Jak nie ograniczając komfortu korzystania z wody, zapewnić oszczędne jej zużycie w domach czy mieszkaniach, a jak w obiektach użyteczności publicznej? – Nad tym głowią się i konstruktorzy nowoczesnej armatury i projektanci instalacji. Jednak ostateczną decyzję o wyborze produktu zwykle podejmuje klient. Co warto mu wcześniej wyjaśnić i jakie rozwiązania proponować?

Od wielu lat systematycznie podnoszone są ceny za wodę i odprowadzanie ścieków. Zmniejszające się zasoby, a także konieczne inwestycje w sieci wodociągowe, kanalizacyjne oraz w oczyszczalnie ścieków sprawiają, że ceny rosną i zapewne ta tendencja utrzyma się w przyszłości. Ze statystyk wynika, że przeciętny mieszkaniec Polski płaci bezpośrednio za wodę i ścieki w przybliżeniu 380 zł rocznie, natomiast 4-osobowe gospodarstwo domowe około 1500 zł.

Rzeczywiste koszty są jednak znacznie wyższe, bo kto z nas bierze kąpiel w zimnej wodzie? Nie bez znaczenia dla naszych portfeli są więc także wysokie stawki za energię, która jest niezbędna do podgrzewania wody bieżącej. Polska znajduje się w czołówce krajów europejskich jeśli chodzi o cenę energii w odniesieniu do zarobków.

 Warto też pamiętać o aspektach etycznych związanych z wodą i jej wykorzystaniem. Zasoby wody na Ziemi to w 97% woda słona i tylko w 3% woda słodka, z czego ponad ¾ znajduje się w lodowcach. Mało kto zdaje sobie sprawę, że Polska jest krajem bardzo ubogim w zasoby wody. Na tle innych krajów europejskich zajmujemy dopiero 22 pozycję pod względem ilości wody na jednego mieszkańca, a równocześnie rośnie liczba miejsc, gdzie problem z dostępem do wody pitnej staje się powszechny.

Wobec ograniczonych zasobów prawa ekonomii są nieubłagalne – woda drożeje i będzie drożeć. Kwestie finansowe łączą się tu bezwzględnie z ekologią, a całość przekłada się na trendy w budownictwie i rozwiązania techniczne.

Typy baterii i rozwiązania techniczne

Obecnie najpopularniejszym typem baterii sanitarnych są baterie jednouchwytowe wyposażone w głowice ceramiczne. Wyparły one z rynku baterie dwuuchwytowe z głowicami suwakowymi, które królowały w polskich łazienkach i kuchniach jeszcze w latach 90. ub.w. Przewagą baterii jednouchwytowych jest łatwiejsza, intuicyjna obsługa oraz szersze pole manewru w zakresie wzornictwa. Dzięki łatwiejszemu sterowaniu – możliwości szybkiego ustawienia żądanej temperatury i wielkości strumienia – baterie jednouchwytowe zużywają znacząco mniej wody niż dwuuchwytowe.

Rozwiązaniem pośrednim są dwuuchwytówki z głowicami ceramicznymi. W ich przypadku zakres obrotu kurków z wodą ciepłą i zimną wynosi od 0 do 90°, dzięki czemu ustawienie żądanej temperatury i wielkości strumienia zajmuje o wiele mniej czasu niż przy głowicach suwakowych. Baterie te polecane są osobom ceniącym połączenie klasycznego designu baterii dwuuchwytowych z nowinkami technicznymi, jak głowice ceramiczne.

Jeszcze większy komfort zapewniają użytkownikom baterie termostatyczne. Nie potrzebują każdorazowego ustawiania żądanej temperatury wody – regulowany jest tylko przepływ (wielkość strumienia). Również w tym przypadku dodatkowa funkcjonalność wiąże się z obniżeniem kosztów eksploatacji, ponieważ nie trzeba przy każdym użyciu baterii ustawiać temperatury wody manualnie i czas na osiągnięcie wymaganej temperatury jest skrócony do minimum.

Zdecydowana większość oferowanych na rynku baterii termostatycznych ma blokadę ustawienia temperatury na poziomie 38°C. Oczywiście, użytkownik może zmienić tę wartość, a bateria „zapamięta” ustawienia i przy kolejnym włączeniu wypływająca woda będzie miała żądaną temperaturę. Ze względu na swoją specyfikę i funkcjonalność najpopularniejsze wśród baterii termostatycznych są baterie natryskowe.

Baterie oszczędzające wodę

Kupując urządzenia RTV czy AGD, często kierujemy się poziomem zużycia energii przez dane urządzenie i w wielu przypadkach jest to kryterium decydujące. Czy jednak ktokolwiek zdecydowałby się na zakup energooszczędnej pralki, gdyby jakość prania miała się pogorszyć?

Szacuje się, że woda, którą zużywamy w gospodarstwach domowych w 40-60% przeznaczana jest na higienę osobistą. Każdy z nas, codziennie, na kąpiel i mycie zużywa przeciętnie około 50 l wody. Czynnością wykonywaną co najmniej kilkukrotnie każdego dnia jest mycie rąk. Aby oszczędzać wodę, można wtedy zmniejszać strumień wypływający z baterii, ale bardziej efektywne i komfortowe jest mycie dłoni pod szerszym strumieniem. Dlatego baterie oszczędnościowe wyposaża się w specjalne regulatory przepływu, najczęściej perlatory, dzięki którym wypływająca woda miesza się z powietrzem. Uzyskuje się obfity, szeroki strumień przy ograniczeniu zużycia wody o połowę lub nawet więcej w stosunku do standardowego produktu.

Przy maksymalnym otwarciu przez oszczędnościową baterię umywalkową przepływa 4-8 l/min (zależnie od modelu), podczas gdy przez standardową baterię jednouchwytową 12-16 l/min. Zakładając, że każdego dnia korzysta się z umywalki tylko przez jedną minutę przy pełnym otwarciu przepływu, rocznie można zaoszczędzić nawet 4 tys. litrów wody, nie obniżając komfortu mycia. Dodatkowym ułatwieniem zwiększającym funkcjonalność baterii oszczędnościowych jest zastosowanie dwustopniowej głowicy ceramicznej, która pomaga użytkownikowi ustawić strumień ekonomiczny.

Często oszczędnościowe głowice wyposaża się w ogranicznik wypływu ciepłej wody. Dzięki niemu użytkownik w prosty sposób może ustawić maksymalny wypływ ciepłej wody. Oszczędza na kosztach energii oraz zmniejsza ryzyko poparzenia, co jest istotne zwłaszcza, gdy z baterii korzystają również dzieci.

Bateria umywalkowa czasowa z regulacją wypływu do wody zimnej lub zmieszanej Ferro Presstige Z201 (bez mieszacza)	Regulacja zaworu Ferro Presstige Z201	Bateria umywalkowa czasowa z regulacją wypływu i z wbudowanym mieszaczem Ferro Presstige II Z201R

Natryski oszczędzające wodę

Oszczędnościowa armatura sanitarna to nie tylko baterie. W tej grupie coraz większą popularnością cieszą się także natryski. Tutaj realne oszczędności mogą być jeszcze większe niż w przypadku baterii.

Większość standardowych rączek natrysku charakteryzuje przepływ na poziomie około 15 l/min. Innowacyjne rozwiązania zastosowane np. w oszczędnościowych natryskach serii VerdeLine (Ferro) ograniczają zużycie wody nawet do 6-8 l/min. Większość spotykanych na rynku rozwiązań polega na wbudowaniu w rączkę natrysku specjalnego ogranicznika przepływu.

Pojawiają się też technologie mieszania w słuchawce wody z powietrzem – zastosowane np. w zestawie Doppio VerdeLine. Pozwalają na jeszcze większe zmniejszenie maksymalnego przepływu przy zachowaniu bardzo obfitego strumienia, dzięki czemu w ciągu minuty można zaoszczędzić około 9 l wody. Komfort kąpieli nie obniża się, natomiast maleją wydatki na wodę, ścieki i energię potrzebną do podgrzania wody.

Specjalnie do miejsc użyteczności publicznej

W takich miejscach, jak: szkoły, szpitale, galerie handlowe, obiekty sportowe, hotele, biurowce, stacje benzynowe itp. można oczywiście stosować oszczędnościowe baterie i natryski przedstawione powyżej. Warto jednak zwrócić uwagę na diametralną różnicę pomiędzy podejściem użytkowników do korzystania z wody we własnym domu czy mieszkaniu, a w budynkach użyteczności publicznej.

Wynika ona z tego, że we własnym domu za zużytą wodę i energię płaci właściciel, będący jednocześnie użytkownikiem, natomiast w budynkach użyteczności publicznej woda i energia jest dla użytkowników bezpłatna. Brak bodźców ekonomicznych powszechnie skutkuje tym, że nawyki stosowane na co dzień w domu nie funkcjonują w publicznej łazience, toalecie czy podczas brania natrysku na basenie. Często woda jest marnotrawiona, nie mówiąc już o tym, że nie jest oszczędzana.

Istotną cechą miejsc użyteczności publicznej jest również znacznie większa niż w prywatnych domach czy mieszkaniach intensywność korzystania z toalet i łazienek. Dlatego też istnieje grupa produktów przeznaczonych specjalnie do miejsc użyteczności publicznej, dzięki którym i tutaj można obniżyć koszty wody, ścieków i energii.

Bezdotykowa bateria umywalkowa stojąca Ferro z serii Sirocco Sensor BBB101, do wody zimnej lub zmieszanej	Mieszacz termostatyczny 1/2” do baterii bezdotykowych Ferro MT15B	Mieszacz mechaniczny 3/8” do baterii bezdotykowych Ferro MM10

Samoczynne zamknięcie przepływu

Najpopularniejsze na rynku są rozwiązania samoczynnie zamykające przepływ wody po określonym czasie, oferowane w postaci przycisków, elementów bezdotykowych i włączanych przez dotyk. Stosuje się je w bateriach, zaworach pisuarowych i zestawach natryskowych. Użytkownik tylko otwiera przepływ wody, natomiast nie musi pamiętać, aby go zamknąć.

Spośród tych produktów obecnie najczęściej wybierane są baterie i zawory typu press, w których przepływ jest otwierany po wciśnięciu przycisku na korpusie baterii/zaworu, a zatrzymanie strumienia wody następuje samoczynnie po określonym czasie. Są to baterie umywalkowe, zawory pisuarowe i natryskowe (często spotykane na basenach). Niektóre z nich, np. produkty z serii Presstige Ferro, pozwalają również na regulację czasu przepływu, czyli ilości wypływającej wody podczas jednego cyklu. Najpopularniejsze baterie i zawory przyciskowe podłączane są do wody zimnej lub wstępnie zmieszanej.

Coraz większym zainteresowaniem cieszą się produkty podłączane do wody ciepłej i zimnej, wyposażone w mieszacz, dzięki któremu można ustalić żądaną temperaturę wody, analogicznie jak w przypadku standardowej baterii.

Baterie i zawory bezdotykowe

Niewątpliwą zaletą produktów bezdotykowych jest najwyższy poziom higieny. Żeby włączyć przepływ wody, nie trzeba naciskać, przekręcać czy nawet dotykać żadnej części, która mogła być wcześniej dotykana przez innych użytkowników, a zamknięcie wypływu, podobnie jak w produktach typu press, następuje samoczynnie. Sposób działania armatury bezdotykowej jest różny zależnie od jej przeznaczenia. W bateriach umywalkowych najczęściej woda płynie od momentu włożenia rąk pod baterię do momentu ich zabrania z zasięgu czujnika. W zaworach pisuarowych wypływ określonej ilości wody następuje bądź po określonym czasie od wykrycia przez czujnik obecności użytkownika, bądź po jego odejściu od pisuaru.

Na rynku spotyka się baterie bezdotykowe podłączane do wody zimnej, do wody zmieszanej, jak i wyposażone w mieszacz, podłączane do wody ciepłej i zimnej. Zależnie od potrzeb można wybrać mieszacz wbudowany w korpus baterii lub mieszacz zewnętrzny – ustawiany manualnie bądź termostatyczny. Mieszacz zewnętrzny wydaje się być rozwiązaniem bardziej praktycznym, ponieważ zapobiega ingerencji użytkownika publicznej łazienki w produkt przez zmianę ustawień. Zewnętrzne mieszacze można z powodzeniem stosować nie tylko w bateriach bezdotykowych, ale też w bateriach typu press.

Sterowanie armaturą

Pilot sterujący do baterii/zaworów bezdotykowych Ferro RC01

Nowoczesne produkty bezdotykowe pozwalają na regulację wielu funkcji/ustawień, oczywiście regulacje te nie mogą być dostępne dla użytkownika, a tylko dla obsługi. Praktycznym rozwiązaniem jest np. pilot sterujący, dzięki któremu można regulować produkt pod konkretne potrzeby i pod konkretny typ użytkownika. Najbardziej przydatne opcje to niewątpliwie:

• regulacja zasięgu detekcji czujnika,
• opóźnienie włączania i czas spłukiwania dla zaworów pisuarowych,
• ustawienie czasu zabezpieczenia przed długotrwałym wypływem,
• ustawienie czasu blokady przed kolejnym użyciem,
• ustawienie czasu między cyklicznym spłukiwaniem oczyszczającym (zapobiega stagnacji wody w rurach),
• powrót do ustawień fabrycznych,
• funkcja czasowego wyłączenia, np. podczas sprzątania i konserwacji.

Przy zakupie baterii bezdotykowych nie należy zapominać o funkcjach antywandalowych. Najważniejszy jest w tym przypadku sposób montażu ograniczający możliwość demontażu przez osoby nieuprawnione oraz funkcja zabezpieczająca przed długotrwałym wypływem. Baterie bez tej funkcji złośliwy użytkownik może w prosty sposób „oszukać” przez zakrycie na stałe czujnika np. gumą do żucia.

Baterie i zawory dotykowe

To obecnie najmniej popularne rozwiązanie w obiektach użyteczności publicznej. Włączenie baterii lub zaworów dotykowych następuje przez dotyk, a wyłączenie również przez dotyk lub samoczynnie, po określonym czasie. Najbardziej charakterystycznym typem takich produktów są zestawy natryskowe stosowane na pływalniach, basenach czy w parkach wodnych.

Oszczędność i ekologia z certyfikatem

Prestiżowy znak Ecolabel dla wyrobów spełniających wyższe normy środowiskowe

Kupując oszczędnościową, ekologiczną armaturę, warto mieć pewność, że nabywany produkt faktycznie ma takie cechy. A wobec bardzo szerokiej oferty rynkowej oraz natłoku informacji i reklam, łatwo o pomyłkę. Dlatego zwracajmy uwagę na certyfikaty, którymi oznakowane są produkty. Ważne, by były one przyznawane przez instytucje uznane i niezależne od producentów.

Niewątpliwie prestiżowym znakiem jest certyfikat EU Ecolabel, będący głównym europejskim wyróżnieniem dla wyrobów spełniających wyższe normy środowiskowe. EU Ecolabel to oficjalne oznakowanie ekologiczne funkcjonujące w Unii Europejskiej, od kilku lat przyznawane w zakresie 33 różnych grup produktów. Armatura sanitarna to jedna z najmłodszych kategorii wyrobów, dla których stworzono kryteria przyznawania tego oznakowania.

W maju 2010 r. Komisja Europejska powołała Komitet UE ds. Oznakowania Ekologicznego (KUEOE), który składał się z przedstawicieli jednostek właściwych wszystkich państw członkowskich. W Polsce jednostką taką jest Polskie Centrum Badań i Certyfikacji S.A. W maju 2013 r. na mocy Decyzji Komisji Europejskiej ustalono kryteria przyznawania oznakowania ekologicznego EU armaturze sanitarnej.

Wśród kryteriów wymienia się zużycie wody i powiązane z nią oszczędności energii, materiały mające kontakt z wodą pitną, substancje i mieszaniny wyłączone bądź ograniczone oraz jakość i trwałość produktu. Do kryteriów przyznawania oznakowania ekologicznego zalicza się również opakowanie, informacje dla użytkownika oraz informacje, widniejące na oznakowaniu ekologicznym. Firma Ferro S.A. w styczniu 2014 r., jako pierwsza w UE otrzymała prawo posługiwania się znakiem EU Ecolabel dla produktów z grupy armatury sanitarnej. Certyfikat został przyznany wybranym produktom z linii baterii oszczędnościowych VerdeLine.

Michał Kopeć

FERRO Spółka Akcyjna ul. Przemysłowa 7 32-050 Skawina tel.: +48 12 25 62 100 fax: +48 12 27 67 606 email: Ten adres pocztowy jest chroniony przed spamowaniem. Aby go zobaczyć, konieczne jest włączenie w przeglądarce obsługi JavaScript. http://www.ferro.pl