Obowiązek stosowania urządzeń przeciwzalewowych zawarty jest w Rozporządzeniu Ministra Infrastruktury z dnia 12.04.2002r. Zgodnie z nim „skanalizowanie piwnic i innych pomieszczeń w budynku, położonych poniżej poziomu, z którego krótkotrwale nie jest możliwy grawitacyjny spływ ścieków, może być wykonane pod warunkiem zainstalowania w miejscach łatwo dostępnych urządzeń przeciwzalewowych, o konstrukcji umożliwiającej ich szybkie zamknięcie ręczne lub samoczynne, a w budynkach użyteczności publicznej zamknięcie samoczynne”.
W maju 2004 roku ukazała się norma na urządzenia przeciwzalewowe PN-EN 13564 Urządzenia przeciwzalewowe w budynkach Część 1: Wymagania. Jej kolejna część – PN-EN 13564-2Urządzenia przeciwzalewowe w budynkach Część 2: Metody badań – została opublikowana w marcu 2004 roku. Przywołana norma PN-EN 13564-1 mianem urządzenia przeciwzalewowego określa urządzenie zainstalowane bezpośrednio w systemie przewodów odpływowych lub wbudowane we wpust podłogowy w celu zabezpieczenia budynków przed zalaniem ich wnętrza, np. pomieszczeń usytuowanych poniżej poziomu zalewania. Wcześniejsza definicja urządzeń przeciwzalewowych zawarta była w normie PN-92/B01707. Norma ta stwierdzała, iż są to urządzenia służące do zabezpieczania przed zalewaniem ściekami z zewnętrznej sieci kanalizacyjnej, montowane na przewodzie odpływowym lub podłączeniu kanalizacyjnym. Norma PN-81/B10700.01 stwierdza, iż zamknięcia powinny być zlokalizowane w miejscu widocznym i łatwo dostępnym oraz odpowiednio oznakowane. Od siebie mogę dodać, że lokalizacja ta musi wykluczać awarię tych urządzeń. Wprowadzona norma europejska jest zharmonizowana z Dyrektywą Unii Europejskiej 89/106/EWG Wyroby budowlane, której krajowym odpowiednikiem jest ustawa z dnia 7 lipca 1994 roku Prawo budowlane (z późniejszymi zmianami) i przepisy wykonawcze do tej ustawy. Norma PN–EN 13564-1 uzyskała status normy krajowej i została opublikowana w maju 2004 roku za zgodą CEN. W przywołanej normie europejskiej określono typy i wymagania dotyczące materiałów, właściwości użytkowych, projektowania, konstrukcji i znakowania fabrycznie produkowanych urządzeń przeciwzalewowych do ścieków zawierających fekalia, lub bez fekalii, stosowanych w wewnętrznych systemach kanalizacyjnych działających grawitacyjnie zgodnie z EN 12056-1.
Terminy i definicje
Norma szczegółowo określa poszczególne terminy i definicje urządzeń przeciwzalewowych, którymi są:
- mechanizm automatycznego zamknięcia elementu urządzenia przeciwzalewowego, który w sposób automatyczny zamyka przewód odpływowy w przypadku pojawienia się przepływu zwrotnego w kanalizacji, skierowanego w stronę chronionego obiektu,
- mechanizm awaryjnego zamknięcia – element urządzenia przeciwzalewowego, który uruchamia zamknięcie przewodu kanalizacyjnego w sposób ręczny lub mechaniczny (np. za pomocą silnika elektrycznego z napędem niezależnym od dostaw prądu),mechanizm ostrzegawczy – mechanizm, który sygnalizuje stan zamknięcia (np. w sposób optyczny lub dźwiękowy).
Wprowadzono następujący podział na typy urządzeń przeciwzalewowych w zależności od ich budowy i zastosowania:
Typ 0 – urządzenie przeciwzalewowe przeznaczone do zabudowy w przewodach kanalizacyjnych poziomych, wyposażone jedynie w mechanizm automatycznego zamknięcia. Cechą charakterystyczną urządzeń zaliczanych do grupy typu 0 jest bardzo prosta budowa. Działanie zasuwy burzowej z luźno zawieszoną na zawiasie klapą zamykającą polega na swobodnym przepływie ścieków tylko w jednym kierunku i automatycznym blokowaniu ścieków w przeciwnej sytuacji. Przy swobodnym przepływie klapa unosi się ku górze i opada jeśli przepływu nie ma. Element zamykający wbudowany jest w korpus sztucera o długości około 350 mm (dla ø110 mm) w specjalnej poszerzonej komorze zamkniętej od góry pokrywą rewizyjną mocowaną czterema śrubami. Zdjęcie pokrywy pozwala na kontrolę stanu działania urządzenia i ewentualne usunięcie nagromadzonych zanieczyszczeń (również wprowadzenie do przewodu kanalizacyjnego spirali, by usunąć ewentualny zator). Poprawność działania zasuwy należy kontrolować nie rzadziej niż dwa razy w roku.
Do tych urządzeń zaliczyć można również tzw. klapy końcowe służące do zabezpieczenia końcówek przewodów odpływowych (fot. 1). Mogą to być na przykład końce przewodów rurowych wprowadzone do zbiorników bezodpływowych (szamb), rzek, jezior. Przykładem może tu być m.in. klapa firmy HL 710, 710.0 i zawór prosty Staufix® firmy Kessel. Są one najczęściej wykonane z tworzywa ABS, PVC, stali nierdzewnej i gumy.
1. Klapa koń cowa do przewodó w odpływowych firmy HL
Typ 1 – urządzenie przeciwzalewowe przeznaczone do wbudowania w przewodach poziomych, wyposażone w mechanizm automatycznego zamknięcia i mechanizm awaryjnego zamknięcia. Wyżej wymienione mechanizmy mogą być ze sobą połączone. Klasycznym przykładem tych urządzeń są konstrukcje wyposażone w automatycznie działającą klapę wykonaną ze stali nierdzewnej lub tworzywa sztucznego oraz wyposażone w uruchamianą ręcznie dźwignię blokującą przelew w razie konieczności zablokowania awaryjnego. Jeżeli dźwignia zamyka się swobodnie, dociskając klapę do gniazda, a zawór pozbawiony jest wewnątrz zanieczyszczeń, to jego działanie powinno być poprawne. Dźwignia blokująca może znajdować się na zawiasie (Kessel) i po jej opuszczeniu przepływ przez urządzenie zostaje zablokowany. Producenci (np. Dallmer i HL) stosują dźwignie blokujące, których działanie podobne jest do gilotyny (wsuwane od góry w korpus). Dźwignia blokująca ustawiona w pozycji otwartej (skierowana do góry) blokowana jest specjalną plastikową zapadką, która zabezpiecza przed jej przypadkowym obsunięciem się (HL710.1 Stausafe H). Mechanizm blokujący w urządzeniu przeciwzalewowym tego typu, który produkuje firma Viega uruchamiany jest pokrętłem z tworzywa sztucznego. Polski producent tych urządzeń – firma Capricorn oraz włoski Redi stosują dźwignię zamykającą osadzoną na osi w pokrywie zamykającej. Jej obrót o kąt 90° i ustawienie dźwigni prostopadle do osi przepływu powoduje blokadę klapy. Materiały użyte do ich budowy są podobne, jak dla grupy urządzeń typu 0.
Typ 2 – urządzenia przeciwzalewowe do wbudowania w przewodach kanalizacyjnych poziomych, wyposażone w dwa mechanizmy automatycznego zamknięcia oraz jeden mechanizm awaryjnego zamknięcia. Mechanizm awaryjnego zamknięcia może być połączony z jednym z mechanizmów zamknięcia automatycznego. Tego typu urządzenia zalecane są do stosowania w obiektach, w których cofająca się woda mogłaby spowodować znaczne straty materialne. W Austrii dopuszcza się je do użycia dla ścieków zawierających fekalia. Przykładem może tu być urządzenie o nazwie Grundfix firmy Viega lub HL 710.2, 720.2 oraz Dallmer typu Stausafe RS. Urządzenie zwrotne dla rurociągów kanalizacyjnych jest wyposażone w potrójne zabezpieczenie zwrotne. Są to dwa niezależne, automatyczne, zamknięcia klapowe i jedno awaryjne zamknięcie ręczne dźwigni. Poszczególne zamknięcia klapowe zabezpieczone są od góry pokrywą rewizyjną. Zdublowanie zamknięć klapowych w jednym korpusie zmniejsza ryzyko nieprawidłowego działania urządzenia na skutek zgromadzenia się zanieczyszczeń w dolnej części zasuwy. Materiały zastosowane do budowy tych urządzeń są analogiczne ze stosowanymi w urządzeniach typu 0 oraz 1.
...pełna wersja artykułu w PI 12/12