W określonych przypadkach stosowanie nasad kominowych w celu ustabilizowania lub wzmocnienia ciągu kominowego może być zalecane, w innych – nie przyniesie oczekiwanych efektów lub wręcz zaszkodzi. Dlatego szukając przyczyn problemów z ciągiem kominowym i funkcjonowaniem urządzeń grzewczych, zawsze trzeba dokładnie przyjrzeć się zarówno samemu kominowi, jak i otoczeniu, w którym on funkcjonuje.

Powszechnie wiadomo, że przewody kominowe – dymowe, spalinowe i wentylacyjne – służą do odprowadzania produktów spalania, gazów spalinowych z paleniska lub zużytego powietrza wentylacyjnego z pomieszczenia na zewnątrz. Obowiązujące przepisy w przedmiocie budowy kominów oraz ich konstrukcji zabezpieczają w zasadzie prawidłowe działanie kominów w tym zakresie przy uwzględnieniu warunków normowych, tj. związanych z doprowadzeniem odpowiedniej ilości powietrza do procesu spalania lub na potrzeby wentylacji. Czynnikiem usuwającym jest tzw. siła ciśnienia, znana ogólnie jako siła ciągu kominowego.

Wsteczny lub niewystarczający ciąg kominowy

1. Niedopuszczalne zakończenie wylotu przewodu dymowego rurą kanalizacyjną

Ciąg kominowy powstaje wskutek ruchu ogrzanych gazów spalinowych lub cieplejszego od zewnętrznego powietrza wewnętrznego, a uzasadnieniem tego ruchu jest różnica ciężarów ogrzanego, a przez to lżejszego, słupa powietrza w kominie oraz powietrza atmosferycznego (ciśnienie atmosferyczne). Im wyższa jest temperatura wewnętrznego słupa powietrza albo gazów w kominie oraz im niższa jest temperatura zewnętrzna, tym silniejszy jest pęd (ciśnienie) ku górze. Ciąg, ze względu na zmieniające się warunki atmosferyczne, może ulegać zmianie. Często zdarza się to latem, gdy temperatura powietrza na zewnątrz i wewnątrz budynku jest do siebie zbliżona albo gdy cieplej jest na zewnątrz – odwrócony zostaje wtedy kierunek ruchu powietrza i powstaje tzw. ciąg wsteczny. Odwrócenie ciągu wiąże się z możliwością zassania spalin i wtłoczeniem ich do budynku lub nawiewem powietrza zewnętrznego. Dużym problemem może być także niedostateczny ciąg kominowy powodujący nieprawidłowości (zaburzenia) w pracy przewodów kominowych, jednak jego przyczyną zwykle są wady konstrukcyjne i wykonawcze komina, rzadko warunki atmosferyczne. Z tego względu w wielu przypadkach problemów nie można rozwiązać przez samo zastosowanie nasad kominowych.

Montaż nasad na wszystkich przewodach wentylacyjnych obsługujących dane pomieszczenia (lokal) bez zapewnienia odpowiedniego nawiewu powietrza z zewnątrz „nie wyleczy” kominów z ciągów wstecznych.

Do najczęściej występujących przyczyn niedostatecznego ciągu kominowego i wadliwego funkcjonowania urządzeń grzewczo-kominowych można zaliczyć:

• niewystarczającą w stosunku do obciążenia (podłączeń) wysokość komina;
• zasysanie z zewnątrz zimnego powietrza przez komin, w tym przez uszkodzone drzwiczki wycierowe, pęknięcia, nieszczelności itp.;
• nadmierne wychłodzenie komina (przewodu) przebiegającego w ścianie zewnętrznej budynku lub w strefie nieogrzewanej budynku, np. na strychu;
• niekorzystny wpływ wiatru na wylot komina;
• niewłaściwy przekrój komina – za mały w stosunku do ilości odprowadzanych gazów;
• opory liniowe (wewnętrzna chropowatość przewodów);
• nieprawidłowy przebieg przewodu: wystające do wnętrza komina cegły, zwężenia, załamania itd.

Kiedy stosować nasady kominowe?

Nasady kominowe to elementy zakończenia przewodów kominowych. Osłaniają one wylot komina przed wiatrem i wodami opadowymi oraz przedłużają go. Dzięki nasadom następuje przetworzenie energii wiejącego wiatru oraz wytworzenie podciśnienia w przewodzie kominowym, które zapewnia efektywny, dodatkowy ciąg kominowy. Należy pamiętać, że nasada działa tylko wtedy, gdy wieje wiatr.

Zaburzenia w pracy kominów wywołane wiatrami skośnymi, a więc wymagające nasad, stanowią niewielki odsetek przyczyn. Pozostałe w olbrzymiej większości spowodowane są rozmaitymi, opisanymi wyżej wadami kominów.

Nasady należy stosować w następujących sytuacjach:

• występowania silnych wiatrów zakłócających ciąg komina;
• usytuowania przewodu kominowego poniżej połaci dachu lub innej przeszkody, np. ściany sąsiedniego, wyższego budynku lub nadbudowy szybu windy;
• gdy w sąsiedztwa komina znajduje się wysokie drzewo;
• gdy komin jest krótki i ma mały przekrój.

2. Zasady wyprowadzenia kominów ponad dach budynku		3. Usytuowanie wlotów i wylotów przewodów wentylacyjnych

Wyprowadzenie i wyloty przewodów

Sposoby wyprowadzenia przewodów kominowych ponad dach w zależności od rodzaju pokrycia, ukształtowania dachu i otoczenia wskazuje norma PN-B-10425; przedstawia je również rys. 2. Zgodnie z tymi zasadami wyloty kominów zlokalizowanych obok przeszkody oraz na dachach wgłębionych powinny się znajdować co najmniej (rys. 2 c):

• 0,3 m powyżej górnej krawędzi przeszkody dla kominów usytuowanych w odległości mniejszej niż 1,5 m od tej przeszkody;
• na poziomie górnej krawędzi przeszkody dla kominów usytuowanych w odległości od 1,5 do 3,0 m od tej przeszkody;
• 0,3 m ponad płaszczyzną poprowadzoną pod kątem 12° w dół od poziomu przeszkody do kominów usytuowanych w odległości od 3,0 m do 10,0 m od tej przeszkody. Jeżeli na dachu są nadbudówki i mansardy, wyloty kominów powinny się znajdować powyżej nadbudówek z zachowaniem warunków przedstawionych dla przeszkód.

Przewody wentylacyjne należy prowadzić od wlotu do wylotu komina (zgodnie z normą PN-B-10425 – rys. 3). W kominach powinny być wykonane boczne otwory wylotowe. Dopuszcza się również stosowanie górnych otworów wylotowych, ale pod warunkiem stosowania nasad blaszanych nad wylotem.

Rodzaje nasad kominowych

Zadaniem nasad jest wspomaganie ciągu, ale nie należy zapominać o tym, że kształt oraz zasada działania nasady muszą zapewniać swobodny dostęp do czyszczenia kominów. Przed podjęciem decyzji o montażu nasady należy przeprowadzić szczegółowe badania instalacji kominowej. Powinno się sprawdzić drożność i szczelność przewodów kominowych oraz rodzaje występujących do nich podłączeń. Warto pamiętać, że montaż nasady nie gwarantuje ciągu w przypadku niezapewnienia napływu powietrza z zewnątrz.
Nasady stałe. Nasady te stosowane na zakończeniach przewodów wentylacyjnych i spalinowych gazowych. Nie można ich stosować na zakończeniach przewodów odprowadzających dym z palenisk na paliwa stałe. Ich konstrukcja nie pozawala na zmianę położenia w stosunku do wiejącego wiatru. Działanie nasady opiera się na zjawisku, jakim jest pojawienie się podciśnienia po stronie zawietrznej przesłony owiewanej przez wiatr Skuteczność działania uzależniona jest od natężenia i kierunku wiatru.
Nasady samonastawne. Nasady te można stosować na zakończeniach przewodów spalinowych, dymowych i wentylacyjnych. Ich konstrukcja pozwala na ustawienie się w kierunku wiejącego wiatru, aby osłaniając czaszą przewód kominowy, nasada wytwarzała po stronie zawietrznej podciśnienie (jest ono zależne od prędkości wiatru). Wadą tych urządzeń jest to, że części ruchome często są blokowane przez zanieczyszczenia znajdujące się w spalinach – może to doprowadzić do unieruchomienia nasady.
Nasady obrotowe. Są polecane do stosowania na zakończeniu przewodów wentylacyjnych. Głowice tych nasad wprawiane są w ruch obrotowy za sprawą wiejącego wiatru, a odpowiednio ukształtowane łopatki „wysysają” powietrze z przewodu kominowego, wywołując ciąg i stabilizując go.
„Daszek” i przedłużenie komina. Jest to najprostszy rodzaj nasad, który służy do osłonięcia wylotów kanałów spalinowych i wentylacyjnych. Daszek zabezpiecza przed przedostaniem się wody opadowej do przewodu.

Właściwa nasada

4. Nasady wentylacyjne – brak dostępu do kontroli i czyszczenia

Dobór rodzaju nasady powinny poprzedzić badania bilansu powietrza w pomieszczeniu (lokalu) i dokonanie koniecznych obliczeń. Warto przy tym zwrócić uwagę także na kilka innych, ważnych elementów:

• pole przekroju nasady nie może być mniejsze od pola przekroju komina, do którego nasada będzie podłączana;
• kształt nasady powinien być taki sam jak kształt przewodu komina – zmiana kształtu wymaga zastosowania przejścia redukcyjnego;
• nasada musi być dostosowana do funkcji przewodu – zazwyczaj producenci nasad wskazują w dokumentacji technicznej zakres stosowania;
• stalowe kominy spalinowe oraz ich ewentualne przedłużenia powinny być izolowane termicznie – nasada na kominach nieizolowanych może spowodować powstanie „korka” zimnego powietrza, który blokuje ciąg.

Nasady kominowe są wykonywane z różnych metali. Najczęściej robi się je ze stali ocynkowanej, miedzi lub chromoniklu. Te ostatnie są szczególnie polecane do kominów odprowadzających spaliny z kotłów olejowych i gazowych. Mają bowiem bardzo dobrą odporność na kwaśne substancje powstające w takich kominach w efekcie skraplania się spalin.

Autor: Marcin Ziombski