Od wielu miesięcy branża grzewcza przygotowuje się do wdrożenia rozporządzeń unijnych związanych z etykietowaniem energetycznym produktów i ich dostosowaniem do wymogów tzw. ekoprojektu. I choć nie wszystkie wątpliwości udało się na dziś rozstrzygnąć, pewne jest jedno: nowe reguły dotyczą wszystkich zaangażowanych w łańcuch sprzedaży i przy dobrej współpracy, wszyscy mogą na zmianach skorzystać.

Polscy konsumenci przyzwyczaili się już podczas kupowania żarówek, telewizorów czy urządzeń AGD, że są one wyposażone w etykiety energetyczne, które, przywykorzystaniu kolorowej skali i klas efektywności energetycznej, w przystępny sposób informują o zużyciu energii przez dany wyrób. Od 26 września 2015 r., jako efekt rozporządzeń UE 811/2013 oraz 812/2013, stosowane to będzie także w odniesieniu do urządzeń techniki grzewczej. Etykiety zostały opracowane w dwóch podstawowych typach: dla pojedynczych produktów oraz dla pakietów produktów, a etykietowanie powiązane jest z nowymi wymaganiami w zakresie jakości technicznej urządzeń – tzw. ekoprojektu (LOT 1, LOT 2 itd.).

Warto zwrócić uwagę, że urządzenia techniki grzewczej, dla których będą określane klasy energetyczne – inaczej niż w przypadku produktów AGD, które pracują autonomicznie – zawsze stanowią elementy pewnego systemu – instalacji grzewczej czy c.w.u. Bardzo ważne jest zatem ich staranne dopasowanie do układu i warunków eksploatacji oraz właściwy montaż. W przeciwnym razie podczas użytkowania nie będzie możliwe osiągnięcie podanych klas efektywności energetycznej. I kolejna sprawa – klasa efektywności może stanowić tylko pewne kryterium przy wyborze produktu grzewczego lub pakietu. Nie jest możliwe jednoznaczne określenie kosztów wyprodukowania energii tylko na podstawie etykiety energetycznej, ponieważ pod uwagę mogą być brane różne urządzenia grzewcze, wykorzystujące różne nośniki energii. Istotna rola przypada zatem wykonawcom oraz projektantom, którzy będą musieli zapewnić fachowe doradztwo użytkownikom końcowym i sugerować wybór produktu optymalnego dla danego systemu oraz dla możliwości finansowych inwestorów.

Etykiety energetyczne produktu

Wraz z rozporządzeniami UE 811/2013 oraz 812/2013 wprowadzono cały szereg etykiet produktów, które różnią się wyglądem zewnętrznym, a także częściowo skalą, jaką pokazują. Korzystając z określonego sposobu obliczeń, producent, uwzględniając wskaźniki energetyczne produktów, wylicza wartość sezonowej efektywności energetycznej ηs ogrzewania pomieszczeń dla urządzeń do ogrzewania pomieszczeń i urządzeń typu dwufunkcyjnego. Podobnie określana jest efektywność energetyczna układów podgrzewania wody ηwh dla urządzeń grzewczych dwufunkcyjnych oraz samodzielnych podgrzewaczy wody. W przypadku podgrzewaczy uwzględniane są również straty związane z podtrzymywaniem ciepła. Metody obliczeniowe określone są w obu rozporządzeniach UE oraz w zharmonizowanych normach europejskich. Na bazie efektywności energetycznej, względnie strat związanych z utrzymywaniem ciepła, produkt jest klasyfikowany według skali od G do A++ (funkcja ogrzewania pomieszczeń) oraz od G do A (przygotowanie i magazynowanie wody ciepłej). Dwufunkcyjne urządzenia grzewcze z kotłami olejowymi lub gazowymi oraz pompami ciepła, w związku z 

dwiema funkcjami, jakie realizują, otrzymują podwójną etykietę, na której podane są klasy efektywności energetycznej dla funkcji ogrzewania pomieszczeń i funkcji podgrzewania wody.

Funkcja ogrzewania pomieszczeń

Urządzenia do ogrzewania pomieszczeń mogą osiągać dla funkcji grzewczej maksymalnie klasę efektywności energetycznej A++. Klasa A+++ zostanie wprowadzona dopiero 26 września 2019 r. Jednocześnie zostaną wtedy usunięte niższe klasy efektywności energetycznej od G do E, co pozwoli na uzyskanie typowej etykiety energetycznej o siedmiu klasach. Standardowe gazowe i olejowe kotły kondensacyjne osiągają z reguły klasę efektywności energetycznej A. Wyższe klasy będą osiągane przez urządzenia wykorzystujące odnawialne źródła energii, np. pompy ciepła, czy mikro- lub miniinstalacje kogeneracyjne. W przypadku etykiet energetycznych dla pomp ciepła podawana jest klasa efektywności energetycznej w zależności od temperatury zasilania instalacji: temperatura średnia 55°C, niska 35°C. Klasa efektywności niskotemperaturowych pomp ciepła odnosi się tylko do zastosowań niskotemperaturowych. Na potrzeby utrzymania odpowiedniej klasy efektywności energetycznej dla zastosowań niskotemperaturowych, konieczne jest osiągnięcie wyższych wartości ηs niż w przypadku zastosowań wykorzystujących wartości temperatury na średnim poziomie. Ponadto etykiety energetyczne dla pomp ciepła rozróżniają warunki klimatyczne: średnie (Strassburg), chłodne (Helsinki) oraz ciepłe (Ateny). Wykazana na etykiecie klasa efektywności energetycznej pomp ciepła odnosi się zawsze do średnich warunków klimatycznych. Moc znamionowa pompy ciepła jest podawana na etykiecie dla wszystkich trzech typów warunków klimatycznych.

Funkcja ogrzewania wody

Podgrzewacze wody oraz dwufunkcyjne urządzenia grzewcze mogą osiągnąć w zakresie ogrzewania wody maksymalnie efektywność energetyczną A. Klasa A+ zostanie wprowadzona 26 września 2017 r. Funkcja podgrzewacza wody jest oznaczana za pomocą symbolu kurka. Obok podawany jest profil obciążenia, który producent przewidział dla podgrzewacza wody lub dwufunkcyjnego urządzenia grzewczego. W przypadku podgrzewania wody w układach kolektorów słonecznych oraz podgrzewaczy wody i urządzeń dwufunkcyjnych z pompą ciepła, wykazana klasa efektywności energetycznej odnosi się do uśrednionych warunków klimatycznych w Europie.

Zasobniki ciepłej wody

Zasobniki ciepłej wody, podobnie jak podgrzewacze wody, mogą osiągać tylko klasę efektywności energetycznej A. Klasa A+ zostanie wprowadzona 26 września 2017 r. Na etykiecie energetycznej, oprócz klasy efektywności energetycznej, podawany jest także poziom strat wynikających z konieczności utrzymania ciepła w zbiorniku oraz jego pojemność, przy czym cechy te uwzględnione są w klasyfikacji energetycznej, np. zasobnik wody ciepłej o pojemności 150 l i stracie z tytułu utrzymania ciepła 1,5 kWh/d uzyskuje klasę efektywności energetycznej C. Inne cechy zasobnika, jak np. technologia warstwowa, nie są brane pod uwagę, co oznacza, że klasa efektywności energetycznej zasobników określa efektywność pod kątem strat.

Etykiety energetyczne pakietu

Etykiety pakietu (rys. 1) muszą zostać indywidualnie przygotowane, jeśli urządzenia do ogrzewania pomieszczeń, urządzenia typu dwufunkcyjnego lub podgrzewacze wody, dla których wystawiono etykietę produktu, są łączone z dodatkowymi komponentami ogrzewania, tworząc jeden pakiet produktowy, a następnie są oferowane przez sprzedawcę do zakupu (tzw. instalacje kompleksowe w rozumieniu rozporządzeń UE). Elementy pakietu urządzeń grzewczych, które powodują konieczność opracowania oddzielnej etykiety pakietu to np.:

• regulatory temperatury,
• instalacje kolektorów słonecznych,
• zasobniki ciepłej wody z kolektorami słonecznymi,
• dalsze źródła ciepła (dodatkowe urządzenia do ogrzewania pomieszczeń).

1. Opis etykiety dla zestawu z ogrzewaczem wielofunkcyjnym

Jak wynika z analiz, stworzenie pakietu urządzeń w oparciu o elementy sterujące czy wykorzystujące OZE, powoduje, że klasa energetyczna zestawu jest wyższa niż jednego urządzenia. Obowiązkiem sprzedającego/ producenta jest każdorazowe przekazywanie konsumentowi wraz z ofertą informacji o efektywności energetycznej pakietu produktów.

Etykiety pakietu mogą być wystawiane lub określane przez producenta pod warunkiem, że w ramach pakietu wszystkie komponenty są oferowane przez niego. W takim przypadku sprzedawca zestawu może posługiwać się etykietą pakietu producenta. Jeśli oferowany pakiet składa się z komponentów od różnych producentów, to sprzedawca, hurtownik czy instalator muszą sami wyznaczyć klasę efektywności energetycznej pakietu, korzystając z parametrów energetycznych, oraz poinformować użytkownika końcowego o tej klasie w przekazanej ofercie.

Autor: Janusz Starościk

O obowiązkach sprzedawców i specjalistów zajmujących się sprzedażą produktów grzewczych, wypełnianiu etykiet pakietu, o ekoprojekcie i nomenklaturze, wymaganiach dla produktów LOT 1, LOT 2, LOT 15, wymogach 2018 r. w 2015 r oraz o tym jak może zareagować rynek można przeczytać w dalszej części numeru specjalnego Od Kotła do Grzejnika NS 2/2015.