Zjawisko przepełnienia sieci kanalizacyjnej odprowadzającej wody opadowe jest całkowicie normalnym, nieuniknionym stanem eksploatacyjnym. Można tu mówić np. o ograniczaniu konsekwencji tego przepełnienia, ale nie o jego całkowitym wykluczeniu. Jest to wynikiem z jednej strony specyfiki występowania zjawisk meteorologicznych, z drugiej zaś ograniczonych możliwości technicznych i ekonomicznych.

Cofka w kanalizacji rozdzielczej wód opadowych

Z góry przyjmuje się okresową niewydolność systemu, kierując się bardzo ogólnie traktowanym rachunkiem potencjalnych strat i kosztów. W tym aspekcie projektowanie odwodnień może być traktowane, jako wybór mniejszego zła i jakąś normalnością jest przepełnienie kanałów i rozlewanie się wód opadowych na powierzchni terenu (rys. 6). Jednak w warunkach właściwego projektowania budynków (w szczególności osłona przed spływem z wyżej położonych terenów, utrudnienie przesiąkania wód opadowych do gruntu w bezpośrednim sąsiedztwie ścian – strefie nasypu niekontrolowanego) oraz rzeczywistej separacji ścieków sanitarnych i wód opadowych wiąże się to nie tyle z zagrożenia-mi dla zabudowy, co przede wszystkim dla ruchu drogowego (problem odwodnień drogowych jest w Polsce ogólnie mówiąc traktowany po macoszemu). Inna sprawa, że na skutek licznych zaniedbań oraz ogólnego lekceważenia problemów, zwłaszcza przez poszczególne gminy, może dojść do sytuacji, w której pojawią się wtórne zagrożenia.

5. Zamknięcie ,,nożowe” pozwalające docisnąć klapę do gniazda zasuwy burzowej

Cofka ścieków w kanalizacji ogólnospławnej

Cofka ścieków z przepełnionych kanałów ulicznych w kanalizacji ogólnospławnej jest zjawiskiem równie typowym, jak w przypadku każde-go innego rozwiązania odprowadzającego wody opadowe. Ponieważ w przypadku kanalizacji ogólnospławnej mamy do czynienia ze wspólnym kanałem prowadzącym wody opadowe i ścieki sanitarne zasadnicze znaczenie ma ochro-na przed zalewaniem przez instalacje domowe. Stąd powszechnym elementem instalacji są specjalne zamknięcia burzowe, przy czym jako bezpieczny poziom odniesienia trzeba traktować rzedną ulicy (całkowite wypełnienie kanału ulicznego wraz z wpustami). Równocześnie jednak w planowej (tzn. od razu pomyślanej i projektowanej) kanalizacji ogólnospławnej specyficzne rozwiązania techniczne pozwalają w sposób bar-dzo istotny ograniczyć występujące zagrożenia.

Cofka na skutek wtargnięcia wód opadowych do kanalizacji ścieków sanitarnych

Jest to sytuacja najgroźniejsza, powodująca poważne zagrożenia, ponieważ zjawiska są niekontrolowane i w ogóle nieprzewidywalne. W warunkach normalnej eksploatacji do rozdzielczej kanalizacji ścieków sanitarnych mogą przedostawać się losowo względnie nieduże ilości wód opadowych. Przy niemal zupełnym wyeliminowaniu infiltracji przez współczesne rozwiązania systemowe sprowadzają się one do nie więcej niż 10-20% ścieków sanitarnych. Istotny problem pojawia się, gdy w dużym stopniu na skutek niefrasobliwości przedsiębiorstw – eksploatatorów oraz gmin – właścicieli do instalacji rozdzielczej ścieków wprowadza się wody opadowe. Oczywiście nie zawsze i niekoniecznie w krótkim horyzoncie czasowym musi to prowadzić do katastrof budowlanych, jednak przyłącze-nie spływu z wyżej położonej powierzchni (szczególnie przy dużych spadkach terenu), jak również odwodnień drogowych musi być traktowane, jako świadoma prowokacja. Tu znowu pojawia się problem braku odpowiedzialności poszczególnych projektantów, urzędników gminnych i eksploatatorów. Tworzenie „dzikiej” kanalizacji ogólno-spławnej zawsze powoduje szczególne zagrożenia, sprzyjając zarówno powstawaniu zatorów, jak też przeciążaniu sieci. Ostatecznie napływ może być tak duży, że nawet wysokie położenie instalacji domowych nie stanowi dostatecznej ochrony przed zalaniem. Zalewanie może odbywać się od zewnątrz, ponieważ presja wód w kanałach jest tak duża, że zalewanie odbywa się spod unoszonych przez nią ciężkich pokryw studzienek rewizyjnych (żeliwo Ø600 mm). Rozlewające się strumie-nie wody mają wielką siłę niszcząca, zagrożone są zarówno ściany budynków, jak też otwory okienne. W sytuacjach skrajnych zalewanie odbywa się otworami okiennymi, po wybiciu przez wodę szyb. W sytuacji, gdy istnieje „dzika kanalizacja” ogólno-spławna wszystkie (i to niezależnie od relacji wysokościowych), przykanaliki muszą być wyposażone w zamknięcia przeciwzalewowe, chroniące nieruchomość przed napływem wód spoza jej obszaru. W sytuacji, gdy zaniechana jest organizacja odbioru napływu wód opadowych duże znaczenie ma odpowiednie wzniesienie podmurówek ogrodzeń nieruchomości i regulacja stref przyległych do budynków oraz wykonanie miniaturowych przepustów pod podjazdami do garaży.

6. Schemat spływu wód opadowych

...pełna wersja artykułu w PI 11/12