wykonania pomiarów – nie jest potrzebna druga osoba. Wyeliminowane zostają niektóre błędy, które powstają w trakcie tradycyjnych pomiarów, takie jak błąd paralaksy czy błąd wynikający z ugięcia miarki przy dużych odległościach.

Wykonywanie pomiarów

Ustawiamy dalmierz, namierzamy cel promieniem laserowym, przyciskamy przycisk i gotowe! Odczyt pomiaru z dokładnością do kilku dziesiątych milimetra jest widoczny na podświetlanym ekranie LCD. Niektóre modele są wyposażone w wyjście Bluetooth, które pozwala na bezprzewodowe przekazanie danych do komputera.

Nie ma potrzeby oznaczania powierzchni docelowej dodatkowymi znacznikami refleksyjnymi. Promień laserowy odbija się od niemal każdej powierzchni – poza szkłem, płynami i materiałami o wysokim stopniu porowatości.

Do odległości ok. 50 m pomiary są dokładne, nawet jeśli dalmierz trzymamy w dłoni. Przy większych odległościach dodatkowo potrzebny jest statyw, a przy bardzo małych obiektach – dodatkowa optyka celownicza montowana na urządzeniu. Z tym dodatkowym oprzyrządowaniem oraz tabliczką, która służy do lepszego odbicia promienia laserowego, zazwyczaj dołączoną do zestawu, możemy dokonywać precyzyjnych pomiarów nawet do 200 m. Poza mierzeniem odległości, dalmierz dzięki funkcji przeliczania pozwala na obliczanie wartości powierzchni oraz objętości. Funkcja zapisywania umożliwia automatyczne sumowanie lub odejmowanie zmierzonych wartości. Można także dokładnie zmierzyć przekątne pomieszczenia: w tym celu po prostu aktywujemy funkcję minimalnie/maksymalnie i prowadzimy laser z lewej na prawą lub na odwrót po obwodzie zewnętrznym lub wewnętrznym. Urządzenie samo ustala minimalną/maksymalną wartość pomiaru i tym samym właściwy wymiar przekątnej. Niektóre urządzenia zaopatrzone są w wymienialną końcówkę lub wysuwany bolec, ułatwiające wykonanie pomiaru zaczynając od narożnika wewnętrznego.

Dalmierze laserowe są niezastąpione w pomiarach wysokości – urządzenie stawiamy na podłożu, namierzamy powierzchnię docelową i rozpoczynamy pomiar poprzez naciśnięcie przycisku. Nie są do tego potrzebne drabiny ani rusztowania. Ustawiamy się w dowolnej pozycji, mierzymy w trybie niebezpośrednim poziomą odległość do obiektu i namierzamy następnie najwyższy punkt tego obiektu. Urządzenie mierzy samoczynnie według wzoru Pitagorasa wyznaczając precyzyjnie wysokość.

Duża dokładność

Oprócz dalmierzy laserowych można spotkać dalmierze wykorzystujące ultradźwięki. Obie metody – choć zasada pomiaru jest podobna – znacznie różnią się dokładnością. Ultradźwięki wysyłane są w kręgu i odbijane (lepiej lub gorzej) od powierzchni docelowych.

Urządzenie wylicza odległość na podstawie różnicy czasu między wysłanym i odebranym sygnałem. Wadą jest rozpoznawanie namierzonego celu z pewnym opóźnieniem – jest to tym trudniejsze, im dalszy jest cel. Jeżeli na drodze wysyłanych fal znajduje się nawet mały przedmiot, pomiar będzie niedokładny lub nawet błędny. Dlatego za pomocą tych urządzeń dobre pomiary można uzyskać jedynie w pustych pomieszczeniach (dokładność +/-2 cm).Urządzenia laserowe są zdecydowanie bardziej precyzyjne, nawet przy większych odległościach. Promień lasera wysyła czerwony punkt pomiarowy na obiekt celowy. W odbiorniku odbity sygnał jest przeliczany i na podstawie czasowego, fazowego przesunięcia promienia laserowego obliczana jest odległość. Dokładność pomiaru w tej technologii, nawet przy większych odległościach, wynosi kilka milimetrów (1-3 mm).Urządzenia ultradźwiękowe mają nierzadko pozycjoner optyczny z czerwonym punktem, dlatego klienci mylą je czasem z dalmierzami laserowymi. To, co wydawało się okazyjnym zakupem, okazuje się czasem zbędną inwestycją. Urządzenia laserowe są bowiem droższe od ultradźwiękowych.

W dalmierzach laserowych wykorzystuje się lasery klasy 2 (widoczne spektrum w granicach 400-700 nm), tak więc nie ma zagrożenia, kiedy nieumyślnie zaświecimy komuś w oczy. Mimo tego należy zachować ostrożność i tego unikać.

Podłączenie do komputera

Wykonany pomiar zapisywany jest w pamięci krótkoterminowej urządzenia. Zebrane dane można przenieść do komputera, dokładniej do specjalnego programu. Wyjście Bluetooth sprawia, że dane do 10 m przekazywane są bezprzewodowo poprzez nadajnik do notebooka lub palmtopa. Dzięki temu możemy uniknąć ręcznego, podatnego na błędy wprowadzania danych do komputera, do przetwarzających je programów typu Excel. W ten sposób bez skomplikowanych czynności instalacyjnych otrzymujemy wygodne narzędzie pomiarowe.

Część firm na polskim rynku oferuje urządzenie pomiarowe z wyjściem Bluetooth. Należące do zestawu oprogramowanie do przesyłania danych przetwarza dane w taki sposób, aby mogły one zostać bezpośrednio wprowadzone do formularza standardowego programu, jak na przykład do tabeli Excela. Jeszcze szybsze i wydajniejsze jest bezpośrednie przetwarzanie danych przez specjalny program branżowy, pozwalający na wykonanie wyceny czy rozliczenia końcowego itd. Jeżeli brakuje jakiegoś pomiaru, program zwraca na to uwagę i brakujący lub niepasujący pomiar może zostać dodatkowo natychmiast wykonany.

Pomiar wysokości z użyciem twierdzenia Pitagorasa

Dalmierze laserowe są niezastąpione podczas pomiarów wysokości i kąta nachylenia. Na zdjęciu pomiar trapezowy dalmierzem Bosch GLM 150 Professional

Parametry, funkcje, wyposażenie

Do najważniejszych parametrów laserowego dalmierza należą zasięg i dokładność pomiaru. Pierwszy parametr określa, od jakiej minimalnej do jakiej maksymalnej odległości w metrach urządzenie może dokonać pomiaru (ok. 5 cm do 200 m). Druga wartość określa dokładność pomiaru (średnio +/-1,5-3 mm).Do funkcji standardowych, które mają prawie wszystkie urządzenia, zaliczają się: pomiar długości, obliczenie powierzchni, obliczenie objętości, dodawanie i odejmowanie wartości pomiaru, jak również obliczanie wysokości według wzoru Pitagorasa. Funkcje dodatkowe to bieżący pomiar minimalnej/maksymalnej wartości pomiaru, którą również ma większość urządzeń.

Wymiary dalmierzy, parametry podawane zawsze w opisach technicznych, są także istotne dla użytkowników – zwykle kompaktowe wymiary i mała waga pozwalają na przenoszenie ich w bocznej kieszeni kurtki.

Urządzenia zasilane są za pomocą baterii lub akumulatorów litowo-jonowych, które nie mają efektu pamięci, można je szybko naładować i długo podtrzymują urządzenie.

Do standardowego wyposażenia powinny należeć takie elementy jak etui, baterie, pasek, tabliczka do namierzania oraz inne detale, jak np. płaska, klinowa końcówka do wykonywania pomiarów w narożnikach wewnętrznych. Dodatkowo pomocna jest także dopinana lub zintegrowana poziomnica, która wskazuje czy trzymamy urządzenie prosto. Przy urządzeniach z wyjściem do komputera pakiet powinien zawierać także oprogramowanie.

Do opcjonalnego wyposażenia zaliczamy okulary laserowe, zapinkę do paska, stację ładującą, statyw, regulowaną lunetę do namierzania dalekich celów itd.

Wady

Mierzenie za pomocą promienia laserowego ma także słabe strony. Często zdarza się, że osoby korzystające po raz pierwszy z dalmierza nie mają przekonania co do poprawności pomiaru i muszą dla porównania wykonać go tradycyjnie, „ręcznie”.

Kłopotliwy może się także okazać pewien wymóg związany z techniką pomiaru dalmierzem – otóż wiązka lasera musi się odbić od jakiegoś, choćby małego punktu. Ten punkt jednak czasami nie istnieje – problem pojawia się np. podczas pomiarów na zewnątrz obiektów, gdzie nie ma punktu odbicia. Dlatego trzeba sobie pomóc trzymając np. notes, tabliczkę celowniczą lub inny przedmiot na powierzchni zewnętrznej i wystawiając go kawałek poza krawędź zewnętrzną obiektu. Potrzebna będzie jednak do tego pomoc drugiej osoby. Także podczas pomiaru geometrycznego szczegółów i przede wszystkim podczas tak zwanego pomiaru wiernego zniekształcenia oraz przy krzywych konstrukcjach muru pruskiego należy korzystać z tradycyjnej miarki, calówki, pionu itp.

Kolejnym minusem dalmierzy jest to, że działają jedynie w temperaturze do -10°C. Problemem jest również mierzenie w warunkach znacznego naświetlenia słonecznego, ponieważ znacznik laserowy jest wtedy trudno widoczny. Widoczność można znacznie poprawić stosując okulary laserowe.

Opracowano na podst. publikacji w Die Kalte + Klimatechnik 2/2010+DE NS Liczyć i mierzyć 2010