Unia Europejska od lat finansuje wiele projektów międzynarodowych, które mogą istotnie ułatwić wdrażanie OZE w życiu codziennym społeczności lokalnych. Niestety, wiedza o tych projektach wciąż nie jest powszechna. Dlatego często się zdarza, że dany problem jest przedmiotem niezależnych prac, podczas gdy wystarczyłoby skorzystać z już istniejących, wypracowanych narzędzi i argumentów.

Jednym z ciekawszych przykładów takich projektów jest FROnT (Fair RHC Options and Trade), rozpoczęty w marcu 2014 r. i współfinansowany przez program Inteligentna Energia – Europa (IEE), który właśnie zbliża się ku końcowi. Jego głównym koordynatorem jest ESTIF (Europejska Federacja Przemysłu Ogrzewania Enegią Słoneczną), natomiast po polskiej stronie partnerem projektu jest Krajowa Agencja Poszanowania Energii, wspierana w tym działaniu przez SPIUG. Celem FROnT jest promowanie w krajach europejskich technologii produkcji ciepła/chłodu przy wykorzystaniu OZE, poprzez kreowanie równych szans rynkowych oraz opracowanie strategii bardziej powszechnego zastosowania tych technologii. Projekt uwzględnia następujące technologie RES-HC (Odnawialne Źródła Energii – Produkcja Ciepła i Chłodu):

• ciepło pozyskiwane bezpośrednio z energii promieniowania słonecznego;
• bioenergię;
• energię geotermalną;
• geotermalne, powietrzne i wodne pompy ciepła;
• mikro, małej i dużej skali systemy hybrydowe.

Dlaczego w centrum zainteresowania jest ciepło i chłód?

Otóż, jak wiemy, ponad połowa całej energii zużywanej w Europie przypada na ogrzewanie i wytwarzanie chłodu w naszych domach, biurach i w miejscach prowadzenia działalności gospodarczej. W przeciwieństwie do Polski, która podobno węglem stoi (nie wiemytylko, czy obecnie bardziej importowanym, czy jeszcze krajowym), w Europie podstawowym paliwem do ogrzewania i wytwarzania ciepła w procesach przemysłowych jest gaz, który w 72% pochodzi z importu spoza obszaru UE. Co prawda, ostatnio ceny gazu spadają, ale przez wiele lat były niestabilne, co niosło ze sobą ryzyko biznesowe i kosztowe, zarówno dla obywateli, jak i gospodarki. Z tego powodu myślenie o zaopatrzeniu w ciepło i chłód w dłuższej perspektywie czasu skłania do działań na rzecz rozwoju wykorzystania OZE opartych w całości na lokalnych zasobach. Ponadto, technologie grzewcze oparte na OZE rozwijają się bardzo dynamicznie i zaczynają odgrywać kluczową rolę w europejskim portfolio energetycznym, przynosząc istotne korzyści ekonomiczne i społeczne. Faktem jest, że w 2020 r. przynajmniej 25% zapotrzebowania na ciepło w UE będzie pokryte ze źródeł odnawialnych, a to pozwoli zaoszczędzić około 21,8 mld euro rocznie na imporcie paliw w porównaniu do 2012 r. Podsumowując: wykorzystanie OZE do produkcji ciepła i chłodu jest najlepszym sposobem na zmniejszenie zależności gospodarek krajów europejskich od importu paliw. Jednocześnie zapewnia znaczącą redukcję niskiej emisji (istotny problem w naszym kraju, który dziś trudno już pomijać), redukcję emisji CO2, tworzenie lokalnych miejsc pracy oraz wzmocnienie gospodarki poprzez wspieranie inicjatyw na rzecz rozwju nowoczesnych technologii. Żeby tak się stało, konieczna jest jednak większa świadomość realnych kosztów wytwarzania ciepła i chłodu z OZE. Potrzebne jest też większe wsparcie dla władz w poszczególnych krajach członkowskich oraz na szczeblu lokalnym odpowiedzialnych za tworzenie ram administracyjnych dla rozwoju zaopatrzenia obywateli i gospodarki w ciepło i chłód, a także dostarczanie większej ilości informacji koniecznych do podejmowania bieżących, strategicznych decyzji związanych z konsumpcją energii.

Zakres badań i analiz

W ramach projektu FROnT przeprowadzono m.in.analizę:

• już istniejących systemów wsparcia dla technologii wytwarzania ciepła i chłodu z OZE (RES-HC);
• czynników wpływających na decyzje zakupowe użytkowników końcowych;
• kosztów i cen wytwarzania ciepła i chłodu w oparciu o technologie OZE;
• istniejących luk informacyjnych i innych barier rynkowych w zakresie technologii RES-HC.

Pozwoliło to opracować szereg przydatnych narzędzi, które mają służyć:

• konsumentom, wspierając ich w procesach decyzyjnych;
• przedstawicielom branży przemysłowej, usprawniając ich komunikację z użytkownikami;
• ustawodawcom – pomagając w tworzeniu lepszej i bardziej skutecznej legislacji.

W dokumencie finalnym projektu wskazuje się m.in. strategiczne cele polityki i systemów wparcia, przedstawia dobre praktyki i zalecenia czy też sposoby dotarcia z konkretnymi informacjami do grup docelowych.

1. Wyniki badań – infografika: Jak użytkownicy podejmują decyzje o ogrzewaniu i chłodzeniu swoich domów

Praktyczne narzędzia FROnT

Wsparcie procesu decyzyjnego użytkowników końcowych. W ramach FROnT przeprowadzono badania postrzegania RES-HC (technologii wykorzystania OZE w wytwarzaniu ciepła i chłodu) w sektorze mieszkaniowym, usługowym i przemysłowym oraz określono główneczynniki, które mają wpływ na decyzje zakupowe podejmowane przez użytkowników. Jak wskazały analizy, aby wesprzeć użytkownikóww podejmowaniu decyzji, działania należy przede wszystkim ukierunkować na bardziej przejrzystą komunikację z nimi w zakresie dostępnych technologii wytwarzania ciepła i chłodu z OZE. Należy też właściwie porównywać te technologie z rozwiązaniami alternatywnymi. Pomocne będą w tym praktyczne narzędzia – partnerzy projektu FROnT stworzyli kilka takich narzędzi, m.in. pakiety informacyjne oraz zbiór najczęściej zadawanych pytań (rys. 1). Główne wnioski z badań są dostępne na stronie www.front-rhc.eu.

Uśredniony koszt ciepła i chłodu (LcoHC). Analiza istotnych składników kosztów technologii produkcji ciepła i chłodu pozwoliła z kolei wypracować wspólną metodykę obliczeń tzw. uśrednionego kosztu ciepła i chłodu (LcoHC), która zapewnia przejrzystość przy porównywaniu systemów RES-HC np. z systemem ogrzewania na paliwa kopalne. Aby ułatwić takie porównanie, stworzono narzędzie on-line, uwzględniające istotne czynniki porównawcze, przy czym pod uwagę bierze się m.in. żywotność urządzeń, wkład inwestycyjny, koszty eksploatacji. Wyniki obliczeń pozwalają ustalić koszt wyprodukowanej jednostki energii (kWh), skumulowane przepływy pieniężne (zwrot inwestycji, rys. 2) oraz wielkości redukcji emisji CO2.

2. Wykres przepływów finansowych – wyniki programu do obliczania uśrednionego kosztu ciepła i chłodu

Strategiczne cele polityki i systemy wsparcia – dobre przykłady i zalecenia. Analiza istniejących systemów wsparcia dla źródeł ciepła i chłodu opartych na OZE – na poziomie planowania, realizacji i monitorowania systemów – pozwoliła konsorcjum FROnT zidentyfikować kluczowe czynniki przyczyniające się do wzrostu wykorzystania tych technologii (informacje na www. front-rhc.eu). Dzięki temu przygotowano szereg rekomendacji, które mogą pomóc ustawodawcom w usuwaniu barier upowszechnienia systemów RES-HC. Zalecenia FROnT zawierają również priorytety jeśli chodzi o wykorzystanie potencjału produkcji ciepła i chłodu z OZE w Europie do 2020 r.

Docieranie do konsumentów: wykorzystanie pomnażania rezultatów. W celu rozpowszechniania rezultatów projektu FROnT wśród użytkowników końcowych oraz zaangażowania interesariuszy w ideę projektu, konsorcjum wykorzystało siećstworzoną z agencji energetycznych, graczy przemysłowych czy organizacji pozarządowych. Również krajowi partnerzy FROnT tworzą potencjał multiplikatorów wiedzy o RES-HC – poprzez tzw. hot spot-y do kontaktów z konsumentami i istotnymi graczami rynku, takimi jak pracownicy agencji energetycznych, władz samorządowych i przedsiębiorstw. 

Oprac. na podstawie materiałów dr inż. Ryszarda Wnuka z Krajowej Agencji Poszanowania Energii.

Autor: Janusz Starościk