Po udanym IV kwartale 2016 r. i całym ubiegłym roku, I kwartał 2017 r. był kontynuacją dobrego trendu w branży instalacyjno-grzewczej. Ocena wzrostów całego rynku na poziomie 5% wydaje się dość wysoka, jeżeli weźmie się pod uwagę wahania jego potencjału w ostatnich latach oraz coraz bardziej widoczne problemy z finansowaniem i rozpoczynaniem inwestycji.

Ocena sytuacji w branży instalacyjno-grzewczej pokryła się z pozytywnym trendem, który od pewnego czasu panuje w budownictwie mieszkaniowym, mimo spadków w segmencie inwestycyjno-komercyjnym. Oczywiście na niezły wynik rynku instalacyjnogrzewczego miały też wpływ inne czynniki, jak np. wprowadzenie w życie rozporządzeń dotyczących dyrektywy ErP, sytuacja z powszechnym występowaniem smogu ostatniej zimy, a także sprzyjające warunki pogodowe. Wyjątkowo łagodna zima, z niewielkimi okresowymi mrozami i opadami śniegu, przyczyniła się do tego, że prace w budownictwie mieszkaniowym nie uległy wyhamowaniu do zwykłego dla tego okresu poziomu. Dzięki sprzyjającej pogodzie, w pierwszym kwartale 2017 r. mocno wystartowały zamówienia na prace remontowo-budowlane. Z miesiąca na miesiąc pojawiło się coraz więcej ogłoszeń na tego typu roboty, dając dwucyfrową dynamikę wzrostu. Poziom przetargów budowlanych, np. w lutym, był zbliżony do wieloletniej średniej.

Wprowadzenie nowych dyrektyw ErP poniekąd ukierunkowało rynek urządzeń grzewczych w stronę techniki kondensacyjnej. Pojawiły się także głosy o wzrostach marży na sprzedaży wyrobów, zwłaszcza kotłów kondensacyjnych i pakietów, co byłoby ewenementem w skali ostatnich lat, jeżeli znalazłoby to szersze potwierdzenie w rynku.

Rozkład sprzedaży, zarówno wśród producentów, jak i dystrybutorów, był nierówny w ciągu trzech miesięcy I kwartału, co było widoczne w rozbieżnościach w ocenie osiągniętych wyników. Na wyniki sprzedaży producentów miały wpływ zamagazynowania dystrybutorów spowodowane zwyczajową w I kwartale podwyżką cen urządzeń oraz w całym 2016 r. Skutek tego był widoczny w poziomie sprzedaży w innych miesiącach, gdy towar sprzedawano z magazynów hurtowników dalej do instalatorów i odbiorców końcowych.

Ocena rynku instalacyjno-grzewczego

I kwartał br. w branży instalacyjno-grzewczej jest oceniany pozytywnie praktycznie przez wszystkich respondentów, którzy wskazywali na wzrosty w stosunku do I kwartału 2016 r., oczywiście na różnym poziomie. W opinii rynku pierwsze trzy miesiące 2017 r. były lepsze niż rok temu o około 5%. Wzrost ten nie rozkładał się równomiernie na poszczególne miesiące, a wynikał głównie z podwyżek cen towarów, a także rozpoczęcia nowych inwestycji. Niemniej ostrożne podejście producentów do zmiany cen może wskazywać na wciąż ograniczony potencjał rynku. Stopień wzrostów był zróżnicowany dla różnych grup towarowych. W niektórych z nich zanotowano także stagnację lub spadki, ale jest to raczej efekt trwającej od dłuższego czasu tendencji i zmian w stosowanych technologiach.

Gazowe kotły wiszące i stojące. Sytuacja w tej grupie jest konsekwencją obowiązujących od półtora roku regulacji prawnych. Nastąpił bardzo duży spadek sprzedaży kotłów konwencjonalnych z otwartą komorą spalania. Ich sprzedaż jest sporadyczna i dotyczy tylko uzasadnionych przypadków. Z drugiej strony widać bardzo duży popyt na kotły kondensacyjne, niestety ilościowo nadal nie rekompensuje to (w stosunku 1:1) wielkości sprzedaży kotłów gazowych w roku ubiegłym. Można przyjąć, że gazowe wiszące kotły kondensacyjne przejmują rynek ze wzrostem na poziomie 5-10%. Jednocześnie można zaobserwować znaczny spadek cen urządzeń w najtańszym segmencie, tzw. kotłów inwestycyjnych, a także obecność kotłów semikondensacyjnych i z tzw. przystawką.

Stojące kotły olejowe. Taniejąca ropa spowodowała większe zainteresowanie tymi rozwiązaniami, co przełożyło się na niewielkie wzrosty rok do roku w I kwartale 2017 r. Kotły na paliwa stałe. Sytuacja na tym rynku jest stabilna, a nawet wykazuje tendencję wzrostową. W porównaniu z analogicznym okresem ubiegłego roku można założyć wzrost sprzedaży o 10%, a w odniesieniu do I kwartału 2015 r. wyniósł on 42%. W ogromnej części dotyczy to kotłów bardziej zaawansowanych technicznie. W I kwartale odnotowano ponad 50% wzrost sprzedaży kotłów automatycznych w stosunku do 2016 r. oraz dwukrotny – do 2015 r. Pompy ciepła. Wzrosty odnotowano w grupie urządzeń typu powietrze-woda. W innych typach pomp nastąpiła stagnacja lub nawet dwucyfrowe spadki. W rezultacie, po uwzględnieniu całego wolumenu sprzedaży pomp ciepła w Polsce, w całym I kwartale 2017 r. daje się zauważyć pewną stagnację lub nawet lekki spadek sprzedaży tych urządzeń. Nie zmienia to jednak faktu, że nadal istnieje wzrost zainteresowania tymi rozwiązaniami, szczególnie do przygotowania c.w.u.

Przepływowe podgrzewacze wody. W tym segmencie widoczna jest kontynuacja trwającej od dłuższego czasu tendencji spadkowej, która co prawda wyhamowała, ale w I kwartale br. znowu skoczyła do 10%. Panuje duża niepewność co do przyszłości tego rynku w kontekście wprowadzania zapisów dyrektywy ErP w przyszłych latach. Producenci mają już przygotowane urządzenia kondensacyjne lub semikondensacyjne spełniające wymagania unijne, jednak ich cena będzie z pewnością wyższa. Mając na uwadze, że jest to rynek wymian, a klienci nie są osobami zamożnymi, może to wygenerować problem zarówno dla rynku, jak i użytkowników, jeżeli nie będą przygotowane programy wsparcia, ponieważ podłączenie do sieci c.w.u. nie wszędzie jest możliwe. Grzejniki. Ogólnie przeważała tendencja stabilnej sytuacji, ze wskazaniem na niewielkie wzrosty. Należy też odnotować opinie o wzrostach sprzedaży przez kanały dystrybucyjne do poziomu 20% w wypadku grzejników stalowych i nawet 30% w grupie grzejników aluminiowych, które przez wiele kwartałów wykazywały tendencję spadkową.

Smog pomocą w sprzedaży kotłów

Zapewne wielką pomocą przy sprzedaży kotłów jest cała afera antysmogowa. Kampanie prasowe zaczynają zmieniać myślenie na każdym szczeblu procesu decyzyjnego w inwestycjach, zarówno globalnych, jak i domowych. Tendencja powolnego spadku cen kotłów kondensacyjnych i wprowadzanie tanich kotłów inwestycyjnych powoduje, że urządzenia te są nabywane przez klientów ze znacznie skromniejszym portfelem. Dodatkowo programy gminne włączają w to osoby, które bez dotacji nigdy by nie były odbiorcami tego asortymentu.

Osłabienie rynku OZE

W dalszym ciągu w hurtowniach instalacyjnych obserwuje się duży spadek sprzedaży OZE, zwłaszcza pomp ciepła i kolektorów słonecznych. Jest to wynikiem wygaszenia dotychczasowych programów pomocowych dla inwestorów indywidualnych na modernizację ogrzewania i zakup urządzeń wytwarzających ciepło z OZE. Nadzieję na wzrost rynku pomp ciepła budzi planowane w 2017 r. dofinansowanie. Również w grupie kolektorów słonecznych dało się zauważyć dalszy spadek, chociaż wydaje się, że sytuacja się stabilizuje, co jest szansą na niedługie odbicie. SPIUG pracuje obecnie nad nową propozycją wsparcia dla kolektorów słonecznych, która będzie wkrótce, po przeprowadzeniu konsultacji w branży, przedstawiona NFOŚiGW oraz Ministerstwu Energi i Ministerstwu Rozwoju.

Prognoza na przyszłość

Zdaniem wielu respondentów, marzec, w porównaniu do zeszłego roku, był rekordowym miesiącem pod względem sporządzonych ofert. Jest to dobra prognoza na przyszłe miesiące, gdyż pokazuje potencjał rynku – mimo pewnej nierównomierności sprzedaży w I kwartale nie widać zastoju. Projektanci są także zajęci pracą. Takie zachowania rynkowe nie zapowiadają bessy na rynku inwestycyjnym. Pewną szansa dla rozwoju nowoczesnych urządzeń grzewczych może być antysmogowy program wsparcia wymiany kotłów, pod warunkiem, że nie będzie dopuszczona wymiana jednych „śmieciuchów” na drugie takie same, tylko nowsze. Premier Morawiecki przedstawił swoją wizję walki ze smogiem. Wizja jest warta tyle, na ile można ją wdrożyć w życie, dlatego SPIUG przekazał Ministerstwu Rozwoju konkretne rozwiązania do poruszonych przez premiera zagadnień. Dotyczą m.in. kwestii jakości paliw stałych, możliwości szerszego stosowania gazu jako czystego paliwa, wymogów dla kotłów na paliwa stałe, wsparcia ogrzewania elektrycznego w postaci niskiej taryfy za energię elektryczną na cele grzewcze, w tym rownież specjalnej niskiej taryfy dla użytkowników pomp ciepła, a także wykorzystania nadwyżek szczytowych energii elektrycznej z OZE do celów grzewczych. Zasygnalizowano również konkretne rozwiązania w celu szerszego zastosowania OZE, w tym kolektorów słonecznych i kotłów na biomasę, do ogrzewania.
Można się spodziewać, że obciążeniem finansowym, a zwłaszcza administracyjnym utrudnieniem dla podwykonawców w najbliższych miesiącach nadal będzie odwrócony VAT w budownictwie. Czas pokaże, czy firmy wypracują w tym względzie jakąś praktykę, minimalizującą wpływ podatku na finanse przedsiębiorstw, np. skróceniu ulegnie okres oczekiwania na zwrot nadpłaconego podatku.

Mimo wstępnych obaw, nowe przepisy dotyczące VAT mogą przyczynić się do poprawienia warunków uczciwej konkurencji między podmiotami działającymi w wykonawstwie instalacyjnym.

Pełna wersja raportu (link przekierowujący)

Autor: Janusz Starościk