Do bezpiecznego użytkowania pomieszczeń narażonych na działanie wilgoci lub czasowe zalewanie wodą niezbędna jest właściwa instalacja zapewniająca skuteczne odprowadzanie wody z powierzchni. Jej kluczowy element stanowią właściwie dobrane i odpowiednio zabudowane wpusty ściekowe. Warto się więc wnikliwie przyjrzeć zarówno uwarunkowaniom doboru wpustów, jak i sposobom zapobiegania dokuczliwym problemom eksploatacyjnym.

Wpusty ściekowe to zwykle proste konstrukcyjnie urządzenia umożliwiające skuteczne odwodnienie powierzchni, pod warunkiem jednak, że zarówno projekt instalacji, jak i jej zabudowa zostały wykonane prawidłowo i z dbałością o detale. Jak stanowią przepisy, urządzenia odwadniające należy instalować w taki sposób, aby nie zagrażały one zdrowiu i bezpieczeństwu użytkowników czy osób przebywających w budynku w wyniku:

• cofania się ścieków do budynku,
• nieszczelności urządzenia,
• wystąpienia gazów kanałowych w budynku,
• zanieczyszczenia wody w wodociągach,
• obciążenia mechanicznego,
• działania mrozu,
• korozji,
• przenoszenia pożaru.

Pod kątem zastosowań wpusty najczęściej klasyfikuje się jako łazienkowe, podłogowe, stropowe, dachowe, zewnętrzne i specjalne. Każdy rodzaj charakteryzuje się specyficznymi cechami konstrukcyjnymi optymalizującymi sposób zabudowy i funkcjonalność wpustu dla warunków charakterystycznych w dedykowanym miejscu. Różnice te dotyczą przede wszystkim gabarytów, materiałów konstrukcyjnych, klas obciążeń, jakie jest w stanie przenieść wpust, wysokości zamknięcia wodnego i wreszcie – detali konstrukcyjnych umożliwiających realizowanie poszczególnych funkcji.

1. Wyschnięty syfon umożliwia przedostawanie się gazów kanalizacyjnych do pomieszczeń		2. Brak właściwych spadków na odwadnianych powierzchniach powoduje tworzenie się kałuż i zastoin wody

W każdym wypadku wpusty powinny być zaopatrzone w syfon zabezpieczający pomieszczenia przed wnikaniem do nich gazów kanalizacyjnych. Wyjątki dopuszczalne są tylko tam, gdzie w przewodach takich gazów nie ma oraz gazy te nie mogą w nich powstać. Do pomieszczeń z podciśnieniem i nadciśnieniem konieczne są większe wysokości zamykania, aby zapobiec wysysaniu wody z syfonów i przedostawaniu się gazów ściekowych przez puste syfony poza kanalizację.

Niewłaściwe spadki

Do błędów najczęściej spotykanych przy projektowaniu i montażu wpustów należą niedopatrzenia dotyczące późniejszej bezproblemowej eksploatacji obiektu. Ze skutkami takich błędów po odbiorze inwestycji zmaga się już wyłącznie użytkownik lub zarządca obiektu, ale przecież nie o to chodzi.
Klasycznym już przykładem jest brak właściwych spadków posadzki, które umożliwiałyby skuteczne odprowadzanie całej wody z powierzchni wymagającej odwadniania. O ile w niewielkich pomieszczeniach mieszkalnych z problemem tym mieszkańcy potrafią żyć, o tyle w budynkach przemysłowych, profesjonalnych kuchniach czy obiektach rekreacyjnych raczej trudno zaakceptować konieczność ciągłego ściągania wody w kierunku wpustów w celu zapobieżenia stałemu brodzeniu w zalegających na posadzkach kałużach.
Aby do takich sytuacji nie dopuścić, mimo naglących terminów, należy zapewnić już na etapie projektu właściwą koordynację prac architektonicznych i instalacyjnych tak, aby lokalizacja każdego wpustu była dobrze przemyślana i ściśle powiązana ze sposobem użytkowania danego pomieszczenia. Miejsce zabudowy wpustów powinno umożliwiać ukształtowanie wokół nich właściwych spadków, a także stały dostęp w celach eksploatacyjnych. Dobry projekt powinien zapewniać możliwość samoczynnego odprowadzenia wody z każdego fragmentu narażonej na jej działanie posadzki.

Problemy z zapachem

Często pojawiające się problemy z nieprzyjemnymi zapachami wydostającymi się z instalacji są zwykle wprost związane z funkcjonowaniem syfonów kanalizacyjnych. Na ich pracę decydujący wpływ ma prawidłowo zaprojektowana instalacja kanalizacyjna. Źle dobrane średnice, zbyt długie odcinki podejść pomiędzy przyborami i pionami kanalizacyjnymi często skutecznie zakłócają prawidłową pracę syfonów. Sytuację dodatkowo komplikuje fakt, że mamy wyraźną tendencję do zabudowywania w stropach jak najniższych wpustów, a to z kolei sprawia, że oszczędności na wysokości poszukuje się obecnie również w wysokości zamknięć wodnych w syfonach. Wymagana normą PN- N 1253 wysokość zamknięcia 50 mm jest więc obecnie redukowana nawet do 20 mm, czego skutkiem są wysychające w ekspresowym tempie syfony. Na szczęście dla użytkowników powszechność tego problemu skłoniła producentów do opracowania awaryjnych rozwiązań w postaci np. tzw. syfonów suchych (rys. 3), które można zamontować w narażonym na wysychanie wpuście.

3. Syfon suchy Multistop firmy Kessel otwiera się pod naciskiem napływającej do wpustu wody (a), a po jej odprowadzeniu zamyka się zatrzymując gazy kanalizacyjne wewnątrz instalacji (b)
4. Wpusty z zabezpieczeniem przeciwzalewowym mają wbudowane dwie klapy zabezpieczające instalację przed przepływem zwrotnym i przedostaniem się cofających ścieków do wnętrza pomieszczenia

Wybijanie piany lub wody

Skutkiem niewłaściwego rozmieszczenia i doboru rozmiarów podejść do przyborów sanitarnych może też być wybijająca z wpustów woda lub piana. Może się to zdarzyć np. w przypadku podłączonej zbyt blisko wpustu pralki lub wanny. Duży, chwilowy napływ wody przy małej średnicy przewodu, a także różnica wysokości między odpływem np. z wanny a zwierciadłem wody we wpuście mogą powodować zwiększenie ciśnienia hydrostatycznego i „wybijanie” ścieków z wpustu lub wysysanie wody z jego syfonu. W tym wypadku przeciwdziałać temu zjawisku mogą wyłącznie zmiany w instalacji lub zastosowanie wpustów z zabezpieczeniem przeciwzalewowym (rys. 4), które zatrzyma wzbierające w przewodzie ścieki przed przedostaniem się do wpustu.

Klasy obciążeń

Każdy element wpustu oraz sposób jego zabudowy powinien być wykonany w taki sposób, aby wpusty były w stanie przenieść potencjalne obciążenie w miejscu zabudowy. Obowiązują tutaj normy:

• PN-EN 1253-1 Wpusty ściekowe w budynkach;
• PN-EN 124 Zwieńczenia wpustów i studzienek kanalizacyjnych do nawierzchni dla ruchu pieszego i kołowego.

W razie wątpliwości zawsze należy wybrać wyższą klasę. Powinno się przy tym uwzględniać nie tylko ciężar osób, ale także pojazdów, które mogą poruszać się po danym obiekcie, takich jak maszyny czyszczące (wraz z płynami i operatorem) czy wózki widłowe. Niedopatrzenie na etapie projektowym lub nadmierne oszczędności na etapie wykonawczym mogą skutkować nie tylko uszkodzeniem rusztu, ale też rozszczelnieniem całego wpustu, w rezultacie powodując konieczność rozkuwania i poważnych napraw w przestrzeni posadzki.

Wodoszczelność

Wpusty podłogowe należy zabudowywać w sposób wodoszczelny. W przypadku zastosowania fug cementowych przepuszczających wodę, należy stosować wpusty z dodatkowymi otworami do odprowadzania wody przesiąkającej. Wilgoć dość łatwo przenika bowiem przez fugi pod powierzchnię płytek ceramicznych, ale dużo wolniej z tej przestrzeni odparowuje. Stagnująca woda prowadzi do zawilgocenia posadzki i jej degradacji oraz rozwoju grzybów. Może także z czasem doprowadzić do odbarwień warstwy wykończeniowej posadzki. Zastosowanie w takich przypadkach wpustu z otworami do wody przesiąkającej oraz odpowiednich spadków warstwy hydroizolacyjnej w kierunku wpustu pozwala odprowadzać do niego także tę wodę, która przedostała się już przez fugi, oraz chronić posadzkę przed działaniem wilgoci.
Wilgoć przedostawać się może także z zewnątrz. Najczęściej wówczas, gdy wpusty zabudowywane są w posadzce na gruncie. Jeśli podejście kanalizacyjne znajduje się pod posadzką, w warstwie gruntu (rys. 5), istnieje ryzyko podsiąkania kapilarnego pomiędzy konstrukcją posadzki, a korpusem wpustu. Zjawisku temu można łatwo zapobiec – przerywając drogę wodzie przy zastosowaniu hydroizolacji połączonej trwale z korpusem wpustu.

5. Jeśli podejście kanalizacyjne znajduje się w warstwie gruntu pod posadzką, należy odciąć możliwość podsiąku kapilarnego poprzez montaż w płycie podłogowej hydroizolacji szczelnie połączonej z korpusem wpustu		6. Wskutek działania wysokiej temperatury zabezpieczenie przeciwpożarowe Kessel Fire-Kit topi się i zamyka króciec rury

Ochrona na czas zabudowy

W trakcie montażu odwodnienia należy zabezpieczać wpust przed zanieczyszczeniami powstającymi podczas prac budowlanych. Niektórzy producenci dołączają do swoich wyrobów fabryczne osłony na czas budowy. Resztki zapraw klejów czy fug mogą bowiem skutecznie zmniejszyć przepływ w instalacji lub, poprzez ich nagromadzenie w syfonie, zmniejszać wysokość zamknięcia wodnego powodując jego szybsze wysychanie.

Ochrona przeciwpożarowa

Ochrona przeciwpożarowa w przypadku wpustów podłogowych nie stanowi żadnego problemu, jeśli tylko podczas projektowania i wykonania zostanie ona uwzględniona. Podczas pożaru występuje ryzyko wypalenia wpustu i tym samym przenoszenia pożaru przez pustą przestrzeń, a także zagrożenie w wyniku uwalniania substancji toksycznych. Zagrożenie przeniesieniem pożaru może także następować w wyniku transportu ciepła przez przewód odpływowy lub sam wpust podłogowy. Istnieje wtedy potencjalne ryzyko zapalenia się przylegających palnych elementów budowlanych, a także wpustów podłogowych, jeśli wykonane są z materiałów palnych.

Jeżeli ochrony przeciwpożarowej nie uwzględni się odpowiednio wcześnie, już podczas fazy projektowania, to zrealizowanie właściwego rozwiązania zabezpieczającego jest prawie niemożliwe.

Podczas planowania środków ochrony przeciwpożarowej należy upewnić się, czy mają one odpowiednie certyfikaty dla konstrukcji (części) budowlanych. Niewłaściwe zabezpieczenie przegród przeciwpożarowych może bowiem skutkować problemami z odbiorem inwestycji przez Państwową Straż Pożarną.

Autor: Anna Mikołajczak